Post-turist

Kavram

Post-modern dönemde tüketici tutum ve tercihlerine cevap olarak geliştirilen bir kavramdır. Terim, ilk olarak Feifer tarafından, daha sonra Urry, Rojek ve diğer araştırmacılar tarafından kullanıldı. Post-turist, yeni bir gezgin/seyyah türünü ifade etmektedir. Konvansiyonel turist deneyimlerinden kaçan, simüle edilmiş hazlar arayan, ev konforunda tatilin tadını çıkarmak isteyen, sıra dışı deneyim arzulayan yeni bir turist tipine karşılık gelmektedir.

Post-turizm deneyiminde kişi, bir yandan sınırsız seçenek bolluğu altında seyahat deneyimleri ve halkla doğrudan karşılaşma imkânı bulmakta, öte yandan son derece anti-kozmopolitan ilgiler ve yapay turizm amaçlı karşılaşmaların gönüllü öznesi haline gelmektedir. Bu paradoksu yaşamak post-turist için kaçınılmaz bir şeydir. Post-turistler, dünyanın egzotik ve uzak yerlerine seyahat etmek ve ev konforunda tatilin tadını çıkarmak için seyahat acentasından içeri adım atmakla bu isteklerine ulaşabilmektedirler. Post-turistlerin çoğu onlara sunulan şeyin yerel kültürün bir simülasyonu olmasından pek de rahatsız görünmemekteler, onlar için önemli olan şey, sahnenin önünde olan bitenler. Yerel olanın simülasyonları, çizgi film tarzı parodilerden daha ufak çaplı olan popüler tahayyülde milli kültürü temsil eden önemli binalar ya da ikonların “gir, gör ve dokun” simülasyonlarına dek uzanan tarihi turizmin korumaya ve yenileştirmeye çabaladığı tüm unsurlara uzanmaktadır.

Post-turist, McTurizmin simüle edilmiş hazlarına teslimiyetten öte, turizm deneyiminin metalaştırılmasının farkındadır ve bunu oynanacak bir oyun olarak görür. Dahası, post-turist açısından bunun faydası da vardır. Yapay otantiklik, turistin gerçek ve güzel olana dönük arayışına set çekse bile, post-turist açısından bu türden bir yapaylık beklenen ve arzulanan bir şeydir. Zira bu tür bir oyun sonuçta risksiz, tehlikeden uzak, konforlu bir deneyime karşılık gelir.

Post turistler, gerçek/otantik olanı arzulamakta ancak sahte ya da simüle edilmiş turist destinasyonlarından da zevk almaktadırlar. Sahnelenmiş, kurgusal, yapay turistik eşya ve görsel peyzaj, post turisti rahatsız etmemektedir. Kolay erişim sağlaması, görsel şölen sunması, post-turistin zevk alması ve sahip olduğu konforun tadını çıkarması için yeterlidir. Bugün artık, küresel tema parkında gerçek ile sahte, otantik ile sahici, turist ile gezgin arasında bir fark kalmamış gibidir. Sonuçta, post-turist, sıradan turist ile aynı özellikleri ve güvensizlikleri paylaşmaktadır.

Post-turist deneyimler kimi sosyal bilimciler tarafından oyunculuk kavramıyla fazlaca ilişkili görülmekte; post-turist yapma dünyalarda oynanabilecek her türlü kolektif oyundan haz alan tam bir oyuncu olarak takdim edilmektedir. Zira post-turist, evden oyun için ayrılır, oyunda hareket özgürlüğü vardır ve öğrenme isteğiyle tutuşan bir meraklı'dır o. Rahatlıkla her türlü risk alabilir. Kısmen ironiktir, kısmen soğukkanlı, kısmen yansızdır. Bu nedenle oyun, tam bir semiyotik tecrübe alanıdır. Bu noktada Urry’nin post-turisti, Bauman’ın oyuncu terimine tekabül etmektedir denebilir.

Post-turist, aynı zamanda “oyunu”, ev içinde oynayabilir. Ev’i bir destinasyon unsuru olarak kurabilir. O, turist bakışın tipik nesnelerini görmek için artık evini terk etmek durumunda değildir. Tüm bunları, TV ve video (şimdilerde internet, sosyal medya, mobil telefon) gibi araçlar yardımıyla evinde, oturma odasından çıkmadan tekrar tekrar ziyaret edebilir. Kendisini gerçekten de oradaymış gibi hayal edebilir. Günbatımını, sıradağları ya da turkuvaz renkli denizi görebilir.

Post-turist, aynı zamanda tercih zenginliğine dayalı şansların ve hazların da farkındadır. O bir kutuptan diğerine kolayca geçebilir ve bu iki dünya arasındaki çatışma ve karşıtlıklardan haz alabilir. Yine, aynı zamanda, post-turist, bir turist olduğunun ve “turizm” denen şeyin bir oyun olduğunun farkındadır. Dolayısıyla, sahici turist deneyimi olarak adlandırılan şeyin olmayacağının bilincindedir ve bizatihi oyun'un kendisinden gerçek anlamda haz almayı hedefler.

Post-turistin tanımlayıcı karakteristiklerinden biri, onun internet ve mobil yaşamın imkânlarını yoğun şekilde kullanmasıdır denebilir. Post-turist, nereye giderse gitsin internetin imkânlarından (wi-fi ya da mobil internet) yararlanır. Hatta işini gittiği yerlere taşır, hem iş hem tatili birleştirir. Telekominikasyon, serbest çalışma ve çevrimiçi olanaklar, dizüstü bilgisayar ya da yüksek işlevli mobil telefonlar, post-turist yaşam stilinin olmazsa olmaz bileşenlerini oluşturur. Mobil donanımlı ve uygun fiyatlı yaşam tarzı ile dikkat çeken bu yeni göçebe türü, günlerce değil aylarca kalarak turist kimliğini pekiştirir. Uzaktan çalışarak ve oteller yerine dairelerde kalarak hem güzergâhlarını hem de bütçelerini genişletirler.

Sonuç olarak denilebilir ki post turist, pastij, eklektik, amorf, farklı kimliklere girebilen postmodern bir oyuncudur. Birden fazla kimliği ve yaşam stilini bir arada, birleşik, kaynaşmış bir pota altında sürdürebilir. Post-turistin yükselişi bir bakıma, konvansiyonel turizmin tıkandığı, yeni arayışlar içine girdiği bir döneme denk düşmekte. Bir başka deyişle, turistlerin ilgi çekici destinasyonlar arayışı, bilindik turizmden kaçarak ilgi çekici noktalar ve haritalar bulma arzularının, bir performans olarak turizm deneyimlerine yansımasıdır denebilir. Bunu en iyi örnekleyen tema parkları ve benzeri yapay turizm biçimleridir ve tüm bunlar, geç modern dönemde post-turist ilgilerine hitap eden en yaygın deneyim endüstrilerini oluşturmaktadırlar.

Yararlanılan Kaynaklar

Bennett, A. (2013). Kültür ve Gündelik Hayat. (Çev. N. Tokdoğan, B. Şener, U. Y. Kara). Ankara: Phoenix; Göksu, S. (1996). Çalışma Dışı Zamanı Satın Alan Post-turist Öznenin Sahicilik Bunalımı: Turizmin Değişen Yüzü Üzerine Düşünceler, Toplum ve Bilim, 71: 228-237; Lyons, S. (2015). Authentic Outsiders? Welcome to the Age of the ‘Post-Tourist, https://theconversation.com/authentic-outsiders-welcome-to-the-age-of-the-post-tourist-48170, (Erişim tarihi: 11.08.2020); Ritzer, G. ve Allan L. (1997). McDisneyization and Post-Tourism. Complementary Perspectives On Contemporary Tourism. İçinde; C. Rojek ve J. Urry (Editörler) Touring Cultures. Transformations of Travel and Theory (ss. 106-120). New York: Routledge; Smith, M., Macleod, N. ve Robertson, M. H. (2010). Key Concepts in Tourist Studies. Londra: Sage Publications.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Urry, J. (2009), Turist Bakışı (Çev. E. Tataroğlu ve İ. Yıldız). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.