Bu tatlı türü, Ardeşen, Pazar, Fındıklı, Hopa, Arhavi gibi Lazların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde yapılmakta ve Lazlara özgü bir tatlı/yemek türü olarak nitelendirilmektedir. Termon/termoni sözcüğü, Laz dili üzerine hazırlanmış sözlüklerde "Laz aşuresi/tatlısı/yemeği" etiketiyle verilmektedir. Sözcüğün kökeni konusunda net bir açıklamaya ulaşılamasa da sadece yöre kültüründe karşımıza çıkan bir adlandırma olması nedeniyle Lazca olduğu düşünülebilir. Lazca-Türkçe sözlüklerde termoni madde başının, sözcüğün kullanıldığı diyalektlerle birlikte üç farklı anlamı verilmektedir. Sözlükte bu sözcük, “Aşure tatlısı, lahana, mısır unu, fasulye ve pekmezle sunulan bir yemek, bir içecek” açıklamalarıyla verilmektedir. Termoni teriminin Lazlara özgü bir gastronomi unsuru olduğu anlaşılsa da termoninin zaman içinde Laz kültüründe farklılaştığı vurgulanmaktadır. Laz mutfak kültüründe genellikle tatlı olarak bilinen termoninin, diğer yörelerde eklenen farklı malzemelerle bir yemek olarak tüketildiği de görülmektedir. Ancak genel eğilim termoninin bir tatlı türü olarak değerlendirilmesi yönündedir. “Laz aşuresi” olarak bilinen termoninin yapımında siyah üzüm pekmezi, mısır, pirinç, kuru barbunya, fındık, şeker, defne yaprağı gibi çeşitli bakliyat ürünleri ve çerezler kullanılmaktadır. Yemek türü olarak yapılan termonide ise lahana, fasulye, mısır başta olmak üzere isteğe bağlı olarak iç yağı da konulabilmektedir. 

Termoni için ilk aşamada, genellikle büyük bir tencereye -isteğe bağlı olarak değişebilir- önceden ıslatılmış veya kaynatılmış kuru bakliyatlar konur. İkinci aşamada ürünleri bağlayıcı özelliği olan un dışında olan bütün malzemeler eklenir ve bunlar kaynamaya bırakılır. Kaynama işlemi 15-20 dakika devam ettikten sonra kıvamı arttırmak için un eklenir. Malzemeler tamamen piştikten sonra isteğe bağlı olarak defne yaprağı ilave edilir ve beş dakika daha pişirilir. Termoni piştikten sonra servis için genellikle kaselere alınır. 

Bu tatlı, genellikle Lazların geleneksel halk tatlılarından biridir. Bazı yörelerde aşure tatlısı olarak nitelendirilen bu tatlının genellikle imecelerde, imece sahibi tarafından yapılıp ikram edildiği düşünülmektedir. Genellikle imecelerde söylenen bir geleneksel Laz halk türküsü olan “Heyamo”da da bu tatlının adının geçmesi, bu düşünceyi desteklemektedir. Türkünün ilgil bölümü, “Andğa ǩai ťaroni / Dadi soren termoni / Ora moǩilu ordo / Opşǩomat komoği do (Bugün hava çok güzel / Teyze nerede termoni tatlımız / Vakit de ne çabuk geçti / Getir de yiyelim beraber) şeklindedir. 

Termoni, içeriğinde kullanılan malzemeler açısından oldukça besleyici ve doğal olan ürünleri içermektedir. Özellikle siyah üzüm pekmezinin yöre halkının üretimi olması, tatlının lezzetini ve besleyiciliğini arttıran önemli unsurlardan biridir. Laz mutfak kültürü içinde önemli bir yere sahip olan termoni, Artvin ili Arhavi ilçesiyle coğrafi bağı ile “Arhavi Termonisi” adıyla 2023’te mahreç işareti almıştır. Yöresel stantlarda ve pastanelerde yer alsa da termoninin tam anlamıyla ticari bir özellik kazandığı söylenemez. Laz mutfak kültürü içerisinde yer alan bu tatlıyla ilgili dilde, “Lazlar yapar termoni, Müslüman yemez oni.” şeklinde meşhur bir ifade de kullanılmaktadır. Geleneksel Laz halk tatlısı olan termoni içerdiği malzemeler ve yapılış şekilleriyle Laz halk kültürünü ve geleneksel mutfağını en özel şekilde yansıtmaktadır. 

Bu tatlı, yöreye özgü olan "Pepeçura" isimli tatlıyla sıklıkla karıştırılmaktadır.