Kutup Turizmi

Kavram Turizm Çeşitleri Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Dünyanın en yüksek enlemlerine yayılan, kuzeyde Arktik alanlar ve güneyde Antarktika olarak anılan küresel bölgeler, çetin fiziki koşulları nedeniyle insanoğlu tarafından geç keşiflerine rağmen son yıllarda hızlı bir turizm gelişimi ve hareketi kaydetmektedir. Ancak bu iki bölge matematiksel konumları nedeniyle neredeyse tam bir simetri sergilemekteyken, özel konumlarından dolayı ise ayrı ayrı ele alınmalarını gerektiren önemli farklılıklar arz etmektedir.

Kuzey Kutbu bölgesinin arktik olarak isimlendirilmesi, bölgeyle özdeşleşen Büyük ve Küçük Ayı Takımyıldızlarına atfen ve Antik Yunanca’da ayı anlamına gelen arktos sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Bölgenin kesin sınırları belli olmamakla birlikte, en basit yaklaşımla dünyanın eksen eğikliğini tamamlayan 66° 33’ enlemli Kuzey Kutup Çemberi ve Kuzey Kutup noktası arasında kalan alan olarak tanımlanmaktadır. Kimi kaynaklarda en güney enlem 60° düzeyine kadar inebilmektedir. Ayrıca ağaç hattı ve buna hemen hemen paralel uzanan Temmuz ayı 10 °C izotermine de bölgeyi fiziki olarak sınırlamada başvurulur. Bölgenin yaklaşık üçte ikisi denizlerle kaplıdır ve üzerleri artık iklim değişikliğiyle hızla yok olan buzullar ile örtülüdür. Kuzey Kutup noktası da halen deniz buzlarıyla kaplıdır ve hiçbir ülkeye ait değildir. Ancak bölge genelinde sekiz ülkenin toprakları ve kıta sahanlıkları mevcuttur: A.B.D. (Alaska), Kanada, Danimarka (Grönland), İzlanda, Norveç, İsveç, Finlandiya ve Rusya. Bölgenin son zamanlarda iklim değişikliğinden dolayı popüler medyanın odağında olması son şans turizmini tetiklemiş, özellikle kurvaziyer turizminde ciddi artış kaydedilmiştir. Bu artıştaki önemli nedenlerden biri, deniz yollarının buzdan daha fazla arınmış olmasıdır. Ayrıca arktik imajı ya da markasına olan ilginin farkına varan destinasyonlar, daha önce sürdürdükleri kuzey ya da kutup gibi temalardan biraz uzaklaşıp arktifikasyon eğilimini takip ederek Kuzey Kutbu Turizmi ya da Arktik turizm ürününü ön plana çıkarmaya başlamışlardır. Bu yaklaşımda öne çıkan başlıca faaliyetler; karlı ve buzlu alanlar, gece yarısı güneşi, kuzey ışıkları ve kutup ayıları gibi doğal çekiciliklerin seyri, İnuitler ve Samiler gibi bölgenin doğasıyla yüzyıllardır uyum içinde yaşamış yerel halklarla etkileşim ve ayrıca bölgenin temasıyla uyumlu Buz Otel (Kiruna, İsveç) ve Noel Baba Köyü (Rovaniemi, Finlandiya) gibi insan yapımı çekicilikleri ziyaret etme çerçevesinde gerçekleşmektedir.

Arktik’in karşısı anlamına gelen Antarktika, Güney Kutup bölgesinde yayılan yaklaşık 14 milyon kilometrekare genişliğinde bir anakaradır. Bölgede XIX. yüzyıldaki keşfine kadar hiç insan yaşamamış ve günümüzde de hiçbir ülkenin egemenlik hakkı bulunmamaktadır. Bu durum, Dünya Turizm Örgütü’nün ülkeler temelinde yaptığı destinasyon tanımı açısından Antarktika turizmi adına sorun teşkil etmekte ve istatistiksel yanılgılar oluşturmaktadır. 1950’li yıllarda Şili ve Arjantin’den hareketle başlayan Antarktika seyahatleri, 2000’li yıllarda Avustralya ve Yeni Zelanda kaynaklı seyahatlerin de eklenmesiyle senede 50 bin ziyaretçiyi aşar hâle gelmiştir. Ancak bu ziyaretlerin yaklaşık yüzde 90’ı gemilerle gerçekleşmekte ve gerek hava gerekse deniz yolculukları birçok zaman karaya ayak basmadan tamamlanmaktadır. Antarktika’nın yüksek enlemle beraber Kuzey Kutbu’ndan çok daha karasal ve yükseltili olması, buradaki fiziki şartları daha da zorlaştırmakta ve turizm hareketini sınırlandırmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Latola K. ve Savela, H. (Editör.) (2017). The Interconnected Arctic. Amsterdam: Springer; Lemelin, R. H., Maher, P. ve Liggett, D. (Editör) (2013). From Talk to Action: How Tourism is Changing the Polar Regions. Thunder Bay: Lakehead University Centre for Northern Studies; Liggett, D., McIntosh, Thompson, A.A., Gilbert, N. ve Storey, B. (2011). From Frozen Continent to Tourism Hotspot? Five Decades of Antarctic Tourism Development and Management, and a Glimpse into the Future, Tourism Management, 32: 357-366; Müller, D.K., Lundmark, L. ve Lemelin, R.H. (ed.) (2013). New Issues in Polar Tourism: Communities, Environments, Politics. Dordrecht: Springer; Snyder, J. ve Stonehouse, B. (ed.) (2006). Prospects for Polar Tourism. CABI.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Hall, C.M. ve Saarinen, J. (2010). Polar Tourism: Definitions and Dimensions, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 10 (4): 448-467.