Saki Servisi

Gastronomi

Saki, görevi içkiyi şişeden kadehe boşaltmak ve kadeh sunmak olan çeşitli mekanlarda kurulan eğlence sofralarının hizmetini yerine getiren en önemli kişidir. Saki bulunduğu ortamda kadeh sunmanın yanında ortamın düzenini sağlar, servisten önce içki, yemek ve içki mezeleri seçimi yapar. Sakinin sunduğu kadeh, ortamda bulunanların gönüllerinin gamdan kederden uzaklaşması demektir ve eğlence ortamına neşe ve huzur vermek de sakiye aittir. Saki, kadehi servis etmeden önce kendisi yudumlar, sonra kişilere dağıtır. Saki, servisi zamanında yapmalıdır. Eğlence ortamında muhabbeti saki yönetir. Saki, eğlence ortamında keyif sürdükçe, sürekli kadehleri doldurur. Saki, servisi sırasında ortamda bulunanların içki ile arasındaki ilişki durumuna göre kadeh miktarını doğru ayarlamalıdır. Sakinin, gördüklerini ve duyduklarını unutacak kadar sır tutan kişilik özelliğine de sahip olması gerekir.

Saki ve sakilik tarihinin Sümerlere kadar uzandığı görülmektedir. Saki, Baki Divan’ında gezerek su dağıtan anlamına gelen kişidir. Bektaşilikte dem adı verilen kadehi sunmakla görevli kişiler de sakidir. Şiirlerde kadeh sunan kadın sakilere, divan edebiyatında gazel ve kasidelerde de saki ve sakiliğe rastlanır. Klasik Türk şiirlerinde saki ve sakilik tasvirini yapan, sakiye ait kişisel ve fiziksel özellikleri ile ilgili, görev tanımları hakkında bilgi veren unsurlara rastlanmaktadır. Bu şiirlerde sakiye ait bazı fiziksel özelliklere ve saki servisi sırasında giydiği, kostüm niteliğinde tasvirlerin bulunduğu görülmektedir. Bu fiziksel özelliklere göre sakinin; kakülleri, uzun kirpikleri, ince ve uzun parmakları olmalı, yüzünde yara, bere ve ben olmamalıdır ve saki genç olmalıdır. Kostüm özelliği belirten nitelikler ise; kırmızı fes, omuz üzerinde siyah kaytan, beyaz gömlek, sırma işlemeli ipek yelek, siyah kuşak ve siyah şalvardır. Servis sırasında sakinin ayakları çıplak olmalı ve takunya giymelidir.

Yararlanılan Kaynaklar

Ekici, H. (2017). Baki Divanı’nda Saki Mefhumu, Journal of Turkish Language and Literature, 3 (3): 55-76; Ekici, H. ve Aydın, M. (2017). Sünbülzade Vehbi Efendi Divanı’nda Saki ve Sakinin Görüntü Düzeyleri, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 3 (3): 11-21; Kesmez, M. ve Aydın, M. S. (2013). Rakı Cep Ansiklopedisi. İstanbul: Overteam Yayınları; Koçu, R. E. (2002). Eski İstanbul’da Meyhaneler ve Meyhane Köçekleri. İstanbul: Doğan Yayıncılık.