Geçmişten Bugüne Bursa'da Otelciliğin Gelişimi

DESTİNASYON Destinasyon Tarihi

Osmanlı topraklarında modern turizm hareketleri XIX. yüzyılda belirginleşmeye başlasa da, çeşitli nedenlerle gerçekleştirilen seyahatlerin çok daha eski dönemlere dayandığı bilinmektedir. Her ne kadar Avrupa’da Osmanlı’ya yönelik olumsuz algılar seyahatleri sınırlayıcı bir etkiye sahip olsa da, özellikle İstanbul’a duyulan hayranlık zamanla bu sınırlamaların aşılmasına ve ziyaretlerin artmasına sebep olmuştur. Zamanla İstanbul’a ek olarak Bursa, Çanakkale, İzmir ve Trabzon gibi yerler de seyahat rotaları içine dahil olmuş, zaman içinde ziyaret edilen destinasyonların sayısı artmıştır (Geçmişten Günümüze Türkiye’de Turizm 2015). Bursa’ya yapılan ziyaretler özellikle 1XVIII. yüzyıl itibariyle artmış olsa da Orhan Gazi’nin Bursa’yı fethetmesinin ardından sahanın sıkça ziyaret edildiği bilinmektedir (Öcalan 2009). XVIII. yüzyıl Avrupa’da hakim olan Aydınlanma Çağı ve Eski Yunan ile Roma’ya olan ilginin artması ziyaretlerin sıklaşmasına neden olmuştur. Söz konusu gerekçeyle ziyaret edilen yerler arasında Bursa da yer almaktadır (Yıldırım 2013). Bithynia Krallığı yönetiminde daha sonrasında ise Roma ve Bizans yönetiminde olduğu bilgisinden hareketle buranın geçmişini araştırmak için yapılan seyahatler esnasında han ve kervansaraylarda konaklayan seyyahların ihtiyaçlarını gidermek üzere XIX. yüzyıl itibariyle modern anlamda konaklama endüstrisi kurulmaya başlamıştır. Konaklama sektöründe hizmet verenler yabancı girişimciler olup modern anlamda Bursa’da açılan ilk otel Walker (1886)’ın ifadesiyle 1840’lı yıllara tarihlenmektedir. Seyyah otel sayısının fazla olduğunu 1885 depremi sonrası gerileme olduğunu aktarmaktadır. Sahanın termal kaynaklar bakımından zengin olmasından dolayı ilk etapta termal pansiyonlar açılmıştır. İpek ticaretinin varlığı da birçok ziyaretçiyi buraya çekmiş ve doğal olarak konaklama endüstrisi de gelişme göstermiştir. Bu dönemde konaklama sektörünün gelişmesi geleneksel konaklama alanlarını tamamen ortadan kaldırmamış, söz konusu alanlar kullanılmaya devam etmiştir. 2XX. yüzyıl itibariyle şehrin geneline yayılarak Bursa merkezi dışında da oteller açılmaya başlamıştır. Örneğin XX. ypüzyıl seyyahlarından biri olan Launay İznik’te Nicée Oteli’nin bulunduğunu ifade etmiştir (Bakar 2008). XX. yüzyılda yedi otel Bursa’da faaliyet göstermekteydi. Bunların adları Hotel de Brousse, Hotel de Europe, Hotel Maghiar, Hotel Bellevue, Hotel Brückner, Hotel Bithnie ve Hotel de Anatolie idi (Forlar Yazıcı 2022). 1905 tarihli bir belgede bunlara ek olarak Hotel Splendide, Çekirge otelleri, Hotel Nuriye, Hotel Bellevue, Hotel de Anatolie ve Hotel de Europe yer almaktadır (Forlar Yazıcı 2022). Özetle Bursa’da otel tarihi Hotel Bellevue ve Hotel de Olympe ile başlamaktadır.

XIX. yüzyıl itibariyle oluşmaya başlayan modern anlamdaki konaklama sektörü Cumhuriyetin ilanının ardından coğrafi kapsamını genişletmiştir. 1934 İl Yıllığı'na göre konaklama tesisi bulunan lokasyonlar arasında Çekirge (28 otel), şehiriçi oteller (9 otel), Mudanya (2 otel 3 han), Gemlik (5 otel 4 han), Mudanya (2 otel 3 han), İnegöl (26 han ve otel), İznik (4 otel ve han) Orhaneli (4 otel ve han), Orhangazi (4 otel ve han), Karacabey (7 otel ve han), Mustafakemalpaşa (17 otel ve kahvehane), Yenişehir (1 otel ve 6 han)’dir (Bursa Yıllığı, 1935). Her ne kadar otel sayısı artmış olsa da sektör 1950’li yıllarda dahi uluslararası standartlara ulaşamamıştır (Ergin 2013). Bu yıllarda Bursa’da uluslararası standartlara sahip yirmi yedi otel listelenmiş olup bunlar arasında Çelik Palas, Gönül Refah, Park Oteli, Uludağ Oteli, Ada Palas, Çekirge Palas, Güven Oteli ve Kükürtlü Oteli yer almaktadır (Ergin 2013). 1967 yıllığına göre toplam termal otel sayısı 27, şehir oteli sayısı 13’tür. Uludağ’da bir özel idare oteli ve bir kayak evi yer almaktadır. (Bursa Yıllığı, 1967). 1973 İl Yıllığına göre turizm işletme belgeli tesis sayısı on beş belediye belgeli tesis sayısı ise 109’dur. 1983 yılına gelindiğinde on beş olan turizm işletme belgeli tesis sayısı yirmi altıya ulaşmıştır.  Uludağ’daki tesis sayısı ise sekize çıkmıştır (İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı Şehir Planlama Şube Müdürlüğü, 2018). 2023 yılına gelindiğinde 119 turizm işletme belgeli, on dokuz yatırım belgeli, 196 basit konaklama işletme belgeli konaklama tesisi hizmet vermeye başlamıştır. Oda kapasiteleri ise toplamda 13.949’dur. Özetle 1XVIII. yüzyıl itibariyle artan hareketliliğin meydana getirdiği modern konaklama endüstrisi nicelik olarak artmış, coğrafi kapsamını genişletmiş, mekânsal olarak görünürlük kazanmıştır. Ticari amaçlı gelen Avrupalı tüccarların öncülüğünde gelişen sektör, günümüzde sektörü destekleyen teşvik ve düzenlemeler ile turizm arzını sağlayan önemli bir başlık haline gelmiştir.

Referanslar

Bakar, B. (2008). Turizm Tarihimizde İdealist ve Öncü Bir Organizasyon, Müstakbilin Cemiyeti, Türklük Araştırmaları Dergisi, 34(3): 288-300; Bursa Yıllığı. (1935). Bursa İl Yıllığı 1934 (1.). BURSA Belediyesi Neşriyatı; Bursa Yıllığı. (1967). 1967 Bursa İl Yıllığı. BURSA Belediyesi Neşriyatı; Bursa Yıllığı. (1973). 1973 Bursa İl Yıllığı. BURSA Belediyesi Neşriyatı; Forlar Yazıcı, Ö. (2022). Osmanlı İmparatorluğu’nda Turizm (1850-1923) [Yüksek Lisans]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; Kozak, N. (Editöre, 2015). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Turizm. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; Öcalan, H. B. (2009). Tanzimattan Cumhuriyete Bursa Şehir Kitapları. İçinde; C. Çiftçi (Editör), Osmanlı Modernleşmesi ve Bursa (1., ss. 120-133). Bronz Grup; Walker, M. A. (1886). Eastern Life and Scenery: With Excursions in Asia Minor, Mytilene, Crete, and Roumania. Chapman & Hall; Yıldırım, F. (2013). 14. Yüzyıldan Cumhuriyet Dönemi’ne Kadar Yabancı Seyyahların Gözünden Bursa İlindeki Mimari Eserler [Doktora]. Ankara: Gazi Üniversitesi.