Merkezi Rezervasyon Sistemi

Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmeler seyahat acentası, tur operatörü, havayolu şirketi ve yer operatöründen oluşan geleneksel dağıtım kanallarını kullanmaktadır. Gelişen bilişim teknolojileri farklı dağıtım kanallarını tek çatı altında birleştirmeye yönelmiştir. Merkezi rezervasyon sistemleri bilgi teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıktılar ve gelişimlerine devam ettiler. 1970’lerde havayolu şirketlerinin bilet işlemleri, rezervasyon ve getiri yönetimi gibi faaliyetlerin yürütülmesinde özel bilgisayar sistemleri kullanmaya başlamasıyla turizm endüstrisinde merkezi rezervasyon sistemleri ortaya çıktı. 1980’li yıllarda havayolu şirketlerine ait rezervasyon sistemlerine tur operatörleri, araba kiralama şirketleri, feribot ve tren gibi ulaşım araçları ve otellerin merkezi rezervasyon sistemleri de bağlandı. Bu sistemler zamanla seyahatle ilgili paket tur, konaklama, eğlence, otomobil kiralama gibi turistik hizmetleri sağlayan global dağıtım kanallarına dönüştü.

Merkezi rezervasyon sistemi farklı kanalların, hizmetlerin ve işlemlerin teknolojik imkanlar kullanılarak eşzamanlı ve entegre bir sistemle yönetilmesidir. Sistem bir yandan otel, acenta, operatör gibi dağıtım kanalı üyelerini birleştirirken, aynı zamanda konaklama, ulaşım, gezi, eğlence gibi farklı turistik faaliyetleri ve tanıtım, rezervasyon, ödeme gibi işlemleri de bütünleştirmektedir.

Merkezi rezervasyon sistemi bir otel işletmesinin farklı kanallardan gelen oda rezervasyonlarını tek merkezde birleştirdiği gibi, otelin restoran, bar gibi farklı hizmetlerini de aynı noktada birleştirmektedir. Ayrıca bir otel işletmesi ile acenta, operatör gibi aracı ve komisyoncuları, bu aracılarla çalışan rakip otelleri de aynı çatıda birleştirmektedir. Dolayısıyla sistem ağları birbirine bağlayan bir ağ şeklinde örgütlenmektedir.

Farklı ülkelerdeki yasal, teknolojik, dil, bankacılık, lojistik sistemlerinin birbirine uyumlu hâle getirilmesi, merkezi rezervasyon sistemlerinin küresel ölçekte yaygınlığını ve etkinliğini artırdı. İşletme ve tüketiciye tüm işlemleri tek ekran üzerinden gerçekleştirme olanağı sunan merkezi rezervasyon sistemleri göreceli olarak maliyet, kolaylık, şeffaflık gibi avantajlar sunabilmektedir. Ancak bu sistemler zaman içinde kendine özgü tekelleşme riski de taşımakta, dolayısıyla sağlanan bazı avantajlar paydaşlardan bir kısmına dezavantaj olarak yansıyabilmektedir. İnternet olanakları sayesinde tüketicinin aracısız olarak istediği turizm işletmesine ulaşabilmesinin tüketiciye yüksek bir fiyat avantajı sağlayacağı beklentisi tam olarak gerçekleşmedi. Dijital ortamın da kendine özgü aracı ve komisyoncuları bulunmaktadır. Fiziksel veya dijital platformda hizmet sunan tüm paydaşlar merkezi rezervasyon sistemine dahil olabilmektedir. Bu sistemlere bağlanabilmek için sistem sahibi, acenta, bankalara vb. ödenen komisyonlar nihayetinde turizm hizmetlerinin fiyatlarına eklenerek nihai tüketiciye yansıtılmaktadır. Merkezi rezervasyon sistemleri günümüzde müşteri portföyünün büyük bölümüne sahip olduğundan işletmeler için sisteme dahil olmak ticari bir zorunluluk olabilmektedir. Ayrıca bu sistemler, sisteme dahil olan işletmelere doğrudan ulaşan müşterilere daha düşük fiyat uygulanmasının da önüne geçmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Birkan, I. (1998). Bilgisayar Teknolojisindeki Gelişmelerin Turizm Pazarlaması Üzerindeki Etkileri, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 9(2): 26-32; Buhalis, D. (1998). Strategic Use of Information Technologies in the Tourism Industry, Tourism Management, 19(5): 409-421; Emeksiz, M. (2000). Otel İşletmelerinde İçsel ve Dışsal Bilgi Sistemleri: Beş Yıldızlı Uluslararası Bir Zincir Otelin Dışsal Bilgi Sistemleri ile İletişiminin İncelenmesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 11(1): 34-43; Kurgun, O. A., Kurgun, H. ve Güripek, E. (2007). Turizm Pazarlamasında Küresel Dağıtım Sisteminin (GDS) Stratejik Rolü ve Önemi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1): 262-274; Yurtlu, M. ve Ateş, A. (2019). Online Kanal Yöneticisiyle Otel Oda Fiyatlandırmada Verim Yönetimi, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(2), 207-228.