Destinasyon Marka Kişiliği
Kavram
-
2019
Akademisyenlerden önce reklamcılar ve pazarlama uygulamacıları tarafından dikkate alınan marka kişiliği yaklaşımı, 1950’li yıllardan günümüze değin yüzlerce ürün kategorisinden çeşitli markalara uygulandı ve sayısız pazarlama araştırmasına konu oldu. Bir markanın karakterini ve öne çıkan özelliğini kastetmek amacıyla kullanılan bu kavram (Örneğin; Harley Davidson markasının sert, erkeksi ve özgür olarak yorumlanması), 1990’lı yılların sonlarına gelindiğinde turizm alanında da kullanılmaya başlandı. Zamanla, tüketicilerin restoran zincirlerini, seyahat firmalarını, otel işletmelerini ve destinasyonları hangi kişilik özellikleriyle (kadınsı, aile odaklı, samimi, canlı, zeki vb.) nitelendirdikleri ve markalara atfedilen bu özelliklerin turist davranışını nasıl etkilediği araştırılır hale geldi.
Jennifer Lynn Aaker’in 1997 yılında yayımlanan Dimensions of Brand Personality (Marka Kişiliğinin Boyutları) başlıklı makalesi, marka kişiliği yaklaşımının pazarlama disiplini içerisindeki teorik konumunu güçlendirdi. Aaker’in geliştirdiği beş boyutlu (sincerity - samimiyet, excitement - heyecan, competence - yetkinlik, sophistication - seçkinlik, ruggedness - sertlik marka kişiliği ölçüm aracı, uygulamada birçok marka tarafından da dikkate alındı. Marka kişiliği ölçeğinin turizm destinasyonlarına uygulanabilirliği ve ölçeğin destinasyonlar bazında geçerliliği ise ilk kez Yüksel Ekinci ve Sameer Hosany tarafından test edildi. 2006 yılında yayımlanan Destination Personality: An Application of Brand Personality to Tourism Destinations (Destinasyon Kişiliği: Marka Kişiliğinin Turizm Destinasyonlarına Uygulanması) başlıklı bu araştırmada, destinasyon marka kişiliğinin sincerity - samimiyet, excitement - heyecan, conviviality - eğlence boyutları altında toplam 12 kişilik özelliğiyle (güvenilir, samimi, zeki, başarılı, erdemli, heyecan verici, cesur, özgün, canlı, arkadaş canlısı, aile odaklı, çekici) açıklanabildiği tespit edildi. Böylece, tıpkı ürün odaklı marka çalışmalarında olduğu gibi destinasyonlara da insana özgü kişilik özelliklerinin atfedildiği, yani destinasyonların da kişileştirilebildiği ileri sürüldü. Buradan hareketle destinasyon marka kişiliği kavramı, “Bir destinasyonla ilişkilendirilen insana özgü karakteristik özellikler bütünü” şeklinde tanımlanmaktadır.
Destinasyon marka kişiliği, kimi yazarlara göre destinasyon kimliğinin, kimilerine göreyse destinasyon imajının bir ögesidir. Pazarlama disiplini içerisinde ise bir konumlandırma aracı olarak yorumlanmaktadır. Çünkü bir destinasyonun marka kişiliğinin olması, turistlerin zihninde onun belli karakteristik özellikleriyle hatırlanmasına yardımcı olmakta, böylece destinasyonun rakip destinasyonlardan ayırt edilebilmesine imkân sağlamaktadır. Bu nedenle, markalaşmış destinasyonların bir marka kişiliğinin olması beklenmektedir. Örneğin, Bodrum’un destinasyon marka kişiliği dinamizm, samimiyet, yetkinlik ve entelektüellik özelliklerinden oluşmaktadır. Günümüzde çoğu birey Paris’i romantik, Dubai’yi ise yenilikçi bir kişiymiş gibi yorumlamaktadır. Bu bağlamda yapılan araştırmalar, destinasyon marka kişiliğinin turistlerin destinasyon imajı, destinasyon memnuiyeti, destinasyonu tekrar ziyaret etme ve başkalarına tavsiye etme eğilimleri üzerinde etkili olduğunu ortaya koymaktadır.
Yararlanılan Kaynaklar
Aaker, J. L. (1997). Dimensions of Brand Personality, Journal of Marketing Research, 34: 347-356; Ekinci, Y. ve Hosany, S. (2006). Destination Personality: An Application of Brand Personality to Tourism Destinations, Journal of Travel Research, 45 (2): 127-139; Kılıç, B. ve Sop, S. A. (2012). Destination Personality, Self-Congruity and Loyalty, Journal of Hospitality Management and Tourism, 3 (5): 95-105; Sop, S. A., Kılıç, B. ve Akyurt Kurnaz, H. (2012). Destinasyon Kişiliği ve Memnuniyet İlişkisi: Yerli Turistler Üzerine Bir Araştırma. 13. Ulusal Turizm Kongresi, Antalya: 1123-1138; Uşakli, A. ve Baloglu, S. (2011). Brand Personality of Tourist Destinations: An Application of Self-Congruity Theory, Tourism Management, 32 (1): 114-127.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Sop, S. A. (2019). Destinasyon Marka Kimliği ve Kişiliği. İçinde; B. Suna (Editör), Destinasyon Yönetimi ve Pazarlaması (ss. 257-282). Ankara: Detay Yayıncılık.