Konya
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Doğal ve Kültürel Miras UNESCO Yaratıcı Şehirler Ulusal Ağına Dahil Kent UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi
-
2019
Türkiye’nin yüzölçümü bakımından en büyük, nüfus olarak ise en kalabalık yedinci şehri olan Konya, İç Anadolu Bölgesi’nin de ikinci büyük ilidir. Yüz
ölçümü 41.001 kilometrekare, ortalama yükseltisi 1.016 metredir. 2019 nüfusu, 2.221.650’dir. Bölgenin güneyinde yer aldığı için topraklarının bir kısmı Akdeniz Bölgesi’nin sınırları içinde yer almaktadır. Akdeniz’e yakın olması da şehrin denizle bağlantısını kolaylaştırmakta, bu da diğer Anadolu şehirlerine göre Konya’ya ayrıcalık kazandırmaktadır. Konya’nın kuzeyinde Ankara, güneyinde Antalya, Mersin ve Karaman, doğusunda Aksaray ve Niğde, batısında Isparta ve Afyonkarahisar şehirleri yer alır. Konya adı, kutsal tasvir anlamındaki ‘ikon’ sözcüğüne dayanır. Bu konuda çeşitli rivayetler vardır. MÖ VII. bin yılından itibaren birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Konya şehri, toprakları Çin’den Bizans’a kadar uzanan Anadolu Selçuklu Devleti’ne de başkentlik yaptı. Bununla birlikte eski çağlarda büyük öneme sahip bir ticari kervan yolu olan İpek Yolu'nun üzerinde yer alan Konya, gerek konaklama açısından, gerekse ticari açıdan önemli şehirlerden biriydi. Anadolu Selçuklu sultanları ve devlet yöneticilerinin, âlim, şair, ilahiyatçı ve Sufi mutasavvıf Mevlana’nın yanı sıra birçok mutasavvıf ve islam ilim adamının türbelerinin bulunduğu Konya şehri, dönemin medreseleri ve vakıf eserlerinin tekke ve zaviyelerin de bulunduğu bir şehirdir. Turistik ürün çeşitlendirme potansiyeli oldukça yüksek olan Konya, başta inanç ve kültür turizmi olmak üzere, kongre, fuar ve toplantı, sağlık, avcılık ve spor turizmi ile Türkiye’nin turizm gelirlerine önemli katkılar sağlamaktadır. Özellikle Hz. Mevlana ve Mevlevi kültür ve doktrininin, Konya’yı dünyanın gelecekteki başlıca inanç ve kültür turizmi destinasyonlarından biri olmasında büyük etkisi olacağı aşikardır. Hz. Mevlana ile birlikte, geçmişten gelen diğer inanç ve kültür ögelerinin varlığı Konya turizm endüstrisinin stratejik planlamasını şekillendirmektedir.
Konya, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan somut olan ve somut olmayan iki kültürel mirasa sahip şehirdir. Ayrıca UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’nde de Eşrefoğlu Camii, Konya - Selçuklu Başkenti, Anadolu Selçuklu Medreseleri ve Eflatunpınar: Hitit Su Anıtı olmak üzere dört kültürel miras bulunmaktadır. UNESCO İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Başyapıtları Programı çerçevesinde 2005 yılında başyapıt olarak ilan edilen Mevlevî Semâ Töreni, 2008 Yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi’ne Türkiye adına kaydettirilerek tüm dünyaya tanıtıldı. Tasavvufi bir tören olan Mevlevi Sema Töreni ayrıntılı dinsel ögeler içerir. Çeşitli kural ve özelliklere sahip olan tören Allah’a ulaşma yolunu simgeleyen aşamalardan oluşur. Her yıl dünyanın her yerinden gelen binlerce insan 7-17 Aralık tarihleri arasında bu özel Mevlevî seremonisini Mevlana Kültür Merkezi’nde izlemektedir.
Mevlana Müzesi, 2019 yılında üç milyonu geçen ziyaretçi sayısı ile Türkiye’nin en çok ziyaret edilen ilk üç müzesi içinde yer aldı. Başta Japonya, Çin, Tayvan, Tayland, Malezya, Endonezya ve İran olmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerinden binlerce turistin ziyaret ettiği müze, yerli turistler tarafından da büyük ilgi görmektedir. Mevlana’nın kadim dostu Şems-i Tebrizi Türbesi, Mevlana’nın aşçısı AteşBaz-ı Veli Türbesi, tarihi bir semt olan Sille’deki tarihi cami ve kiliseler, Alâaddin Camii ve köşkü, İplikçi Câmii, Şerafeddin Câmii, Aziziye Camii, Kapu Camii, Selimiye Camii, Sahibata Müze ve Külliyesi, İnce Minareli Medrese ve Müzesi, Karatay Medrese ve Müzesi, Sırçalı Medrese, Atatürk, Etnografya ve Arkeoloji müzeleri şehrin turistler tarafından ziyaret edilen önemli kültür değerleridir. Konya’nın sahip olduğu ikinci kültürel miras ise UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan ve somut kültürel miras olarak ilan edilen Konya sınırları içindeki Çatalhöyük Neolitik Kenti’dir. Tarihi MÖ 7400 yıllarına dayanan Çatalhöyük, yerleşik toplumsal hayata geçiş, avcılık ve tarımın başlangıcı gibi önemli sosyal değişim ve ilerlemelerin yaşandığı, insanlığın gelişiminde çok önemli bir aşama olan köylerden kentsel hayata geçişin de önemli bir kanıtıdır.
Konya’da yayla turizmi için büyük bir potansiyel mevcuttur. Kulu’da 186 kuş çeşidinin bulunduğu Düden Gölü, Beyşehir Leylekler Vadisi Beyşehir Gölü Milli Parkı, ve Obruk Gölleri, kuş gözlemciliği, foto safari, doğal hayat gözlemciliği gibi etkinlikler için ilgi gören yerlerdir. Bozdağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası yaban hayat gözlemciliği için, Beyşehir Gölü ve çevresi ise kamp ve karavan turizmi için, ideal alanlardır. Zaman zaman yarışma ve etkinliklerin düzenlendiği Akşehir ve Beyşehir’de ise yamaç paraşütü yapmak için pistler bulunmaktadır. Jeotermal kaynaklarıyla da önemli bir yere sahip olan Konya, Ilgın ilçesinde yer alan Ilgın Kaplıcaları ve Konya Karatay Belediyesi’nin kent merkezine 50 kilometre uzaklıkta olan İsmil Mahallesi’nde açmış olduğu termal tatil köyü ile Kaplıca Turizmi açısından her geçen gün gelişme göstermektedir.
Konya’nın sahip olduğu kongre, toplantı, fuar ve spor turizmi potansiyeli Konya turizmi için stratejik bir öneme sahiptir. Tarım, imalat teknolojileri, kitap, tekstil, düğün organizasyonu, mobilya ve dekorasyon, ev gereçleri gibi çok çeşitli alanlarda düzenlenen fuarlar, TÜYAP fuar merkezinde gerçekleşmektedir. Anadolu’nun en büyük kongre merkezi olan Selçuklu Kongre Merkezi’nin yanı sıra Mevlâna Kültür Merkezi, Büyükşehir Belediyesi’ne ait birçok kongre ve spor merkezi ile oteller ve çeşitli kurumlara ait kongre salonlarında yıl boyunca pek çok kongre, toplantı ve konserler düzenlenmektedir. Konya sahip olduğu spor tesisleri ve 42 bin kişilik modern stadı ile de pek çok sportif yarışmaya ev sahipliği yapmaktadır.
Konya, Selçuklu saray mutfağı ve Mevlevi mutfağının izlerini taşıyan zengin ve özgün mutfağı ile gastronomi turizmi açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Etliekmek, fırın kebabı, bamya çorbası, Mevlana böreği, yağ somunu, tirit, Konya pilavı ve sac arası tatlısı, şehre gelen ziyaretçilerin tatmadan dönmedikleri belli başlı yöresel yemekleridir.
Konya’da turizm işletme belgeli olarak toplam 38 otel bulunmaktadır. Bu otellerin altısı beş yıldızlı, onu dört yıldızlı, 17’si üç yıldızlı, ikisi iki yıldızlı ve üçü özel belgelidir; oteller toplamda 3.237 oda ve 6.497 yatak kapasitesine sahiptir. Ayrıca Konya’da yapımı devam eden yatırım belgeli oteller de bulunmaktadır. Turizm işletme belgeli seyahat acentası sayısı ise 151’dir. Konya Aladağ’da kurulan kayak merkezinde otel ve pist çalışmaları da devam etmektedir.
Konya’da havayolu ulaşımı, 3. Ana Jet Üs Komutanlığı’na ait askeri havaalanına ilave edilen sivil tesislerle sağlanmaktadır. Halen Konya-İstanbul arasında çeşitli şirketlerin tarifeli uçak seferleri bulunmakta, Avrupa kentlerine doğrudan uçuş imkanı ise yaz aylarında sağlanmaktadır. Konya-Ankara, Konya-İstanbul arasında yüksek hızlı tren seferlerinden başka diğer şehirlere ulaşımı sağlayan tren seferleri de mevcuttur.
Konya sanayisi geçmişten beri süregelen tahıl ambarı kimliğinin yanı sıra, günümüzde birçok sektörde üretim yaparak, 130 ülkeye gerçekleştirdiği ihracatla sanayi şehri kimliğini de kazanmıştır. Konya, tarım, sanayi, ulaşım, turizm, sağlık ve eğitim gibi pek çok alanda Türkiye’nin önde gelen şehirlerinden biridir.
Yararlanılan Kaynaklar
Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). https://konyakultur.gov.tr/, (Erişim tarihi: 02.12.2019); Konya Valiliği (2019). http://www.konya.gov.tr/, (Erişim tarihi: 02.12.2019); https://karatay.bel.tr/haberdetay/4313/karatay-termal-tatil-koyu-resmen-acildi, (Erişim tarihi: 25.02.2021); Konyalı, İ. H. (1964). Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi. Konya: Yeni Kitap Basımevi; Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (2015). Şehirlerin Sevdalısı İbrahim Hakkı Konyalı Armağanı. Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları: 7; Sevin, V. (2001). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I. Ankara: Türk Tarih Kurumu.