Turizm Müesseselerini Teşvik Kanunu (5392 Sayılı)

Hukuki Alanına Giren Konular Yasa

Turizm ile ilgilenmek üzere, 28.05.1949 gün ve 7218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5392 sayılı kanun ile Basın – Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü kuruldu. Genel Müdürlüğü'nün bünyesinde Turizm Danışma Kurulu oluşturuldu ve 1949 yılında Birinci Turizm Danışma Toplantısı düzenlendi. Toplantıda turizm politikalarına temel teşkil edecek Turizm Ana Programı hazırlandı ve turizm gelişimi için özel sektörün desteklenmesine yönelik kararlar alındı. 30.03.1950 tarih ve 7470 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5647 sayılı Turizm Müesseselerini Teşvik Kanunu da, Turizm Danışma Toplantısı sonrasında hazırlanan ilk yasal düzenleme olarak göze çarpmaktadır.

On üç maddeden oluşan kanun, turizm işletmesi tanımı, turizm işletme belgesi alınması koşulları, turizm işletmelerinin kontrolü, kamu arazilerinin turizm amaçlı kullanımı, turizm işletmelerinin desteklenmesi ve turizm işletmelerinin hizmetlerinin fiyatlandırılması hususlarına ilişkin esasları belirlemek amacını gütmektedir.

Söz konusu kanun ile Turizm Danışma Kurulu’nca belirlenmiş alanlarda bulunmak veya inşa edilecek olmak ve Basın – Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü’nün belirleyeceği koşulları haiz olmak kaydıyla; konaklama tesisleri (oteller, pansiyonlar), günübirlik tesisler (lokantalar, kamp yerleri, eğlence tesisleri, spor ve avcılık tesisleri) ile kaplıcalar ve tedavi amaçlı tesisler Turizm müessesesi (işletmesi) sayılmaktadır. Bu kanunun sağlayacağı avantajlardan yararlanılabilmesi için turizm işletmesi belgesi alınmasının gerekli olduğu hüküm altına alınmakta ve turizm belgesi almak üzere başvuran işletmelerin mali koşullarının ve işletmenin turizme yararlı olup olamayacağının Genel Müdürlük tarafından inceleneceği belirtilmektedir.

Turizm işletmesi belgesi almış tesislerin ise Genel Müdürlükçe her zaman kontrol edilebileceği ve kontroller sırasında tespit edilen eksikliklerin işletmeye yazılı olarak bildirileceği, uyarılara rağmen işletmenin gerekli iyileştirmeleri yapmaması veya bir yıl içerisinde aynı nedenden üç kere veya farklı nedenlerden toplamda altı kere uyarı alan ya da Genel Müdürlükçe kabul edilecek nedenler dışında bir yıl boyunca kapalı olan işletmelerin belgesinin iptal edileceği vurgulanmaktadır.

Kanun ile turizm işletme belgesine sahip işletmelerin, belirlenecek satış fiyatını 20 yıl içerisinde ödemeleri, söz konusu gayrimenkulleri 20 yıl süreyle başka hiçbir amaçla kullanmamaları ve satmamaları kaydıyla kamu arazi veya binalarını satın alabilmelerine de imkân tanınmaktadır.

Ayrıca, 1951 yılından itibaren turizm işletmelerine kredi sağlamak Turizm Kredisi Fonu oluşturulması ve kamu arazilerini satın alan işletmecilerin de söz konusu araziler üzerinde yapacakları inşaatlar için fon üzerinden kredi kullanabilmeleri kararı getirildi. Ancak bu amaçla kullanılacak kredilerin, krediye konu işlemlerin (yeni inşaat, yenileme vs.) bedelinin yarısını geçemeyeceği ve belgesi iptal edilen işletmelerin kredisinin de iptal olacağı ifade edilmektedir. Kamudan aldıkları taşınmazlar için kamuya borçlu olan işletmelerin fondan yararlanmaları durumunda; alacakların kamu adına Emlak Kredi Bankası tarafından takip edileceği, belgesi iptal edilen işletmelerin borçlarının muacceliyet kesbedeceği yani kalan borcun vadesi dikkate alınmadan bütün olarak tahsil edileceği belirtilmektedir.

Kanun hükümleri uyarınca, turizm işletme belgesi almış tesisler verdikleri hizmetlerin (oda, banyo, tedavi, yemek, eğlence vb.) fiyatlarını kendileri belirleyebilmekte ancak Genel Müdürlük fiyatları kontrol etmektedir. Genel Müdürlük, yerel belediyelerin de görüşlerini alarak fiyatların yüksek olduğuna karar verirse, işletmelerin, fiyatlarını Genel Müdürlüğün belirleyeceği düzeye çekmek zorunda olduğu, aksine davrananların belgelerinin iptal edileceği belirtilmektedir.

Bununla birlikte bu kanun yürürlükte uzun süre kalamadan 22.05.1953 gün ve 8414 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6086 sayılı Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu ile lağvedildi.

Yararlanılan Kaynaklar

http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/7470.pdf, (Erişim tarihi: 30.11.2019); http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/8414.pdf, (Erişim tarihi: 30. 11. 2019); Usta, Ö. (2001). Genel Turizm. İzmir: Anadolu Matbaacılık, (Erişim tarihi: 30.11.2019).