Türkiye’de Mesleki Yaygın Turizm Eğitimi

Eğitim-Öğretim

Türkiye’de mesleki ve yaygın turizm eğitimi çalışmaları 1950’li yılların ilk yarısında başladı. O yıllara ilişkin olarak bilinen ilk eğitim çalışmaları; 1953 yılında 21 polise verilen turizm kursu ile 1952-1953 yıllarında İzmir Ege Turizm Cemiyeti’nin otelcilik kursları, İstanbul Türk Gazetecilik Okulu’ndaki turizm kursları ve Türkiye Milli Talebe Federasyonu’nun rehberlik kurslarıdır. Bunlar dışında Turizm Dairesi Müdürü Selahattin Çoruh’un 1951-1958 yılları arasında haftada bir kez radyoda yaptığı Haftanın Turizm Konuşması başlıklı program da bir yaygın eğitim faaliyeti olarak değerlendirilebilir. Üçüncü Turizm Danışma Kurulu toplantısı ile birlikte hemen her kurul toplantısında mesleki ve yaygın turizm eğitimi konusu gündeme geldi, birtakım kararlar alındı.

Turizm eğitiminin sorumluluk alanı olarak bir kamu idaresine verilmesi, ilk kez Turizm Genel Müdürlüğü’ne verilen görevler arasındadır. 1963 yılında Turizm ve Tanıtma Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan Turizm Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasında “Yurtiçinde ve dışında turizm personeli yetiştirmek ve bu maksatla kurs ve uzman okulları açmak” da yer alıyordu. Garson Eğitim Kervanı, Turizm Genel Müdürlüğü’nün koordinasyonunda, Milli Eğitim Bakanlığı ile Turizm ve Tanıtma Bakanlığı arasında yapılan antlaşma ile turizm sektörünün ihtiyacı olan eğitilmiş insan gücünün yetiştirilmesine yönelik olarak 1965 yılında başlatılan bir eğitim faaliyetidir. Eğitim çalışmaları, her iki bakanlığın ilgili birimlerinin katılımıyla oluşturulan Eğitim Danışma Kurulu’nun desteğiyle gerçekleştirildi. On beşer günlük olarak uygulanan kurslar ilk etapta dokuz il ve üç ilçede yapıldı. Bu eğitim etkinliğini, 1967 yılının Mayıs ayında Bolu-Akçakoca, Muğla-Bodrum ve Marmaris, Antalya-Alanya, Çanakkale, Balıkesir-Ayvalık, Aydın-Kuşadası, İzmir-Çeşme, Ankara-Kızılcahamam, Zonguldak-Amasra, İstanbul-Marmara Adası’nda düzenlenen ev pansiyonculuğu eğitimleri izledi. İlk mesleki kurs-okul etkinliği de, İtalya’daki benzeri bir eğitim merkezi örnek alınarak açılan ilk Otelcilik Eğitim Merkezi’nin (OTEM) 1967 yılında İstanbul’da kurulması ile gerçekleşti. Bu merkezi 1968 yılında İzmir, 1970 yılında Ankara, 1974 yılında Antalya, 1981 yılında ise Nevşehir/Ürgüp TUREM izledi. Bu merkezlerin adı 1980’lerde Turizm Eğitim Merkezi (TUREM) olarak değiştirildi.

1983 yılında kurulan Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı birimler arasında ilk kez turizm eğitimiyle ilgili bir birim de yer aldı. Eğitim Dairesi Başkanlığı adıyla kurulan bu birimin görevleri arasında; a) Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı teşkilâtı ile bağlı ve ilgili kuruluşların eğitim planını hazırlamak, yayınlamak ve uygulanmasını takip etmek, b) Bakanlık merkez teşkilâtı personeli ile ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim programlarını düzenlemek ve uygulamak, c) kültür ve turizm sektörlerinin eğitilmiş eleman ihtiyacının tespiti, plânlaması ve eğitim programlarının uygulanmasını sağlamak, d) Bakanlık ve meslek personelinin yurtiçi ve yurtdışında yetiştirilmesini plânlamak ve gerçekleştirmek, e) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak, f) kültür ve turizm personelinin yetiştirilmesi şuurunu ve toplumda turizmi geliştirmek amacı ile, yaygın meslek eğitim kurumlarını açmak ve faaliyetlerini düzenlemek, g) kültür ve turizm eğitimi faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli araç, gereç, yayın ve dokümantasyon hizmetlerini yürütmek, h) yönetici ve uzman yetiştirmek üzere teknik yardım sağlamak ve ı) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak yer alıyordu.

1990 yılında yürürlüğe giren 355 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin sekizinci maddesinde Turizm Bakanlığı’nın merkez teşkilatı birimleri arasında Turizm Eğitimi Genel Müdürlüğü kuruldu. Bu genel müdürlüğün görevleri arasında; a) Turizm sektörünün eğitilmiş eleman ihtiyacının tespiti, bu ihtiyacın karşılanması için gerekli tedbirlerin alınması ve eğitim programlarının hazırlanması ile uygulanmasını sağlamak, b) turizm sektörünün eğitilmiş eleman ihtiyacının karşılanması için ilgili meslek ve kamu kuruluşlarıyla gerekli işbirliğini yapmak, c) turizm elemanı yetiştirmek amacıyla eğitim merkezleri kurmak, kurslar açmak, d) turist rehberliği kursları açmak, rehberlerin yetiştirilmesini sağlamak, e) Bakanlık personelinin ve meslek elemanlarının yurtiçinde ve yurtdışında yetiştirilmesini planlamak ve gerçekleştirmek, f) eğitim programlarının geliştirilmesi ve eğitim düzeyinin yükseltilmesi amacıyla dış kaynaklardan teknik yardım sağlamak, g) toplumda turizm bilincinin geliştirilmesi için gerekli çalışmaları yapmak, bu amaçla ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlamak, h) turizmle ilgili kamu kuruluşları personelinin turizm konusunda eğitilmesini planlamak ve uygulanmasını sağlamak, ı) turizm meslek eğitimi konusunda kaynak oluşturmak üzere, ihtisas kütüphanesi ve dokümantasyon merkezi kurmak, çeşitli yayın ve araç-gereç sağlamak ve üretmek ve j) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak konuları yer aldı.

29.04.2003 tarih ve 4848 Sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun’la, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm bakanlıklarının birleştirilmesiyle ikinci kez kuruldu. Bu yasayla turizm eğitimi alanı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlandı.

Bu arada, 2000’li yıllarda sayısı 13’e ulaşan Turizm Eğitim Merkezleri (TUREM), 03.02.2006 tarih ve 26069 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5450 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Bağlı Okulların Milli Eğitim Bakanlığına Devredilmesi ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun gereğince Milli Eğitim Bakanlığı’na devredildi. Böylelikle 1967 yılından 2006 yılına kadar turizmle ilgili bakanlıklara bağlı olarak faaliyet gösteren Turizm Eğitim Merkezleri, Milli Eğitim Bakanlığı bünyesine alınmış oldu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı Turizm Eğitimi Dairesi Başkanlığı’nın alt birimleri olan Yaygın Turizm Eğitimi Şubesi Müdürlüğü, Mesleki Turizm Eğitimi Şubesi ve Turist Rehberliği Şubesi çalışmaları ile turizm eğitimi faaliyetlerini devam ettirmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Çoruh, S. (1974). Turizm Çalışmalarımızın Geçmiş Günleri. Ankara: Güven Matbaası; https://aregem.ktb.gov.tr/TR-11759/arastirma-ve-egitim-genel-mudurlugu-teskilat-semasi.html, (Erişim tarihi: 20. 08. 2020); Kozak, N. (TURBAN) (2015). Geçmişten Bugüne Türkiye’de Turizm. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı; Resmi Gazete (12. 07. 1963, Sayı: 11452; Tarih: 14. 121983, Sayı: 18251; Tarih: 13. 04. 1990, Sayı: 20491; Tarih: 29.04.12003, Tarih: 25093).