Turizm Teşvikleri

Kavram Ekonomi

Birçok ülke için uluslararası turizm faaliyetleri önemli bir gelir kaynağıdır. Turizm sektörü, pozitif dışsallıkların ortaya çıkmasında, cari işlemler açığının kapatılmasında, istihdam düzeyinin artmasında, büyümenin ve bölgesel kalkınmanın sağlanmasında, yabancı sermayenin ve vergi gelirlerinin artmasında önemli bir rol oynamakta ve bunlar sayesinde ülke ekonomisine çok önemli katkılar sağlamaktadır. Turizm sektörü doğrudan ve dolaylı teşviklerle desteklenerek sektörün ülke ekonomisine yaptığı pozitif katkıları sürdürmek ve daha da artırmak amaçlanmaktadır.

Turizm faaliyetinde bulunanlar konaklama, yeme-içme, ulaşım, eğlence vb. faaliyetler için ekonomik açıdan büyük miktarda harcama yaparlar. Turizm sektörü, özellikle gelişme yolunda olan ülkelerin karşılaştıkları ekonomik sorunların çözümünde önemli katkılar sağlamaktadır. Turizm sektörü ile ödemeler dengesi için gerekli döviz sağlanabilmekte, bütçe gelirleri ve yabancı sermaye artırılabilmekte, düşük vasfa sahip toplumun geniş bir kesiminin istihdamı daha çabuk sağlanabilmekte ve bölgeler arası gelişmişlik farklılıkları giderilebilmektedir.

Turizm sektörünün ülke ekonomilerine sağladığı bu olumlu katkılar yanında turizm yatırımlarının riskini artıran faktörler söz konusudur. Turizm sektörü ekonomik ve politik olaylar ile doğal afetlere karşı aşırı duyarlıdır, turizm alanında yapılan yatırımların geri dönüşü uzun sürmektedir ve sektörde sermaye/hâsıla oranı yüksektir. Turizm sektöründen sağlanacak ekonomik ve sosyal faydaların sürdürülebilmesi için teşviklerin uygulanması kaçınılmazdır. Alternatif turizm olanaklarının artması, sektörde yeni teknolojik gelişmelerin söz konusu olması, turizmin hassas bir doğasının olması, pek çok risk taşıması, başka sektörler ile iç içe geçmiş bir yapıda olması nedeniyle turizm yatırımlarını teşvik edecek yeni politikalar geliştirilmeli ve/veya var olan teşvikler tekrar düzenlenmelidir. Teşvikler, bilhassa açık, kolay, ve etkinliği ölçülebilir olmalı, böylelikle teşviklerin etkin ve sorunsuz olarak uygulamaya geçirilebilmeleri mümkün kılınmalıdır.

2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 16.03.1982 tarihinde 17635 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanunun 13. maddesinde yer alan hükümlere dayanarak turizm sektörü kapsamında faaliyette bulunan işletme ve tesislere teşvik ve destek verilmektedir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Turizm Yatırımı veya İşletmesi Belgesi alan tesisler Kanunda belirtilen teşvik ve desteklerden yararlanabilmektedir. Kanun kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından sağlanan destekler şu şekildedir:

- Turistik tesis yatırımları için hazine ve orman arazilerinin 49 yıla kadar tahsisinin sağlanması,

- Turizm yatırımı belgeli tesisler ormanlık alanlarda yer alacaksa, bu tesislerin Orman Fonuna katkısının taksitlendirilmesi,

- Turizm belgeli işletme ve yatırımlara elektrik enerjisi desteği sağlanması, belgeli işletmelerin ve yatırımların ödeyecekleri su, elektrik ve gaz ücretleri için bulundukları bölgede bulunan sanayi ve konutlara uygulanan en düşük su, elektrik ve gaz ücret tarifeleri üzerinden ödeme olanağı sağlanması,

- Turizm belgeli işletme ve yatırımlara haberleşme kolaylığı sağlanması,

- Yabancı personel ve sanatçı çalıştıran işletmeler için destek sağlanması,

- Belgeli işletmelerin, Bakanlığın iznine bağlı olarak alkollü içki satışı ve ruhsatlarında 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu hükümlerinin dışında tutulması,

- Kültür ve Turizm Bakanlığı belgesine sahip deniz turizminde kullanılan araçlara bazı hakların ve kolaylıkların sağlanması,

- Yurtdışı turizm fuarlarına katılım desteği sağlanması.

Ayrıca turizm işletme belgeli tesislere emlak vergisinden muafiyet, bina inşaat harcından istisna, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler için vergi, resim ve harç istisnası tanınmaktadır. Söz konusu tesislere Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu (TAPDK) Mevzuatı’na istinaden de bazı haklar tanınmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı belgesine sahip deniz turizmi tesislerine de tanınan bazı haklar bulunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Aydoğuş, İ., Soybalı, H. H. ve Baytok, A. (2006). Yunanistan ile Türkiye’de Uygulanan Turizm Yatırım Teşviklerinin Karşılaştırılması, AKÜ İİBF Dergisi. 8(1): 1-22; Bahar, O. (2006). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Turizm Sektörüne Sağlanan Teşvikler, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(4): 34-53: Gülmez, M. ve Yalman, N. (2010). Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Sivas İli Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2): 235-257; Şanlıoğlu, Ö. ve Özcan, E. Ö. (2017). Türkiye’de Uygulanan Turizm Teşvik Politikaları ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2): 97-118.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

https://yigm.ktb.gov.tr/TR-11608/turizm-tesvikleri.html, (Erişim tarihi: 30.07.2019).