Turizm Sağlığı Merkez Çalışma Grubu

Kavram Sağlık Yönetimi

(Ankara, 1989 - )

Turizm sektörü ülke ekonomilerindeki çarpan etkisiyle, ülkelerin ekonomik gelişmesine en üst düzeyde katkı sağlamaktadır. Bu sektörün gelişmesiyle birlikte yeni tanımlar ve kavramlar literatürde yer almaktadır. Son yıllarda hızla gelişen bir turizm çeşidi olan sağlık turizmi ve ilgili kavramlar arasında yer alan sağlık turisti, turistin sağlığı, turizm sağlığı vb. terimlerin tanımlanması halen alanyazında tartışılmaya devam edilmektedir. Genel anlamıyla sağlık turisti, sağlık hizmeti almak için kendi ülkelerinin sınırları dışına çıkan, en az 24 saat vardığı destinasyonda konaklayan ve o destinasyondaki kaynakları kullanan kişiler olarak tanımlanırken; turistin sağlığı, seyahat ettiği ülkede herhangi bir nedenle geçici süreli olarak bulunan yabancıların, bulundukları ülkede ani gelişen hastalıklarda ve acil durumlarda sağlık hizmeti alması olarak tanımlanmaktadır. Bu açıklamalar doğrultusunda Turizm Sağlığı kavramı, tüm etkiyi bütünüyle kapsayan çevre, toplum, turist, çalışan sağlığı ve turist sağlığını da içine alan geniş bir tanımlamadır. Turizm sağlığı, turizm hareketinin bir bölgeye etkilerini bir bütün olarak ele almakta ve sağlık etkileri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu amaçla ülkelerde bu konuyla ilgili merkezler kurularak, Turizm Sağlığı Merkez Çalışma Grupları oluşturulmaktadır. Turizm Sağlığı Merkez Çalışma Grupları; turizmin turistik tesise, çevresine, tesis yöneticilerine, çalışanlarına, tesiste kalan yerli ve yabancı turistlere ve bulunduğu yöreye olan etkilerini incelemek, izlemek, değerlendirmek ve sorunlarına çözüm yolları bulmak amacıyla bir araya gelerek belli bir merkezde çalışan kişilerin oluşturduğu gruptur. Turizm sağlığı girişiminin; turizm yatırımcıları, işletmecileri, tur operatörleri, seyahat şirketleri gibi tüm paydaşları bir araya getirerek sektör verimliliğini ve hizmet kalitesini artırması beklenmektedir. Bu etkinin, ekonomik gelişmeyi artıracağı ve toplum sağlığının gelişimine önemli katkısı olacağı bilinmektedir. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı bünyesinde 1999 yılında “Turizm Sağlığı Şubesi” kuruldu; turizm sağlığı konusu önemle ele alındı.

Literatürde turizm sağlığıyla ilgili düzenlemeler ele alındığında; turistlerle ilgili ilk düzenlemelerin 1377 yılında Venedik Cumhuriyeti’nin karantina ile ilgili ilk yasal düzenlemesiyle başladı; bunu 1841 yılında İstanbul’da karantina kurulu takip etti. 1850, 1851 ve 1866 yıllarında üç uluslararası karantina kurulu toplandı. Sonuncu karantina kurulu İstanbul’da toplandı ve Hindistan’da karantina idaresinin kurulması kararlaştırıldı. Cumhuriyet'ten sonra Karantina İdaresi, Sağlık Bakanlığı’na bağlandı. Cumhuriyet tarihinin ilk turizm örgütü 1923 yılında kurulan Türk Seyyahin Cemiyeti olarak kabul edilmektedir. Bunu günümüze gelene dek 1934 tarih ve 2450 sayılı İktisat Vekaleti Teşkilat ve Vazifeleri Ofisi, 1938 yılında Turizm Masası, 1939 yılında Turizm Şube Müdürlüğü, 1940 tarih ve 3834 sayılı kanunla Başbakanlığa bağlı Matbua Umumi Müdürlüğü, daha sonra 1943 tarih ve 4475 sayılı kanunla kurulan Basın ve Yayın Umumi Müdürlüğü içinde Turizm Dairesi birimleri izledi. Devam eden kronolojide, 1949 tarih ve 5392 sayılı kanunla Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü kuruldu. 1954’de Türkiye’de DSÖ’nün 2 nolu Nizamnamesinin Tasdiki Hakkında Kanun yayınlandı. Bu Uluslararası Sağlık Tüzüğü olarak adlandırıldı. 1957’de Basın Yayın ve Turizm Bakanlığı kuruldu. Basın Yayın ve Turizm Bakanlığı, 1963’te Turizm ve Tanıtma Bakanlığı halini aldı. 16-27.09.1970 tarihinde Dünya Turizm Örgütü’nün ilk hali olan Uluslararası Resmi Gezi Organizasyonları Birliği kuruldu. 1982 Anayasasının 16. maddesi yabancıların durumu, uluslararası hukuk, temel hak ve özgürlükler ve 56. maddesi sağlık hizmetleri ve çevrenin korunmasında devletin görevini düzenlemektedir. 1983 yılında İtalya’da Rimini kentinde, turist hekimliği ve turist sağlığı merkezi kuruldu. Bu merkez 1988 yılında turist sağlığı ve hekimliği ile ilgili DSÖ’nün işbirliği merkezi haline geldi. Türkiye’de 1983’te Kültür ve Turizm Bakanlığı kuruldu. Sağlık Bakanlığına bağlanan Karantina İdaresi, 1988 yılında katma bütçeli bir kurum haline dönüştü. Günümüzde “Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü” olarak hizmet vermektedir. 1989’da 355 sayılı kanunla Turizm Bakanlığı son şeklini aldı. 1989 yılında Turizm Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı arasında daha çok deniz suları kirliliğinin izlenmesine yönelik olmakla birlikte turizm ve sağlık ilişkisini düzenleyen bir protokol imzalandı. Bu protokole göre Turizm Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı bünyelerinde turist sağlığı ile ilgili bir birim kurularak Turizm Bakanlığı’nda Turist Sağlığı Merkez Çalışma Grubu oluşturuldu. 1990 yılında Turizm Sağlığı Derneği aktif hayatına başladı. 1999 yılında Sağlık Bakanlığında Turizm Sağlığı Şube Müdürlüğü kuruldu. 2000 yılında Sağlık Turizmi ve Turizm Sağlığı Projesi başlatıldı. Halen turizm sağlığı hizmetlerinin tüm ülkede entegrasyonu amacıyla çalışmalar sürdürülmektedir. 2000 yılında Mavi Bayrak ve Turizm Sağlığı İşbirliği Protokolü, Turizm Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı arasında imzalandı. Kasım 2001, DSÖ Avrupa Çevre ve Sağlık Komitesi İstanbul Toplantısı’nda; 2004 Budapeşte Çevre ve Sağlık Bakanları Toplantısı’nın gündemine Türkiye tarafından Turizm, Çevre ve Sağlık konusunun alınması teklif edildi. Turizm Sağlığı Merkez Çalışma Grubu, 2008 yılının ilk olağan toplantısını Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü koordinasyonunda 19.03.2008 Çarşamba günü Bakanlıkta gerçekleştirdi.

Hızla gelişen teknolojiyle birlikte küreselleşen dünyada turizm hareketinin ülke ekonomilerine, kalkınmışlık düzeylerine, sosyal ve kültürel yapılarına olan yüksek etkisinin görülmesiyle birlikte; turizmin sadece insanların gezi, eğlenme vb. ihtiyaçları karşılamak için kendi ülke sınırları dışına yapılan seyahatler olarak görülmemesi gerektiği, bu olgunun çok yönlü değerlendirilmesi gerektiği kabul edildi ve bu amaçla ülkeler kendi bünyelerinde birimler, dernekler ve merkezler gibi yapılar oluşturdu. Bu amaçla kurulan merkezler, dernekler, koordinatörlükler ve gruplar, turizm hareketini her yönüyle değerlendirdi; gerekli önlem ve uyulması gereken bir dizi kuralları, hükümleri belirledi. Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü'nün koordinatörlüğünde çalışmalar yapan Turizm Sağlığı Merkez Çalışma Grubu belli dönemlerde bir araya gelerek turizm sektörünün tüm yönleriyle ilgili çalışmalar yapmaktadırlar.

Yararlanılan Kaynaklar

Kiraz E. ve Deniz, P. Ö. (2018). Sağlıklı Turizm Hareketi, Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 2(1): 1-8; Özgül, A. (2014). Türkiye’de Sağlık Turizmi Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme (Yayımlanmamış doktora tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; Tengilimoğlu, D. (2017). Sağlık Turizmi Ankara: Siyasal Kitapevi.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

http://www.saglikturizmi.org.tr/tr, (Erişim tarihi: 12.10.2019).