Geleneksel Bartın evlerinin yakın komşusu Safranbolu evleri ile arasında farklar vardır. Bartın geç tarihlerde il olmasına rağmen kent kimliğini genelde korumayı başarmış fakat evlerin zaman içerisinde bakımsızlıktan, yeni konut mimarisinin kullanılmak istenmesinden ya da başka sebeplerden dolayı, çoğu yıkılmış, yanmış ya da harap durumda kalmıştır. Son yıllarda şehirleşmenin artışıyla beraber Bartın’ında geleneksel ve tarihi görüntüsü kaybolmaya yüz tutmuştur. Tarihi Bartın evleri hızla azalmış, betonarme evler artmaya başlamıştır. Çeşitli sebeplerle sayısı azalan bu evler şehrin içinde dağınık olarak bulunmaktadır. Çok eski tarihlerde Bartın’da ormanın, dolayısıyla kerestenin bol ve ucuz oluşu, Bartın’da ahşap evlerin yapılışına hız kazandırmıştır. Beton inşaatından önceki kâgir binaların tamamı Rum ustalar tarafından yapılmıştır. Beton inşaatın ise cumhuriyetin kurulduğu yıllardan sonra bölgede yaygınlaşmıştır. Ayrıca kâgir inşaatın uzun süre alması ve maliyetlerin yüksekliğinden dolayı bazı evler yarı kâgir olarak yapılmıştır. Bunlardan ikisinin yıkılan eski Hükümet konağı ile Belediye Binası olduğu söylenebilir. Türk ev ve sokak mimarisinde evler arasında “bitişik,” “ayrık,” “aynı hizada,” “farklı hizada” gibi farklı şekiller ve evin komşularla olan ilişkileri göz önünde bulundurulmuştur. Bartın sokaklarının ve evlerinin şekillenmesinde de bu durum gözetilmiştir. Genellikle bahçe içerisinde ve bazı sokaklarda “bitişik” ya da “ikiz” ev örnekleri görülebilmektedir. Tüm evlerde hemen hemen bahçe bulunmaktadır. Günümüzde çarpık ve hızlı kentleşme sonucu ortaya çıkmış tek tip yapılaşmalar göze çarpmaktadır. Bartın tarihi evlerinin bir diğer özelliği ise geniş bahçelere sahip olmasıdır. Bahçeler sokaktan “daraba”[1] denilen ve günümüzde kalmamış olan çit elemanı ile ayrıldığı ve genellikle bahçelerde kuyu yer aldığı, ayrıca her mahallede evin bahçesinde dibek taşı bulunduğu görülmektedir. Yürüme alanları ise kayrak taşlarıyla döşenmiştir. 

Bartın’daki tarihi evlerin çoğunluğu ayrık nizamlı ve ahşaptır. Boyut olarak birbirlerine çok yakın olan evler genellikle 10x10 metre zemine oturmaktadır. Evlerin bahçelerini yörede ‘’daraba’’ olarak bilinen çit çevrelemektedir. Hemen hemen her bahçede taştan bir kuyu bulunur ve bu kuyuların bazıları kitabelidir. Bahçelerdeki yürüme alanlarında ve evlerin kulluklarında[2]  kaplama malzemesi olarak kayrak taşı kullanılmıştır. Bartın evlerinde genellikle her katta iki oda ve bu iki oda boyunca arkada devam eden sofa bölümü bulunmaktadır. Sofanın konumuna göre çeşitlilik ne kadar çok olsa da en çok kullanılan tip bu dış sofalı plan tipidir. Bu tip evlerde bazen iki oda arasında eyvan bulunur. Eyvan bazen odaya çevrilmiştir. Planlarda ve cephede dikkat çeken diğer bir bölüm ise ‘’tahtapoş’’[3] denilen küçük balkonlardır. Daha geniş olan evlerde iki oda arasında bulunan, sofadan çıkılan bu balkonlar bazen arkası kapatılarak odaya çevrilmiştir. Bazen boydan boya uzanan balkonlarda görülmektedir. Evlerin odalarında mümkün olduğunca fazla pencere bulunmaktadır. Zemin kat pencerelerinde demir çubuklu parmaklıklar mevcuttur. Cephede ‘’kuşluk’’ adı verilen ahşap silmeler vardır. Giriş kapıları ve iç kapılar genellikle çift kanatlıdır. Odalarda gömme dolaplar bulunmakta ve bunlar yörede yük dolabı ya da hamam dolabı olarak adlandırılmaktadır. Odalar ocak ile ısıtılmakta ve tavanlar ise basit geometrik desenlerle bezelidir. Bartın evleri, ahşap karkas arası tuğla ya da ahşap dolgulu olarak inşa edilmişlerdir. Temel ve bodrum kat duvarları genellikle taştandır. Çatılar genellikle dört tarafa eğimli çatılarla örtülmektedir. Çatılarda, mertekler kiremit altı tahtasıyla kaplanmış üzeri alaturka kiremitle örtülmüştür. Saçaklar 50-70 santimetre çıkıntılıdır ve altları çoğu zaman düz veya meyilli olarak kaplanmıştır. Yapı malzemesi olarak çoğunlukla ahşap kullanılmıştır. Taş olarak ise zemin katlarda döşeme kaplaması olarak kayrak taşı kullanılmıştır.
 

Notlar:
[1] Daraba: Ağaç kabuklarından yapılan, evlerin etrafını ve bahçelerini çevreleyen çit.
[2] Kulluk: Mısır buğday gibi yiyeceklerin saklandığı, havalandırma vazifesi görerek diğer katlarında rutubetinin alınmasını sağlayan, evlerin giriş katındaki bölmeli veya bölmesiz bölüm.
[3] Tahtapoş: Evin orta aksında bulunan ve dikmelerle desteklenen balkonumsu çıkmalar.