Amasya Fethiye Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Konum olarak Amasya merkezinde Fethiye Mahallesi’nde yer alıyor. Kuba Dede Camii olarak da biliniyor. Bizans İmparatorluğu döneminde 602-610 yılları arasında kilise olarak kullanıldı. Bu yapıyı Bizans İmparatoru Phocas’ın kızı Helena, Amasya’da inşa ettirmiştir. Danişmend Gazi’nin Amasya’ya 1116 yılında düzenlediği fetih zaferle sonuçlanınca bu eser kiliseden camiye çevrildi. Bir fetih alameti olarak da yapının adı Fethiye Camii olarak kabul edildi.

Eserin asli halinin dikdörtgen bazilikal bir plana sahip olduğu düşünülmektedir. Yapının doğu cephesinde altıgen formlu bir apsis bulunmaktadır. Cephe duvarından dışa doğru taşkın olarak tasarlanmıştır. Kilisenin camiye çevrilmesiyle beraber yapının mihrap yönü güneye alınmıştır. Camiye giriş kuzey cephe üzerine açılan bir giriş açıklığı ile sağlanlmıştır. Batı cephesinde, geniş sivri bir kemer, duvar yüzeyinden çökertilerek; duvar yüzeyinde iki kademeyle cephede bir hareketlilik elde edilmiştir. İkinci kademede altta üç adet dikdörtgen formlu alt pencere, üstte sivri kemerli iki adet üst pencere bulunmaktadır. Yapının üst örtüsü günümüzde kiremit ile kapatılan bir çatıdır. Caminin zamanla harap olmasından dolayı büyük onarımlar ile günümüze gelebilmiştir. Yapının ilk inşa halinden çok az bir kısım kalmış, fakat günümüzde sıva ve beyaz badana ile kaplandığı için inşa malzemesini tespit etmek mümkün değildir. Önceleri minaresi bulunmayan yapıya 1883 yılında İnce Zade Hacı Mehmet Arif tarafından yapıya bir minare eklenmiştir. Minare, tuğla malzemedendir. Kare kaide üzerinde yükselen silindirik gövdeli tek şerefelidir. Şerefe balkonunun alt kısmında mukarnas dizisi minare üzerindeki tek süsleme unsurudur.

Amasya’da 1939 yılında yaşanılan depremde minare yıkılmış ve yeniden onarılmıştır. Yapı 1956 yılında bir onarım daha geçirmiştir. Caminin son kez 2006 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından da restorasyonu yapılmıştır. Yapının bodrumunda İzzettin Mehmet Pervane ve onun ailesine ait cenazelikler 1855 yılında çıkarılmıştır. Bu cenazelikler bugün Amasya Müzesi’nde korunmaktadır. Mumyaların, İzzettin Mehmet Pervane, İşbuğa Nayin, Cumadar, Pervane Mehmet Bey’in cariyesi, ayrıca kızı ve erkek çocuğuna ait oldukları bilinmektedir. Yapı günümüzde halen cami olarak işlevini sürdürmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Amasya Valiliği. (2010). Amasya Şehzadeler Kenti. Amasya: Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği Yayınları; https://amasya.ktb.gov.tr/TR-59532/fethiye-camii.html, (Erişim tarihi: 03. 11. 2019).