Klasik Hippi Yolu

Kavram

(1960'ların başı – 1979)

1960’ların ortasından sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) çıkan Hippi akımının ABD ve Avrupa’daki temsilcileri dünya zevklerinden veya hırslarından arınıp, özgürleşmek ve insan olarak kendi iç dünyalarına dönebilmek, en önemlisi de, Nirvana’ya ulaşmak amacıyla Hindistan ve Nepal’e gitmek için yollara düştüler. Hippilerin Nepal ve Hindistan’a gitmek için izledikleri rotaya Hippi Trail (Hippi Yolu) adı verilmektedir. Hippi Yolu’na yoğun katılımların olduğu dönemler 1965 – 1979 yılları arasında tekabül etmektedir. Özellikle Beatless grubu üyelerinin 1967’de Hindistan’a yaptıkları ziyaret, Asya seyahatlerine olan talebi olağanüstü artırdı. Yolculuklara katılanların sayısında 1975 sonrasında nisbi bir azalma yaşansa da, katılımlardaki esas azalma 1979 yılında, İran’da Humeyni dinsel yönetiminin ülke yönetimine gelmesi ile yaşandı. Karayolu ile Türkiye, İran, Afganistan, Pakistan ve Nepal veya Hindistan yolunu izleyen Hippi Yolu böylelikle kullanılamaz hâle geldi.

Hippi Yolu’nun birden fazla rotaları olsa da, en fazla kullanılan ve bilinen rotaya Klasik Hippi Yolu adı verilmektedir. Klasik Hippi Yolu adı verilen güzergâh, İstanbul’dan başlayıp İran, Pakistan, Afganistan, Hindistan veya Nepal’e ulaşıyordu. Diğer yollar ise daha az tercih edilen rotalardır. Bunlardan biri, İstanbul, Lübnan, Ürdün, Irak, İran, Pakistan, Afganistan, Hindistan ve Nepal güzergâhıdır. Üçüncü yol ise, Yeni Zelandalı ve Avusturalyalı hippiler tarafından kullanılan; Yeni Zelanda, Avusturalya, Endenozya, Malezya, Tayland, Bangladeş Hindistan ve Nepal yoludur.

Klasik Hippi Yolu Sultanahmet’ten başlıyor olsa da, hippilerin dünyanın farklı ülkelerinden İstanbul’a gelişleri farklı şekil ve güzergâhlar üzerinden oluyordu. ABD ve Kanada’dan gelen hippiler Londra, Amsterdam, Berlin veya Paris’e ulaşıyorlar ve bu kentlerden yola çıkarak Avusturya, Yugoslavya ve Bulgaristan üzerinden İstanbul’a geliyorlardı. Bazı hippi gruplarının İstanbul’a ulaşmak için marjinal yolları tercih ettikleri bilinmektedir. Bunlar arasında 1972 yılında Londra’dan yola çıkan bazı hippi grupları Londra, İspanya, Fas, Tunus, Sicilya (İtalya), Girit ve Yunanistan üzerinden İstanbul’a ulaştılar. Bir başka hippi grubu da Londra, Fransa, İtalya, İsviçre, Avusturya, Yugoslavya, Bulgaristan üzerinden İstanbul’a geliyordu. En sık kullanılan İstanbul yolu; Londra, Amsterdam, Brüksel, Lüksemburg, Nürnberg, Münih, Salzburg, Viyana, Budapeşte, Szeged, Belgrad, Sofya ve İstanbul rotasını izlemektedir. Londra, Amsterdam, Berlin ve Paris hippilerin önemli toplanma merkezleri arasında yer alırken, en sık kullanılan toplanma merkezi ise Amsterdam’ın Dame meydanıdır. Magic Bus firması Amsterdam’da İstanbul biletleri satarken, Budget Bus İstanbul yolculuğuna Londra’dan başlıyordu. Diğer hippi toplanma merkezleri arasında Milano ve bazı Avrupa kentleri de bulunuyordu. Londra’dan başlayan bu yolculuğun uzunluğu 12.200 kilometre tutuyordu ve 33 kent ve 14 ülke geçilerek Nepal veya Hindistan’a ulaşılıyordu.

Bütün bu yolları kullanarak Sultanahmet’e ulaşan hippiler, burada değişen sürelerde soluklandıktan sonra, Hindistan, Nepal ve Tibet’e gitmek için yollara düşüyorlardı. Sultanahmet’te hippilerin Asya seyahatlerine otobüs, bilet satışı, rehberlik gibi konularda destek veren kurum ve kuruluşlar ile kişiler vardı. Bunlar arasında Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı (TMGT) ve Türkiye Milli Talebe Federasyonu (TMTF) gibi öğrenci ve gençlik derneklerinin değişik zamanlarda olmak üzere Hindistan, Nepal ve Tibet yolcuları için Sultanahmet’teki bürolarında bilet satışı yaptıkları bilinmektedir. Aynı şekilde bazı seyahat acentalarının, özel kişilerin ve bu arada Pudding Shop işletmecilerinin de hippilere bilet satışı yaptıklarına ilişkin anlatıları bulunuyor. Bu dönemde ulaşım sisteminde bir denetimin olmaması dolayısıyla, herkes ulaşım işine izin almadan girebiliyordu. Pudding Shop’un işletmecilerinden Namık Çolpan, Almanya’dan kullanılmış otobüs satın alan bazı Pakistanlı ve Afgan işletmecilerin Sultanahmet’e gelerek buradan yolcu aldıklarını ve yakıt giderlerini böylelikle karşıladıklarını yapılan görüşmelerde anlatmıştır.

Klasik Hippi Yolu, bu güzergâh 1960’lardan itibaren 1979 yılına kadar yoğun olarak kullanıldı. Bir anlamda Marco Polo’nun da izlediği rotayı temel alan bu yolun başlangıç noktası, Sultanahmet meydanındaki Pudding Shop’tur. İstanbul’dan Hindistan veya Nepal’e gitmek için otobüsle yola çıkan bir hippi grubu şu güzergahı izlerdi: İstanbul, Ankara (konaklama), Yozgat (konaklamasız), Sivas (konaklama), Erzurum (konaklama), Ağrı (konaklamasız), Hoy (İran, konaklama), Kazvin (İran, konaklamasız), Alamut Kalesi (İran, konaklamasız), Tahran (İran, konaklama), Tebriz (İran, konaklama), Şiraz (İran, konaklamasız) Kirman (İran, konaklamasız), Yez (İran, konaklama), Meşhet (İran, konaklama), Herat (Afganistan, konaklama), Kabil (Afganistan, konaklama), Hayber Geçidi (Afganistan, konaklamasız), Lahor (Pakistan, konaklama), Yeni Delhi (Hindistan, konaklama), Agra (Hindistan, konaklamasız), Katmandu (Nepal). Klasik Hippi Yolu’nda en sık kullanılan güzergâh olmakla birlikte, bu rota üzerindeki farklı kentleri ziyaret eden kafileler de olabiliyordu. Bu tür gruplardan birinin Katmundu rotası şu şekildedir: İstanbul, Ankara, Sivas, Erzurum, Karaköse, Tebriz, Tahran, Yez, Bam, Pishin, Gwadar, Karaçi, Sukkur, Multan, Ludhiana, Muzaffarnagar, Mahendranagar, Lumbini ve Kathmandu. Bazı turlarda Kapadokya’ya da uğranıyordu.

Bu güzergâhlar üzerindeki seyahatlerin süresi ortalama 45 gün sürdüğüne ilişkin bilgiler olmakla birlikte, bazı seyahatlerin süresinin iki ayı bulduğu da biliniyor. Uzun yıllar Hindistan ve Nepal seyahatlerinde tur yöneticiliği yapan Mahmut Aksak, turların sürelerinin gruptaki kişilerin isteğine göre değişiklik gösterdiğini, konaklamalarda süre sınırlaması olmayıp, grubun isteğine göre herhangi bir yerde bir gece veya daha fazla geceleme yapılabildiğini söylemektedir.

Hippilerin Hindistan ve Nepal seyahatlerinde, özellikle Yeni Delhi’de farklı destinasyonlara gitmek üzere ayrıldıkları görülüyor. Yukarıda da açıklandığı üzere Hindistan’da, Yeni Delhi’ye ulaşan hippiler buradan Katmandu, Chitral, Kasmir, Manali, Goa, Bangkok, Tibet, Dhaka ve Sri Lanka olmak üzere dokuz farklı destinasyona gitmek üzere ayrılıyorlardı. Katmandu, en çok ziyaret edilen bir merkez iken, Goa, Chitral ve Tibet’de hippilerin en çok tercih ettikleri diğer merkezler arasında yer alıyordu. O dönemde Katmundu’daki Jrchen Tole (Freak Street) Caddesi, uyuşturucunun kolaylıkla ve ucuza bulunduğu bir merkezdir. Sultanahmet hippiler için ne denli önemli bir merkez ise Katmundu’da Freak Street o denli önemliydi. İzleyen yıllarda buraya yerleşen hippi sayısı epeyce artış gösterdi ve 1966 yılında Nepal’de 104 bin batılının yaşadığı biliniyor.

Yararlanılan Kaynaklar

Aksak, M. (2019). Mahmut Aksak. (Görüşen: Nazmi Kozak). İçinde; Kozak, N. (Editör), Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması Görüşme Metinleri Cilt - IX: Turizm Bakanlığı, TURBAN, TURİNG, TMGT, TMTF, Hippiler, Turizm Yatırımcılığı, Diğer Alanlar (ss. 568-581). İstanbul: Yılmazlar Matbaası; Çolpan, N. (2018). Namık Çolpan. (Görüşen: Nazmi Kozak). İçinde; Kozak, N. (Editör), Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması Görüşme Metinleri Cilt - IX: Turizm Bakanlığı, TURBAN, TURİNG, TMGT, TMTF, Hippiler, Turizm Yatırımcılığı, Diğer Alanlar (ss. 582-587). İstanbul: Yılmazlar Matbaası; Kozak, N. (Editör) (2019). Türkiye’de Hippiler (1965 – 1979). İçinde; N. Kozak (Editör), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri ve Meslekler (ss. 859-908). İstanbul: Yılmazlar Matbaası.