Akdağmadeni Saray Mağazası (PTT Binası)
Doğal ve Kültürel Miras Bina
-
2021
Akdağmadeni ilçe merkezinde; Ahisavi Mahallesi Büyük Çarşı Caddesi üzerinde yer alan yapı Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 08.04.1983 tarih ve A4227 sayılı kararıyla Hamdi Tüzün Dükkanları ismiyle tescil edildi. Kuzey cephede yer alan iki kitabeden yapının isminin Saray Mağazası olduğunu ve H.1316-1319/M.1899-1902 tarihleri arasında inşa edilmiştir. Ticaret yapısı olarak inşa edilen bina uzun süre PTT hizmet binası olarak kullanıldığından bu isimle anılagelmiştir.
Kuzeybatı-güneydoğu doğrultuda dikdörtgen planlı olarak inşa edilen mağaza bodrum kat ve zemin kattan oluşmaktadır. Eğim farkından dolayı yapı kuzeydoğudan tek katlı, güneybatı cepheden ise iki katlı olarak görülmektedir. Yapının üzeri dıştan üç bölümlü kırma çatıyla örtülüdür. Kuzeybatı ve güneydoğu cephelere bitişik yapılar olduğundan bu cepheler kapalıdır. İki kat olarak görülen güneybatı cephenin bodrum kat seviyesinde üç kapı ve iki pencere yer almaktadır. Birinci kat seviyesinde ise dört pencere açıklığı bulunmaktadır. Moloz taş malzeme ile inşa edilen bu cephenin üstü üçgen alınlıklı üç bölümle tamamlanmıştır.
Kuzeydoğu cephe yapının ana girişinin olduğu ve tasarım ile süsleme açısından en hareketli cephedir. Cephe zeminden üçgen alınlıkların arasına kadar yüzeyden dışarı taşan dört ayakla dikey hatta üç bölüme ayrılmıştır. Üçgen alınlıkların alt kısmından yatay olarak yapılan silmeyle ikiye bölünmüştür. Orta bölümde basık kemerli çift kanatlı kapı ve kapının iki yanında basık kemerli birer pencere bulunmaktadır. Orta bölümün üzerindeki alınlık kısmında etrafı dikdörtgen bir çerçeve ile kademelendirilmiş dairesel pencere yer almaktadır. Cephenin batıda kalan bölümünün alt kısmında basık kemerli iki pencere, alınlık kısmında ise ortada dairesel bir pencere ve pencere üzerinde kitabe mevcuttur. Yapının güneyde kalan üçüncü bölümü orta cepheyle simetrik bir düzenlemeye sahiptir. Ancak bu bölümde ortada yer alan kapı yarıya kadar örülerek pencereye dönüştürülmüştür. Bu bölümün de alınlık kısmının ortasında dairesel bir pencere görülmektedir.
Geometrik ve bitkisel süslemenin görüldüğü cephede mimari elemanlarla da cephe hareketlendirilmiştir. Orta bölümde yer alan kapı ve iki yanındaki pencerelerin söve ve kemerleri üzerinde armut, üzüm salkımı, çiçek, kıvrım dallar ve yapraklardan oluşan bitkisel süslemelerin yanı sıra, kitabe çerçevelerinde, konsollarda, silmeler üzerinde ve alınlıkların tepeleri ile birleşme noktalarında geometrik süslemeler dikkat çekmektedir.
Kuzeydoğu cephenin ortasında yer alan çift kanatlı demir kapıdan içeri girilmektedir. Giriş aksından orta mekâna açılmaktadır. Orta mekânın güneyinde iki, batısında üç, kuzeydoğusunda ise bir mekân bulunmaktadır. Doğu köşede bulunan odadan bodrum kata iniş merdivenleri bulunmaktadır. Yapının içerisinde herhangi bir süsleme unsuru yer almamaktadır. Orijinalinde içten beşik tonoz ile örtülüyken 1933 yılında yapılan onarımla düz ahşap tavan yapılmıştır.
Bir ticaret yapısı olarak inşa edilen ve Saray Mağazası olarak bilinen yapı 1933 yılında PTT tarafından kullanılmaya başlanmasıyla iç örtüde olduğu gibi bazı değişikliklere uğramıştır. Uzun bir süre PTT tarafından kullanılmasından dolayı bu isimle anılan yapının mülkiyeti belediyede olup günümüzde Sosyal Güvenlik Kurumu ilçe temsilciliğince kullanılmaktadır.
Referanslar
Boy, N. (2017). Akdağmadeni Mimari Eserleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.