Turizm Fiziksel Planlaması

Kavram Mimarlık Şehir ve Bölge Planlama

Turizmde arz ve taleplerin belirlenmesi, pazar araştırmasının yapılması, elde edilen bilgilere göre stratejinin belirlenmesi ve turizm yatırımlarına ilişkin hedeflerin ortaya konulması gereklidir. Turizmde arz ve talepler turistik bölgelerin coğrafyası, kültürel değerler, ulaşım, iklim, turistik değerler ile belirginleşmektedir. Coğrafya önemli bir fiziksel faktördür. Topoğrafya, kıyılar ve dağların konumu, bitki örtüsü ve çeşitliliği, hidrografya, jeolojik özellikler, litoloji ve petrografi (taş bilimi), çevre kirliliği, ekolojik denge ile ilgili özellikler turizmde fiziksel faktörleri oluşturmaktadır. Mağaralar, travertenler, doğal bitki örtülerindeki çeşitlilik, kıyıların yamaç ve deniz paraşütüne (parasailing) elverişli olması, biyolojik çeşitlilik (ekosistem) ve doğal parklar, yayla ve meralar, akarsu ve göller, yeraltı suları ve kaplıcalar, orman ve ağaç türleri önemli fiziksel faktörler arasındadır.

Turizmde turistik faaliyetleri etkileyen fiziksel faktörlerin yapılandırılmasında planlama önemlidir. Planlama turistik bir faaliyetin gerçekleştirilmesi, yürütülmesi ve sürdürülebilirliği için ortaya konulan karar ve prensiplerdir. Fiziksel planlama turizmde talebin oluşması ve arzın belirlenmesinde etkili bir faktördür. Turizm fiziksel planlamasında amaç ve hedeflerin belirlenmesi, amaç ve hedeflere uygun hazırlık işlemlerinin gerçekleştirilmesi, planlama ve planlamanın uygulanması safhaları bulunmaktadır.

Amaç ve hedeflerin belirlenmesi: Amaç, turizmin gerçekleştirileceği bölgede aktivite ve eylemlerin gereklilik, sebep, kapsamının belirlenmesidir. Belirlenen amaç ortaya konulacak hedef için bir başlangıç noktasıdır. Hedef ise gerçek niyetin ortaya konulduğu, amaca uygun bir yön belirlemedir. Turizmde hedef yatırım, bölgesel veya ülke bağlamında turizmin geliştirilmesi, ekonomik kalkınma, işletmeye bağlı karlılık amaçlarıyla belirlenmektedir.

Amaç ve hedeflere uygun hazırlık safhası: Bu safhada turizmde hedeflenen yatırım ile ilgili faktörler ve fiziksel unsurların tespiti yapılır. Yatırım siyasi, politik, işletme, kültürel, dini, etnik, ekonomi, eğitim gibi faktörlerin etkisi altında gelişir. Fiziksel unsurlar ise hedeflenen turistik bölgenin veya turizm faaliyetinin fiziki yapıya dair etki unsurlarıdır. Bu unsurların belirlenmesi, hedeflenen turistik bölge veya faaliyete uygun yapı, tesis, peyzaj ve aktivite çalışmalarını gerektirir. Tarihi binaların turizme dayalı olarak mimarisine uygun restorasyonu, inanç turizminde hedeflenen turistik faaliyet veya bölgeye uygun dini motifler, görsel tasarımlar, ritüeller, sembollerin belirlenmesi ön hazırlık safhasında gerçekleştirilir. Ön hazırlık safhasında turizmde fiziksel unsurlar, yatırıma ilişkin kaynaklar, siyasi ve politik unsurlar, hukuksal sorunlar, teşvikler, turizm için çekicilik düzeyi belirlenir.

Hazırlık safhasında tarih, dilbilim, paleografya, coğrafi bilgi sistemleri kullanılır. Tarih ve dilbilim kültürel unsurların tanıtım ve tasarımda, paleografya tarih boyunca kullanılan alfabelerin okunması, tanıtılması ve tasarıma entegre edilmesini sağlar. Coğrafi bilgi sistemleri turizmde hedeflenen coğrafi bölgenin fiziksel özellikleri hakkında sayısal ve nicel veriler elde edilmesini sağlar. Teknolojinin de yardımı ile gerekli

Planlama safhası: Turizmde fiziksel unsurlar, amaç ve hedefler, yatırım unsurları belirlendikten sonra planlar oluşturulur. Bu planlar amaç ve hedeflere, gerçekleştirilecek turistik faaliyetlere, kültürel, dini ve coğrafi unsurlara uygun olmalıdır. Fiziksel unsurlar belirlenirken turizm için çekicilik düzeyi de ortaya konulmalıdır. Turizmde güçlü ve zayıf yönler, tehdit ve fırsatlar karşılaştırılmalı olarak planlamada ortaya konulmalıdır.

Planlamanın uygulanması safhası: Tanıtım, pazarlama ve sürdürülebilirlik bu safhada gereklidir. Turizmde fiziksel planlama yapıldıktan sonra tanıtım ve pazarlama için gerekli eylemler gerçekleştirilir. Diğer taraftan, planlamanın sürdürülebilir olması turizm için gerçekleştirilen yatırımı anlamlı kılar. Sürdürülebilirlik turizm arz ve talebini dengede tutarak bölgesel turizmin gelişmesine katkıda bulunur. Sürdürülebilirlik karlılık, turist sayısı, turistik faaliyetlerin sayısı, ay ve yıllara göre oranlar, turist sayılarının coğrafi bölgelere ve fiziksel unsurlara göre dağılımı, turist çeşitliliği (demografik özellikler) şeklinde hesaplanabilir. Grafik ve diyagramlarla turizm faaliyetlerinin fiziksel unsurlara göre gelişimi kayıt altına alınabilir.

Yararlanılan Kaynaklar

Kutvan, A. B. ve Kutvan, S. A. (2013). Turizm Planlamasında Destinasyon Çekiciliklerinin Ölçümü: Bir Yöntem Yaklaşımı. International Journal of Economic & Administrative Studies, 6(11); Öztürk, T. ve Mengüloğlu, M. (2008). Sürdürülebilir Kalkınmada Fiziksel Kırsal Alan Planlaması. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3): 209-215; Sayan, M. S. ve Öztan, Y. (2000). Antalya kıyı şeridindeki turizm tesislerinin fiziksel planlama sürecinde ortaya çıkan sorunlar ve çözüm önerileri; Turoğlu, H. (2005). Fiziksel planlama ve coğrafi bilgi sistemleri. Ege Üniversitesi, Coğrafya Bölümü, Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı: 355-368.