Psikosentrik Turist
Kavram
-
2019
Plog tarafından 1970’li yıllarda geliştirilen psikografik profil yaklaşımına dayanmaktadır. Plog, uçak yolcuları ile yaptığı görüşmeler sonucunda psikosentrik ve allosentrik olarak iki müşteri profili tespit etti. Plog, geliştirdiği bu müşteri profili ayrımını turizm sektörüne uyarladı ve iki farklı grubun seyahate ilişkin motivasyonları açısından değişiklik gösterdiğini ortaya koydu. Plog’un analizine göre psikosentrik turistler, kaygılı ve çekingen turistler, tanıdıkları destinasyonları tercih etmekte ve çok sayıda aktivite içerisinde yer almamaktadır.
Plog tarafından ortaya konan model, farklı profillere sahip turistler arasındaki ilişkileri dikkate almaktadır. Modele göre, her müşteri kullandığı ürün ya da yararlandığı hizmeti diğer müşterilere tanıtmaktadır. Turistler arasındaki bu iletişim ve bilgi aktarımı ise turistlerin psikosentrik ve allosentrik özellikler boyutunda nerede olduklarına bağlı olarak değişmektedir.
Turizm araştırmacısı Plog tarafından oluşturulan bu terimler iki kişiliği tanımlamaktadır. Psikosentrik turistler, kendilerini engelleyen, gergin ve maceracı olmayan turistlerdir. Genellikle finansal veya diğer pratik kaygılar yerine, psikolojik nedenlerle havayoluyla seyahat etmeyi reddederler. Buna karşılık, ayırıcı turistler, kendine güvenen ve maceracıdırlar. Bazen psikosentrikler, girişimciler olarak güvenilir ve tahsis edici olarak da adlandırılmaktadır. Psikosentrik turistler araba ile ulaşabilecekleri yerleri tercih ederler ve oteller, aile tipi restoranlar ve dükkanlar gibi iyi gelişmiş turizm olanaklarıyla donatılmış tanıdık destinasyonları seçerler. İyi organize edilmiş programlarla kapsamlı tur paketini severler; yabancılardan kendi dillerini konuşmalarını beklerler ve hediyelik eşya satın alma alışkanlığı edinirler.
Buna karşılık, tahsisatçılar sık sık seyahat etmektedirler. Yabancı dilleri ya da o yabancı dile ait en azından temel ifadeleri öğrenirler. Gezileri sırasında yerel el sanatları satın alıp farklı kültürlerden insanlarla tanışmanın tadını çıkarırlar. Kalabalık ve tipik yerlere daha az gelişmiş noktaları tercih ederler. Konaklama ve yemek koşullarına özel önem vermezler, ancak önemli özgürlük ve esneklik sağlayan tur düzenlemelerini tercih ederler.
Plog bu iki kişiliği prototip olarak kabul etmektedir belirli bir bireyin hem psikosentrik hem de allosentrik olması nadirdir. Amerika Birleşik Devletleri nüfusunu, bir uçta psiko-merkezden diğeri tahsis ediciye kadar değişen bir psikografik süreç boyunca sınıflandırmaktadır. Bu iki uç arasında, psiko-merkezli, orta merkezli ve tahsisli türler yer almaktadır. Ortadaki merkezler her iki türün de özelliklerine sahiptir. Genelde arkadaş ve akrabaları ile görece tanıdık ortamlarda rahatlama ve zevk aramaktadırlar. Onlar için tatiller günlük rutinlerden kaçmak anlamına gelir ve tatil için en sevilen yerler, ormanlar veya göl kenarı, tatil köyleri gibi doğal manzaralara sahip sağlıklı ortamlardır. Plog, bu kavramlara dayanarak, destinasyonların psikografik konumlarını, insanların neden seyahat ettiklerini ve belirli destinasyonların neden popülaritesinin arttığını veya düştüğünü açıklamaktadır. Bu modelin özellikle turizm ders kitaplarında tahsis edici/psiko-merkezli diyagram şeklinde ifade edilmiş geniş bir yeri bulunmaktadır. Kavramlar birçok araştırmacı tarafından da benimsenerek kullanılmaktadır.
Aynı zamanda devam eden yararlılığı, basit tek boyutlu doğası, ölçülememesi ve Kuzey Amerika’nın dar odağı olması hakkında eleştirel yorumlar bulunmaktadır. Ayrıca artan sayıda turist, yeni turist türlerini çekebilecek bir destinasyonun özelliklerini değiştirebilmektedir. Turistlerin kişiliği ile destinasyon arasındaki dinamik etkileşimi yakalayabilen model, Asya ve Afrika’daki sürekli değişen destinasyonları anlamada faydalı bir araç olarak hizmet edecektir.
Yararlanılan Kaynaklar
Plog, S. (1974). Why destination Areas Rise and Fall in Popularity?, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 14 (4): 55-58; Plog, S. (1991). Leisure Travel: Making it a Growth Market... Again!. New York: Wiley; Plog, S. (2001). Why Destination Areas Rise and Fall in Popularity: An Update of a Cornell Quarterly Classic, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 42 (3): 13-24.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Hashimoto, T. (2014). Allocentric and Psychocentric, Tourism. İçinde; J. Jafari ve H. Xiao (Editörler), Encyclopedia of Tourism. Cham: Springer.