Apranti
Kavram İş ve Meslek Profesyonel Turist Rehberi
-
2019
At yarışçılığı jargonunda, toplam 150 yarış kazanamadığı için henüz jokey olamamış yamaklar için kullanılan terimdir. Fransızca öğrenmek anlamına gelen apprendre kökünden türeyen ve öğrenen kişi, çırak anlamına gelen apprenti kelimesinden Türkçeye girdi. Özellikle mesleki yeterliliği henüz istenen düzeyde olmayan kişileri nitelemek için çaylak anlamında kullanılmaktadır. İnternet forumlarında işe yeni başlayan garson ve foto muhabirleri için de kullanıldığı belirtilmektedir. Turizm jargonunda en yaygın kullanımı apranti rehber şeklindedir. Eski rehberlerin hatırladıklarına göre, ilk defa Fransız turistlerin gelmeye başladığı 1970’li yıllarda Fransızca konuşan tur rehberleri arasında kullanılmaya başlandı. 1985 yılında İstanbul Veliefendi Hipodromu’nda Apranti Eğitim Merkezi isimli bir merkez açılması kelimenin Türkçe kullanımına yaygınlık kazandırmış görünmektedir.
Turizmde ilk ortaya çıktığı dönemlerdeki kullanımı, bilmediği bir bölgeyi öğrenme amacıyla bir rehberin deneyimli bir başka rehberin turuna katılmasını ifade etmektedir ve rehber sayısının az olduğu ve Anadolu’da tur güzergâhlarının çeşitlenmeye başladığı dönemlerde, turlara çıkacak deneyimli rehberlerin yetiştirilebilmesi için seyahat acentalarının mecburen tercih ettiği bir uygulamadır. Günümüzde ifade ettiği anlam ve işlevi tamamen farklıdır. Bu yeni anlamıyla apranti rehber, yerli turistler için düzenlenen turlarda kokartlı rehberi asiste eden yardımcı personeli ifade etmektedir. Yabancı turiste yönelik turlarda çoğu zaman sadece bir şoför ve bir rehber olması en yaygın görülen durum iken, yerli turistler için düzenlenen turlarda iki şoför, bir tur rehberi ve bir yardımcı olmak üzere dört kişilik bir ekibin görev alması yaygındır.
Bu durumun nedeni, yerli turların zaman ve maliyet tasarrufu için uzun gece yolculukları yapmaktan çekinmemeleri ve bu yolculuklarda otobüs içinde çay kahve servisi yapılmasını talep etmelerinden kaynaklanmıştır. Gece yolculuğunun ardından tura başlanması iki şoförü zorunlu kıldı, tur rehberlerinin hem anlatım hem de içecek servisini aynı anda yapmasının verimli olmaması bu işi yapacak ayrı bir personel ihtiyacı doğurmuştur. Böylece, özellikle 2000’li yıllardan sonra artan yerli turistlere yönelik kültür turlarında dört personelle hizmet vermek sektör normu haline gelmiştir. Aynı süreçte Türkiye’de üniversite düzeyinde eğitim veren turizm ve otelcilik okullarının sayısında ve öğrenci kontenjanlarında yaşanan büyük artış, acentalarının yardımcı rehber adını verdikleri personellerini bahsi geçen okullardan stajyer olarak alabilmelerinin önünü açtı. Buna bağlı olarak da özellikle turist rehberliği programlarında okuyan öğrenciler arasında yardımcı rehber ifadesi yerine apranti rehber ifadesi yaygınlık kazandı. Bu yaygınlık sayesinde apranti kelimesi artık sadece bir sıfat olarak değil, aynı zamanda ‘bu işi yapan rehber adayı’ anlamında isim olarak da kullanılabilmektedir.