Şarap ve turizm endüstrisinin ortak bir bileşenidir. Turizm endüstrisi açısından şarap, turizm bölgelerine daha fazla ziyaretçi akışı sağlayan önemli bir çekim unsurudur. Şarap turizmi, şarap endüstrisi ürünlerini geniş kitlelere ulaştırma fırsatı sağlayan pazarlama aracıdır. Bu bağlamda şarap üreticileri şarap turizmi ile daha fazla sayıda müşteriye doğrudan ulaşabilme imkânı bulmaktadır. Şarap ve turizm ilişkisi uzun yıllar öncesine dayanmaktadır. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda en önemli turizm olayı olarak kabul edilen, özellikle üst sınıftan ailelerin erkek çocuklarının eğitim amaçlı katıldığı Büyük Tur (The Grand Tour) kapsamında üzüm bağlarına ve şarap üretim yerlerine ziyaretlerin yapıldığı bilinmektedir. Ancak şarap konusuna özel olarak odaklanılması ve turistik bir ürün olarak ele alınması XIX. yüzyılda gerçekleşti. Bu durum, 1855 yılında Fransa’nın en iyi şaraplarının üretilip sunulduğu Gironde bölgesindeki şarapların resmi olarak sınıflandırılmasıyla başladı. Yapılan sınıflandırmada şarap bölgeleri, şarap bağları ve şarap ürünleriyle birlikte şarap kalitesi hakkında bilgiler verildi. Bu somut bilgiler zamanla farklı ülkelerde ortaya çıkan benzer uygulamalarla birlikte, tüketicilerin merak duygularını arttırdı ve onları seyahat etmeleri yönünde motive etmeye başladı.

Şarap turizmi ilk olarak şarap bölgelerine ya da şarap bağlarına yapılan seyahatler olarak kendini gösterdi. İlk resmi şarap rotası, yerel şarap üreticilerini desteklemek amacıyla 1935 yılında Almanya’da geliştirildi. Sonrasında İspanya, İtalya ve Fransa gibi ülkelerde benzer rotalar oluşturuldu. Ancak şarap turizmi kavramı 1970’li yılların ortalarında Kaliforniya’da bulunan Napa Vadisi şarap rotasıyla kullanılmaya başlandı. Bu şarap rotası 2014 yılında yaklaşık 1,6 milyar ABD Doları harcama yapan 3,3 milyondan fazla turisti çekerek önemli bir başarıya imza attı.

Şarap turizmi ile ilgili akademik çalışmalar 1990’lı yılların ortasından itibaren ortaya çıkmaya başladı. Bu zamanlarda yapılan çalışmalar daha çok kırsal bölgelerin gelişimi ve şarap turistlerinin davranışları üzerine odaklandı. Bir araştırmada, şarap turizmi konusunda yapılmış akademik çalışmalar yedi başlık altında toplandı. Bunlar; bir ürün olarak şarap turizmi, şarap turizmi ve bölgesel kalkınma, şarap turizm talebinin değerlendirilmesi, bir pazar bölümü olarak şarap turist pazarı, turistlerin şarap üretim yeri ziyaret davranışları, şaraphane ziyaretlerinin doğası, şarap turizmi ve yiyecek güvenliğidir. Şarap turizmi önceleri kırsal turizm, ekoturizm ve özel ilgi turizmiyle ilişkilendirildi. Bununla birlikte kültürel unsurlar barındırması ve turizme genel katkısı nedeniyle kültür turizmi, alternatif turizm ve sürdürülebilir turizm kapsamında da değerlendirildi. Diğer taraftan özellikle son yıllarda, gastronomi turizminin gelişimine bağlı olarak şarap turizminin gastronomi turizmiyle birlikte ya da gastronomi turizmi içinde ele alındığı görülmektedir.

Açıklamalardan anlaşıldığı üzere, şarap turizmi yakın bir geçmişte gelişmeye başlamış ve gelişim süreci devam eden bir kavramdır. Ayrıca şarap turizmi sadece turizm olayı içinde değil, yerel ya da kırsal bölgelerin kalkınması, istihdamın arttırılması, şarap endüstrisinin desteklenmesi açısından da oldukça önemli hâle geldi. Bu bağlamda alanyazında şarap turizmi ile ilgili olarak yapılmış ve genel kabul görmüş bir tanım bulunmamaktadır. Bununla birlikte şarap turizmi ile ilgili yapılmış tanımlardan en yaygın olanlarından birine göre şarap turizmi; üzüm bağları ve şarap imalathaneleri gibi bölge ya da alanları ziyaret etmeyi; şarap festivalleri ve şarap gösterileri gibi şarapla ilgili etkinliklere katılmayı kapsayan turistik faaliyetler bütünüdür. Şarap, turizm olayı içinde genellikle bir motivasyon aracı olarak ele alınmaktadır. Ancak şarabın bir turizm ürünü olarak kabul edilebilmesi için günlük turlar ve gecelik konaklamalar gibi çeşitli turistik faaliyetlerle birlikte ortaya çıkması gerekmektedir.

Şarap hemen hemen her ülkede yapılmaktadır. Dünya genelinde şarap bölgeleri yeni ve eski dünya olarak ikiye ayrılır. Eski dünya, şarabın ortaya çıktığı ve uzun yıllardır üretildiği Fransa, İtalya, İspanya ve Almanya, İsrail, Ermenistan, Gürcistan gibi Avrupa ve Asya ülkelerini kapsamaktadır. Yeni dünya ile kastedilen ise Amerika Birleşik Devletleri, Güney Afrika, Yeni Zelanda, Avustralya, Arjantin ve Şili gibi ülkelerdir. Eski dünya ülkelerindeki şarap turizmi uygulamalarında daha çok yerel üreticilerin ve bölgesel kalkınmanın desteklenmesi amaçlanmıştır. Yeni dünya ülkelerinde ise şarap turizmi, başlı başına bir turizm türü olarak planlı ve programlı olarak ele alınmaktadır.