Tarihi insanlık kadar eski olan seyahat olgusu zaman içinde gelişti; ilk çağlarda sadece beslenmek amacıyla bir yerden bir yere giden insanlar, zamanla dinlenme, eğlenme, farklı yerler görme gibi amaçlarla da seyahat eder hâle geldi. Seyahat aktivitelerindeki bu gelişmeler, bireylerin konaklama, yeme-içme, eğlenme gibi birçok faaliyeti gerçekleştirecekleri tesislere olan ihtiyacı da ortaya çıkardı ve böylece turizm bir endüstri haline geldi. Turizm endüstrisinin temel yapı taşını da turizm işletmeleri oluşturmaktadır.

Turizm işletmeleri; geçici bir süreliğine yer değiştirme olayı sonucu ortaya çıkan seyahat ve konaklama ihtiyaçları ile buna bağlı diğer ihtiyaçların giderilmesine yönelik tüm mal ve hizmetlerin üretilmesini ve pazarlanmasını sağlayan ekonomik birimler olarak tanımlanmaktadır. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ve 8948 sayılı Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesi ve Niteliklerine İlişkin Yönetmeliği'nin maddelerine göre; Turizm Bakanlığından veya ilgili belediyelerden alınacak Turizm İşletme Belgesi ile faaliyete geçen turizm işletmelerinin sahip olması gereken temel faaliyetler ve donanım özellikleri de yine aynı yönetmeliğin maddeleri ile belirlenmektedir.

Turizm işletmeleri; farklı kriterler dikkate alınarak, kendi içerisinde altı ana gruba ayrılmaktadır. Söz konusu sınıflandırmayı şu şekilde yapmak mümkündür:

Hizmet Sunumuna Yönelik Turizm İşletmeleri;

- Turizme doğrudan hizmet eden işletmeler,

- Turizme dolaylı olarak hizmet eden işletmeler,

- Üretim Şekline Yönelik Turizm İşletmeleri,

- Turizm mal ve hizmetlerini üreten işletmeler,

- Turizm mal ve hizmetlerini satan işletmeler.

Kuruluş Amacına Yönelik Turizm İşletmeleri

- Kâr amacı güden işletmeler,

- Kâr amacı gütmeyen işletmeler.

Faaliyet Alanına Yönelik Turizm İşletmeleri;

- Ulusal işletmeler,

- Uluslararası işletmeler.

Mülkiyetlerine Yönelik Turizm İşletmeleri;

- Özel işletmeler,

- Kamu işletmeleri,

- Karma işletmeler.

Turistlerin Temel İhtiyaçlarına Yönelik Turizm İşletmeleri;

- Konaklama işletmeler,

- Seyahat ve ulaştırma işletmeleri,

- Yiyecek-içecek işletmeleri,

- Diğer işletmeler.

Turizm işletmeleri temelinde, turistlerin ana ihtiyaçlarına göre sınıflandırılmakla ve inşa edilmekle birlikte, göstermiş oldukları diğer özellikler bakımından diğer başlıklara da ait olabilmektedirler. Bu bağlamda; ana ihtiyaçlara göre turizm işletmeleri kısaca şu şekilde açıklanmaktadır:

Konaklama İşletmeleri: Ana amacı turistlerin geçici olarak konaklamalarını sağlamak olan, bunun yanında, yeme-içme, eğlence ve diğer sosyal ihtiyaçlarını da karşılamalarına olanak veren işletmelerdir. Turizm işletmeleri arasında ilk sırayı almakla birlikte, turistik mal ve hizmetlerin üretimini sağlayan, turizm olayına bağlı olarak varlık gösterip gelişen işletmeler olarak kabul edilmektedirler.

Seyahat ve Ulaştırma İşletmeleri: Bireylerin seyahat organizasyonlarının yapılmasından, seyahat aktivitesinin gerçekleştirilmesinden sorumlu olan aracı kuruluşlardır. Seyahat işletmeleri; tur operatörleri ve perakendeci acentalar olmak üzere ikiye ayrılırken, ulaştırma işletmeleri ise; karayolu, denizyolu, havayolu ve demiryolu ulaştırma işletmeleri olmak üzere dörde ayrılmaktadır.

Yiyecek-İçecek İşletmeleri: Bireylerin temel yeme-içme ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla mal ve hizmet üreten işletmelerdir. Konaklama tesisleri içerisinde yer alabilecekleri gibi; bağımsız ticari kuruluşlar olarak hizmet de verebilmektedirler. Ticari ve Ticari Olmayan İşletmeler olmak üzere iki ana grupta incelenen yiyecek-içecek işletmeleri; turizm tesislerinin belgelendirilmesine ve niteliklerine ilişkin yönetmeliğe göre; Lokantalar, Kafeteryalar, Eğlence tesisleri olarak sınıflandırılmaktadır.

Diğer Turizm İşletmeleri: Yukarıda belirtilen işletmeler dışında turizmle ilgili çeşitli faaliyetleri gerçekleştiren, özel olarak turizm mal ve hizmetlerini üreten, varlıkları kısmen veya tamamen turizme bağlı bulunan işletmelerdir. Turizmle ilgili özel malları üreten işletmeler, Turizme hizmet eden ticari işletmeler, Turizmle ilgili özel hizmet üreten işletmeler ve Turizm tanıtma ve reklam yapan işletmeler olmak üzere dört grupta incelenmektedirler. Hediyelik eşya dükkânları, turistik ürün hammadde tedarikçileri, turizm danışma büroları vb. bu grupta değerlendirilmektedirler.