Fruktoz Şurubu

Gastronomi

High Fructose Corn Syrup (HFCS) yani Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu, ilk kez 1970’li yıllarda gıda ve içecek sanayinde kullanıldı. Fruktoz şurubu; yenilebilir nişastanın, teknolojisine uygun olarak asit, enzim veya hem asit hem enzim kullanılmak suretiyle hidrolize edilmesiyle elde edilen sıvı veya katı halde bir üründür. Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliği’ne göre fruktoz şurubu: Nişasta veya inulinden veya bunların karışımından elde edilen besleyici değeri olan sakaritlerin saflaştırılmış ve koyulaştırılmış sulu çözeltisini ifade eder. Türkiye gıda mevzuatına ve AB Gıda mevzuatına göre yapay bir kimyasal veya katkı maddesi değildir. Fruktoz şrupları içeriklerine göre sınıflandırılırlar: 1.HFCS-90 (yüz de 90 fruktoz ve yüz de 10 glukoz), 2.HFCS-42 (yüzde 42 fruktoz ve yüzde 58 glukoz) ve 3. HFCS-55 (yüzde 55 fruktoz ve yüzde 45 glukoz).

Nişasta esaslı şekerlerin üretiminde AB’de mısır, patates, buğday; Amerika, Kore ve G.Afrika’da mısır; Avustralya’da buğday; G. Amerika ve bazı Asya ülkelerinde kasava (tapyoka, manyok); Türkiye’de ise mısır kullanılmaktadır. Kompozisyon bakımından diğer tatlandırıcılardan farklı değildir. Ör: bal, sakkaroz ya da meyve suyu konsantreleri gibi. 100 gram früktoz şurubunda yaklaşık 1,176 kJ. (304 kcal.) vardır.

Fruktoz şurubu nişastadan elde edilen bir hidroliz (asit veya enzim) ürünüdür ki bu olaya nişastanın konversiyonu veya hidrolizi denilmektedir. Mısırdan elde edilen glikoz şurubu neden fruktoz şurubuna çevirilir? Çünkü bir glukoz izomeri olan fruktozun tatlandırıcı özelliği glukozun iki katıdır. Fruktoz şurubu üretimde kostik, hidroklorik asit, amilaz glukoamilaz (mısır nişastasını glikoz içeren mısır şurubuna çevirme), glukoz izomeraz (mısır şurubundaki glikozu fruktoza çevirme) kullanılmaktadır.

Fruktoz şurubu sakkarozla karşılaştırıldığında birçok avantajları sebebiyle gıda üreticileri tarafından tercih edilir. Şekerlemeler, içecekler, bisküvi, reçel, helva, dondurma, unlu mamüller, granola, kahvaltılık gevrekler ve tahıl barları, konserve, yoğurt, bira, tatlıların çoğu gibi geniş bir kullanım alanına sahiptir. Gıda sanayisinde fruktoz şurubunun kullanılması birçok avantajlar sağlamaktadır. Tatlılık, çözünürlük, asitlik ve ucuzluk gibi. Ayrıca früktoz şurubunun gıda ve içeceklerin kalitesini iyileştirici birçok fonksiyonel özelliği vardır. Meyve ve baharatların aromalarını arttırır, taze kalma süresini uzatır, fermantasyona yardımcıdır, nemin kontrolünü geliştirir, bozulmayı geciktirir, dokuyu iyileştirir ve meyvelerde doku bütünlüğünün korunmasını sağlar. Düşük donma noktasına sahip olduğundan dondurulmuş meyvelerde donma yanığının azalmasına sebep olur. Ürünün stabilitesini sağlar ve kristalizasyona uğramaz. Unlu mamüllerin pişirilmesinde pişme aromasını ve kahverengileşmeyi arttırır. Ayrıca sıvı bir tatlandırıcı olduğu için diğer bileşenlerle kolayca karıştırılma, püskürtülebilme veya içeceklere karıştırılabilme gibi avantajlara sahiptir. Hafif bir tatlandırıcıdır ve gıdalardaki doğal tadı, aromayı baskılamaz.

Fruktoz şurubuna, obezite, kardiyovasküler hastalılar, metabolik sendromdaki olası rolü açısından şüphe ile yaklaşılmaktadır. Saf fruktozun yüksek konsantrasyonlarda metabolik sendrom yaptığına dair örnekler varken fruktoz şurubunun böyle bir etki yaptığına dair kanıt yoktur. Obezite ile ilişkisi ne ABD’de ne de dünyada kanıtlanmamıştır. Obezite etmeni olduğuna dair veriler diğer enerji kaynaklarından gelen verilerden daha fazla değildir. Dünya Sağlık Örgütü ’nün Bulaşıcı Olmayan Hastalıklara Yönelik Strateji belgesinde hastalıkların önlenmesinde gıdalarla ilgili olarak önerilen maddeler arasında fruktoz şurubuna yönelik özel bir hüküm yoktur. Günümüzde glikozun metabolizması çok iyi bilinmektedir fakat fruktoz şurubunun tüketimi durumundaki etkilerine dair iyi düzenlenmiş deneysel çalışmalara ilerleyen dönemlerde ihtiyaç vardır.

Yararlanılan Kaynaklar

Bray, G. A., Nielsen, S. J., & Popkin, B. M. (2004). Consumption of High-Fructose Corn Syrup in Beverages May Play a Role in the Epidemic of Obesity, The American journal of clinical nutrition, 79(4): 537–543; Dufault, R., LeBlanc, B., Schnoll, R. (2009). Mercury From Chlor-Alkali Plants: Measured Concentrations in Food Product Sugar, Environ Health: 8, 2; İşgüzar, Y, Akbulut, G. (2016). Yüksek Fruktoz Tüketimi ve Kanser, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (2): 35-40; Parker, K. Michelle S. Veronica N. ( 2010). High fructose corn syrup: production, uses, and public health concerns, Biotechnology and Molecular Biology Review, 5(5): 71-78; White J. S. (2008). Straight talk about high-fructose corn syrup: what it is and what it ain’t, The American Journal of Clinical Nutrition, 88(6): 1716S–1721S.