12000 Yıl Önce Uygarlığın Anadolu’dan Avrupa’ya Yolculuğunun Başlangıcı Neolitik Dönem Sergisi

Etkinlik Sergi

(İstanbul, 26 Eylül-9 Aralık 2007; 19. 01. 2007- 17 Haziran 2007)

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün ortaklığı ile 26 Eylül-9 Aralık 2007 tarihlerinde İstanbul’da Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi’nde açılan sergi; 19. 01. 2007- 17. 06. 2007 tarihlerinde Almanya Karlsruhe, Badisches Landesmuseum’da, ziyarete açılan İnsanlığın En Eski Anıtları, 12000 yıl Önce Anadolu sergisinin Güneydoğu Anadolu bölümünü kapsayan devamı niteliğinde gerçekleşti.

Karlsruhe’de açılan sergi, bilim dünyasında Neolitik Çağ - Yeni Taş Devri”olarak adlandırılan dönemin Güneydoğu Anadolu’da ortaya çıkan başlangıç aşamalarını ve bu kültürün Orta Anadolu ve Marmara Bölgesi üzerinden Avrupa’ya aktarımını ele aldı. Serginin İstanbul’da açılması doğrultusundaki çalışmalar Prof. Dr. Mehmet Özdoğan’ın bilimsel danışmanlığında ve Almanya’daki serginin koordinatörü Clemens Lichter’in görüş ve önerileriyle gerçekleştirildi. İstanbul’daki sergi, Neolitik dönemin Anadolu’da izlenen kültürel köklerinin tanıtımı ile sınırlı tutularak, Göbeklitepe, Nevali Çori, Çayönü, Hallan Çemi, Cafer Höyük, Mezraa-Teleilat, Körtik Tepe, Gürcü Tepe, Akarçay Tepe kazılarından gelen arkeolojik kanıtları kapsaması kararlaştırıldı. Bu merkezlerde özellikle son yıllarda yapılan arkeolojik kazılar, Anadolu’da Neolitik yaşamın başlangıcı ile ilgili önemli sonuçlar ortaya koydu. Anadolu’ya özgün bir Neolitik tanımı, kültürün oluşumu ile ilgili kuramlarla bütünleşti. Serginin kurgulanmasında, arkeolojik buluntuların kültürel süreci oluşturan somut ve somut olmayan diğer unsurlarla bağlantılı olarak tanıtılması düşüncesi belirleyici oldu. Neolitiğin başlangıç aşaması ve erken dönemleri, Güneydoğu Anadolu’da başlayan kültürel sürecin İç ve KuzeyBatı Anadolu bölgelerine yansıması, kapsamlı ve çok yönlü bir şekilde birbirini tamamlayan parçalardan oluşan bir yerleştirme düzeni ile aktarıldı. 12000 yıl önce yerleşik yaşama geçiş, bu dönemin insanının yaşamını nasıl sürdürdüğü, tarımsal yaşamın başlangıcı, mimaride devrim, inanç sistemi ve günlük yaşam hakkında bilgiler buluntular, yazı, fotoğraf, video vb. görseller eşliğinde sunuldu. Almanya’da Karlsruhe, Landesmuseum’da açılan sergi için özel olarak yapılan ve Şanlıurfa Müzesi’ne armağan edilen neolitik dönem şehir maketleri de İstanbul’daki sergide yer aldı. 12000 Yıl Önce “Uygarlığın Anadolu’dan Avrupa’ya Yolculuğunun Başlangıcı” Neolitik dönem sergisinin proje koordinatörlüğü Şennur Şentürk ve proje editörlüğü Nezih Başgelen tarafından yapıldı. Uygarlık tarihinin her döneminde önemli bir rol oynamış Anadolu’nun insanlık tarihine yaptığı özgün katkı, günümüz uygarlığının temellerinin atıldığı Neolitik dönemin görkemi Türkiye’de ilk kez toplu olarak bir araya getirilerek izleyici ile buluşturuldu.

Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. tarafından 2007 yılında basılan sergi kitabında Şanlıurfa ve Diyarbakır arkeoloji müzelerinde bulunan eserlerin katalog bilgileri ve arkeolojik kazıların işaret ettiği yerleşim bölgeleri tanıtılmakta, Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, Prof. Dr. Harald Hauptmann, Çiğdem Köksal Schmidt, Prof. Dr. Klaus Schmidt, Doç. Dr. Mihriban Özbaşaran, Marion Cutting, Prof. Dr. Nur Balkan Atlı, Marie-Claire Cauvin, Prof. Dr. Ufuk Esin, Prof. Michael Rosenberg, Prof. Dr. Vecihi Özkaya, Aytaç Coşkun, Doç. Dr. Fatma Aslı Erim Özdoğan ve Prof. Olivier Aurenche’nın arkeolojik kazılardan elde edilen bilgiler ışığında gerçekleştirdikleri çalışmalara yer verilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Çambel H. (1970). Güneydoğu Anadolu Tarih öncesi Araştırmalarının Kültür Tarihi Bakımından Önemi, Atatürk Konferansları IV: 25– 40. Ankara: TTK Basımevi; Mellaart, J. (1961). Early Cultures of the South -Anatolian Plateau, Anatolian Studies XI: 159-184. Ankara: British Institute Publication; Lichter, C. (Red.). (2007). Vor 12000 Jahren in Anatolien Die ältesten Monumente der Menschheit. Germany: Badisches Landesmuseum Karlsruhe; Özdoğan, M. ve Başgelen N. (2007). 12000 Yıl Önce “Uygarlığın Anadolu’dan Avrupa’ya Yolculuğunun Başlangıcı” Neolitik Dönem, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; Özdoğan, M. ve Başgelen N. (2007). Türkiye’de Neolitik Dönem: Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı Yeni Kazılar Yeni Bulgular. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.