Rize Muhlaması

GASTRONOMİ DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Anadolu Mutfağı Yemek/Yiyecek Gastronomik Değer

Rize Muhlaması/Mıhlaması, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin farklı yörelerinde yapılsa da bu yemek Rize ile özdeşleşmiştir. Muhlama/mıhlama sözcüğünün kökeniyle ilgili belirsizlikler vardır. Sözcüğün kökeninin, Arapça (<muqla)’dan Türkçeye “mıhla” olarak geçtiği ve Türkçede -ma ekinin getirilmesiyle mıhlama/muhlama biçimine evirilmiş olabileceği düşünülmektedir. Rize yöresinde “muhlama” olarak adlandırılan bu yemek, Trabzon mutfağına ait olan “kuymak” ile genellikle karıştırılmaktadır. Muhlama ve kuymak arasında bir anlam karmaşası vardır. Bu karmaşanın ortaya çıkmasında, muhlama ile kuymak yapımının oldukça benzer olması gösterilir. Ancak her iki yemeğin yapımı, malzemeleri ve sunumu bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Kuymak ve muhlamada ortak malzemeler peynir ve mısır unudur. Muhlamaya tercihe bağlı olarak süt, kaymak ve buğday unu da eklenebilmektedir. Her iki yemekte de önemli bir malzeme olan tereyağı, kuymakta pişirilirken; muhlamada ise sunum aşamasında yani piştikten sonra üzerine yakılarak katılmaktadır. Rize muhlamasının yapımında “koleti peyniri” olarak adlandırılan peynir türü bu yemeği özel kılmaktadır. Bunun dışında yemeğin yapım aşmasında lezzeti arttırılmasına katkı sağlayan bakır sahan ve tahta kaşık gibi çeşitli araç-gereçler de önem kazanmaktadır. 

Rize Muhlaması, tercihler ve yöresel farklılıklarla içeriğindeki malzemelerde süt, kaymak, buğday unu gibi malzemeler eklenmiş olabilir. Rize Muhlaması için bakır sahanda tereyağı, mısır unu ve tuz bir araya getirilir ve tahta kaşıkla karıştırılarak mısır unu kavrulur. Mısır unu renk olarak hafif esmerleştiğinde üzerine sıcak su eklenir ve kısık ateşte kıvam alması beklenir. Muhallebi kıvamı elde edilince bir bütün halinde olan kolot peyniri parçalanarak muhlamanın üzerine konulur. Kolot peynirlerinin kendini bırakması beklenir ancak bu aşamada karıştırma işlemi yapılmaz. 10-15 saniye kadar muhlama pişirilir ve sıcak olarak servisi yapılır. Rize muhlaması yöresel bir yemek olmasının ötesinde yerli ve yabancı turistlere servis edilen endüstriyel bir kültür ürünü olarak da değerlendirilebilir.

Rize Muhlaması'nın içindeki mısır unu, tereyağı gibi ürünler yemeğin hem lezzetini hem de besleyiciliğini arttırmaktadır. Mısır unu ile tereyağının doğal ve yerli üretim olmasına da ayrıca dikkat edilmektedir. Rize Muhlaması'nın düğün yemekleri arasında yer alması, yöreye özgü kolot peyniri, bakır sahan ve tahta kaşıkla yapılması gibi özelliklerle 2021 yılında mahreç işareti almıştır. Doğu Karadeniz gastronomi ürünleri içerinde yer alan kuymak (Trabzon) ve muhlama (Rize)  farklı yörelere ait yöresel lezzetleri olan ve yapım aşamasında farklılıkları olan iki üründür. Her ne kadar düğün yemekleri içerisinde değerlendirilse de besleyici ve pratik olması açısından özellikle kahvaltılarda tüketilen bir yemek olduğu söylenebilir. Ancak kahvaltı dışındaki öğünlerde de tüketilebilmektedir. 

Etiketler:
Referanslar

Zıvalı Bilgin, E. vd. 2020. Yöresel Ürünlerde Anlam Karmaşasının Giderilmesi: “Kuymak” ve “Muhlama” Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4: 385-395.; Kabak, T. 2018. Yerel Mutfaktan Ulusal Mutfağa Kuymak’ın Seyrinin Kültür Endüstrisi Açısından İncelenmesi, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 4(6): 347-352; https://rize.ktb.gov.tr/TR-256617/rizemuhlamasi, (Erişim tarihi: 30.04.2025).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Doğu Karademiz mutfağı, Rize mutfağı, halk mutfağı

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: