Ürgüp Uluslararası Bağ Bozumu Festivali

Etkinlik Festival Şenlik Doğal ve Kültürel Miras Etkinlik

(Ürgüp, Nevşehir, 1967- )

Nevşehir’in Ürgüp ilçesinde geçmişte büyük ses getiren uluslararası bir bağbozumu festivali yapılmaktaydı. Yerel ve merkezi yönetim tarafından son derece önemli görülen bu festivalin birincisinde Turizm ve Tanıtma ile İmar ve İskân bakanları da bulunmuştur. Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü tarafından arşivlenen bir kısa filmde görüntülerinin kaydedildiği ilk festivalde Ürgüp’ün iktisadi ve turizm alanındaki yerini daha da değerlendirmek için bir Üzüm Festivali düzenlendiği belirtilerek, üzümün bölge için öneminden bahsedilmektedir. Ürgüp Belediyesi'nin 2024 yılında 52. festivali düzenlemesi bilgisine dayanarak 1971 yılındaki festivalin birinci ekinlik olduğu düşünülse de organizasyonun bazı yıllarda yapılamamış olma ihtimali vardır. Nitekim pek çok yerel basın kaynağında yer alan bilgiler Birinci Ürgüp Bağbozumu Festivali’nin 1967 yılında düzenlendiğini göstermektedir. Bağbozumu dönemi üzüm hasadıyla ilgili olduğundan, festival üzüm toplama zamanına denk gelecek şekilde her yıl Eylül ayının genellikle ilk haftalarında düzenlenir.

Başlangıçta Ürgüp Üzüm Bayramı olarak da anılan bu festivalin bölge turizmi için önemli katkılar sağladığı bilinmektedir. Festival geçmişte otel işletmeleri, acenteler ve bölgedeki tüm turizm işletmelerine fayda sağlamış, bölgeye önemli bir canlılık kazandırmıştır. Ancak günümüzde festivalin daha çok yerel çapta yapıldığı ve eski popülaritesini kaybettiği belirtilmektedir (Yönet Eren et al. 2019). Tanıtım eksikliği nedeniyle geniş kitlelere ulaşamayan festivalin, doğru bir şekilde canlandırılması durumunda bölgeye olan ilgi yeniden artırılabilir. Ayrıca geçmişte bağ bozumu festivaller kapsamında şarapla ilgili etkinliklere de yer verildiği ancak günümüzde şarap bir ürün olarak festivalde yer almamaktadır (Belber ve Karataş 2023). Festivalin yeterli içerikte ve katılımla yürütülmesiyle bağcılık ve gastronomi turizmine önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. Günümüzde bazı işletmeler, misafirlerini bağlara götürerek üzüm toplama etkinlikleri düzenlemekte ve bağbozumu deneyimini birebir yaşatmaya çalışmaktadır. 

Bölgedeki turizm işletmeleri gelecekte daha kapsamlı festivaller organize edilerek katılımcı sayısının artırılması gerektiğini düşünmektedir. Yerel halkın festivale katılımı son yıllarda azalmış olup, eskiden olduğu gibi halkın daha aktif bir rol aldığı festivallerin düzenlenmesi, halkın ilgisini tekrar kazanmak açısından önemli görülmektedir. Festival, bölgedeki diğer belediyelerle iş birliği içinde daha geniş çaplı hale getirilebilirse Kapadokya bölgesinde bir turizm ürünü olarak üzümün öne çıkarılmasıyla bütüncül bir destinasyon imajı yaratılabilir. Nitekim volkanik arazilerle kaplı olan Ürgüp çevresi ve Kapadokya bölgesi üzüm yetiştiriciliği için elverişli topraklara sahiptir. Ayrıca her ne kadar turizmin gelişimi ve farklı sebepler yüzünden azalmış olsa da bağcılık asırlardır yerel toplumun temel geçim kaynağıdır. Bölgede bağcılık ve şarapçılık geleneğini gösteren en eski buluntular yer altı yerleşimlerinde yer alan yapılış tarihi tam olarak bilinmeyen üzüm saklama alanları ve şırahanelerdir. Pek çok kaynak bu yapıların Hititlerden beri var olduğunu belirtmekle birlikte kesin tarihleri somut veri ile doğrulanmamıştır. 

Günümüzde, balon iniş ve kalkış alanı olarak kullanılan üzüm bağlarında gerçekleştirilen etkinlikler farklı yıllarda çeşitlenmiştir. Festival kapsamında eski yıllarda geleneksel olarak halk oyunları dansları, kılıç kalkan oyunu gösterileri ve kortej yürüyüşleri gerçekleştirildiği bilinmektedir. Gösterilerden sonra üzüm toplama, şıra çıkarma, pekmez ve köftür yapımı gibi etkinlikler gerçekleştirilmekteydi. Günümüzde bu etkinlikler sürdürülmekle birlikte festival süresi ortalama iki gün olduğu için yeterli etkiyi yarattığı söylenemez. Yerel halk ve işletmelere göre festivalin bir hafta boyunca sürebileceği ve bu deneyimlere turistlerin katılımının artırılmasıyla tanıtım ve ekonomik katkı açısından daha etkin bir organizasyon gerçekleştirilebilir (Erol 2021). Bunun yanı sıra, yerel ürünlerin ve yemeklerin tanıtımına yönelik daha büyük ölçekli etkinlikler planlanabileceği gibi, özellikle üzüm ve üzüm ürünleriyle ilgili ulusal ve uluslararası yarışmaların organize edilmesi de sağlanabilir. Festivalin daha geniş çaplı ve etkili hale getirilmesi için paydaş iş birliği sağlanarak belediyeler, kaymakamlık ve üniversitelerin daha fazla desteği alınabilir.

Yararlanılan Kaynaklar

Belber, B. G. ve Karataş, M. (2023). Çekirdek Kapadokya Bölgesi’ndeki Gastronomi Paydaşlarının Şarap Turizmine Yönelik Görüşleri, GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 6(2): 316–338; https://doi.org/10.53353/atrss.1210817; Erol, G. (2021). Yaratıcı turizm: Kapadokya bölgesine yönelik durum değerlendirmesi ve öneriler, Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 5(2): 111–126. https://doi.org/10.29226/TR1001.2020.253; Yönet Eren, F., Tuna, M., & Özgül Katlav, E. (2019). Kapadokya da Bağcılığın Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(3): 2167–2186. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.466