Turistik Yoğunlaşma

Kavram Ekonomi Üretim Yönetimi ve Pazarlama Şehir ve Bölge Planlama

Turistik yoğunlaşmanın oluşmasında etkili olan faktörler arasında; mevsimlik etki, bayramlar ve özel günler, hafta sonu ve hafta içi etkisi, yüksek sezon ya da ölü sezon, psikolojik faktörler, nüfus artışı, ekonomik koşullar, bölgenin bilinirliğinin derecesi ve politik olaylar gibi nedenler gösterilebilir. Turistik yoğunlaşma genel olarak iki başlık altında değerlendirilmektedir. Bunlardan birincisi zaman içinde turistik yoğunlaşma, diğeri ise alan içerisinde turistik yoğunlaşmadır. Zaman içinde turistik yoğunlaşmada; mevsimin etkisi fazla olmakla birlikte iklim koşulları, öğretimde tatil dönemleri, insanların tatile yaz aylarında çıkılabileceği düşüncesinin yerleşmesi, turizm ürününün niteliği, özellikle yaz aylarında yoğunlaşmanın fazla olması ve insanların tatile çıkma dönemlerinin aynı olması etkili olmakta ve zaman içinde ulaşımda ve konaklamada yoğunlaşmaya neden olmaktadır. Alan içinde turistik yoğunlaşmada ise; amacına göre turizm çeşitlerinin yer aldığı bölgelerde meydana gelen coğrafi yoğunlaşmadır. Örneğin deniz, güneş, kuma yönelik ihtiyaç göz önüne alındığında, coğrafi olarak deniz bölgelerinde ya da kış sporlarına olan bir talep durumunda ise coğrafi olarak dağ ve kış sporlarının yapılabileceği alanlarda tatil konaklamasının yoğunlaşmasıdır. Bununla birlikte otellerin karşıladıkları konaklama gereksinimleri bakımından belirli bölgelerde yoğunlaştığı görülmektedir. Örneğin merkezi oteller, havalimanı otelleri, karayolları bağlantı güzergahında bulunan oteller ve liman otelleri faklı konaklama türleri içermekle birlikte bu bölgelerdeki tesis sayıları fazla olabilmektedir.

Turistik yoğunlaşmanın beraberinde getirdiği birtakım sorunlar bulunmaktadır. Bunlar; turizm paydaşları içerisinde yer alan işletmeler, turistler, yerel yönetimler ve diğer elemanlar üzerinde sorunlara yol açtığı gibi diğer yandan çevresel ve ekonomik birtakım sorunlara da neden olmaktadır. Turistik yoğunlaşmanın fazla olduğu bölgelerde yer alan turizm işletmeleri özellikle yüksek sezonda işgücü ve iş hacmi, yüksek sezonda yüksek karlılık ve düşük sezonda atıl kapasite gibi sorunlarla karşılaşırken, turistler ise yüksek fiyat, hizmet kalitesinin düşmesi, kalabalık ve yoğunluk ve zaman kaybı gibi sorunlarla karşılaşabilmektedir. Ayrıca turizm bölgesinde yaşayan yerel halk da turistik yoğunluktan dolayı birçok hizmetten faydalanırken farklı sorunlarla karşılaşabilmektedir. Örneğin yoğunluğun fazla olduğu bölgelerdeki arz-talep dengesinin bozulması, aşırı kalabalık, fiyatların yükselmesi, çevre kirliliği, altyapı sorunları ve kamu hizmetlerinden yararlanırken ortaya çıkan sorunlar hem yerel halk hem de yerel yönetimler için farklı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.

Dünyadaki önemli bazı turistik destinasyonların turizm yatırımları ve altyapısı yeterli olmamasına rağmen çok fazla turistik yoğunluğa sahip olduğu bilinmektedir. Bir destinasyonun taşıma kapasitesinin aşılması ile birlikte o destinasyona ait bazı değerlerin olumsuz etkilendiği ifade edilmektedir. Özellikle önemli turizm merkezlerinin tarihi yerleri ve turistik çekicilikleri fazla yoğunlaşma ve kalabalıkla birlikte orijinal değerlerini yitirmekte ve kendisini yoğunluğa ayak uyduran sıradan destinasyonlar haline dönüştürebilmektedir. Turistik yoğunlaşma ile birlikte turizmin dünya ve bölge ekonomisine katkısının yanında bu yoğunlaşmanın beraberinde getirdiği tüketimin sürdürülebilirlik kavramı ile birlikte tartışılması gerektiği ifade edilmektedir. Buna göre yoğunlaşma ile birlikte tüketimin artması bölgenin ve kaynakların sürdürülebilirliğini tehlikeye atabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında turistik yoğunlaşmanın olumsuz sonuçlarının önlenmesi; yerel, ulusal ve hatta uluslararası düzeyde düzenlemelerle gerçekleştirilmelidir. Turistik yoğunlaşmayı azaltmak için tatil sürelerinin düzenlenmesi, farklı mevsimlere göre turizm çeşitliliğin artırılması ve teşvik edilmesi faydalı olabilir. Ayrıca yoğunlaşmanın beraberinde getirdiği olumsuz etkiler; sürdürülebilir turizm bilincinin hem turist hem de yerel halk düzeyinde geliştirilmesi, turistik çekiciliklerin ve kaynakların korunması için hukuki önlemler alınması, turizmde sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması, etkili turizm destinasyon planlamaları gibi farklı önlemlerle giderilebilir.

Yararlanılan Kaynaklar

Dumbrovská, V. ve Fialová, D. (2014). Tourist Intensity in Capital Cities in Central Europe: Comparative Analysis of Tourism in Prague, Vienna and Budapest, Czech Journal of Tourism, 3(1): 5-26; Kozak, N., Kozak, M. A. ve Kozak, M. (2017). Genel Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık; Manera, C. ve Valle, E. (2018). Tourist Intensity in the World, 1995–2015: Two Measurement Proposals, Sustainability, 10(12): 1-20; Usta, Ö. (2002). Genel Turizm. İzmir: Anadolu Matbaacılık.