Rejans Restoran

Yeme-İçme İşletmesi Lokanta

(İstanbul, 1932 - 2011, 2016 - )

İstanbul’un Pera olarak da bilinen Beyoğlu semtinde uzun yıllar boyunca hizmet vermiş olan restoran işletmesidir. Konum itibariyle İstiklal Caddesi (Grand Rue de Pera) üzerindeki Olivya Geçidi’nde yer almaktadır. Beyaz Ruslar olarak adlandırılan kesimin, Rus İhtilali’nden sonra İstanbul’da hayatını sürdürme çabasının sonuçlarından biridir. Tevfik Manars, Vera Chirik, Veronica Protoppova ve Mihail Mihailoviç tarafından kurulan işletme, yine Mihailoviç’in açtığı bir işletme olan Turquoise (Turkuaz) Lokantası’nın yerine açılarak 1932 yılında müşterilerini ağırlamaya başladı. Adını Paris’teki Regance Restoran’ından aldığı söylenmektedir. Resmi açılış tarihi 4. 05. 1932 olarak kayıtlara geçen Rejans, aynı zamanda Kahve, Lokanta ve Çiçekli Bahçesi olarak nitelendirilmektedir. Restoran atmosferi, müşterilerin Rus kültürünü yaşamasına yönelik olarak düzenlendi. Balalayka ve bandura gibi Rus enstrümanlarının eşlik ettiği müzikler, dekor ve yemeklerle misafirlerine bütünleşik bir deneyim sundu. Rejans’ın ziyaretçileri arasında Atatürk, Agatha Christie, dönemin ajanlarından Mata Hari, Greta Garbo ve İspanya Kralı 4. Alfonso gibi önemli kişiler de bulunmaktadır. Birçok anı, plaket, fotoğraf ve el yazısı notlar, Rejans’ın duvarlarını hatıralarla süslemektedir. Restoranda servis edilen ürünlere bakıldığında ise, meşhur Borç Çorbası, Piroshky, Olivier (Rus Salatası), adını Ukrayna’nın başkentinden alan Kievsky, Fabergé, Beef Stroganoff gibi Rus mutfağının gözdeleri, menüde ön plana çıkmaktadır. İstanbul’da yaşayan Beyaz Rusların tarihe bıraktığı izlerden olan mekânın, bugün hala Türk restoran menülerindeki Rus mutfak kültürü esintilerinin başlangıcı olduğu düşünülmektedir. Yemeklerin yanı sıra birçok farklı aroma ve lezzette kokteyl ve votka çeşitleriyle de adından söz ettirmektedir. Jak Deleon bir yazısında, bu “yaşlı restoran”dan, değişik yemek dağarcığı olan yer olarak bahsetmektedir.

Restoran sadece yemek isimleri ve lezzetleriyle değil; tarih ve edebiyatla olan ilişkisiyle de dikkatleri üzerine çekmektedir. Giovanni Scgnamillo 2009 yılında yayımladığı, Bir Levantenin Beyoğlu Anıları isimli kitabında, Rejans’ taki anılarına yer verdi ve kitabın satışı da ilk olarak restoranda başladı. Bunun dışında pek çok kez romanlara, anılara, gezi yazılarına konu olan Rejans için Savaş öncesi İstanbulunu aydınlatan bir romantik ışıldak ifadesi kullanılmaktadır. Tarih boyunca çeşitli badireler atlatan, 1976 yılındaki yangından sağ çıkmayı başaran restoran, 1977 sonrasında Taygan ve Sezener ailelerinin ortaklığında işletilmeye devam etti. 2000-2001 yıllarında ise, oğul Erdal Sezener restoran yönetiminde aktif oldu. Daha sonraları Mihailoviç ve Abdurrahman Şirin ile yoluna devam eden restoranın ticari kaydı, Abdullah Şirin ve Ortakları Kollektif Şirketi olarak kayıtlara geçti. 2011 yılında mali gerekçeler ve ortaklıklarda yaşanan antlaşmazlıklar nedeniyle kapatılan restoran, 360 Entarteinment Group bünyesinde, Güney Afrikalı Mike Norman ve Sasha Anton Khan tarafından “1924 İstanbul” adıyla tekrar hayata döndürüldü (2016). Norman, turizm üzerine araştırmaları bulunan ve dünyaca ünlü Fransız şef Alain Ducasse ile çalışmış olan, bu tecrübeleri ise kendi işletmesiyle hayata geçiren bir girişimciydi. Khan ise, turizm ve otelcilik üzerine eğitim alan, uluslararası otel-restoran zincirlerinde çalışan ve 2002 yılında da kendi işletmesi olan Lokal Restoran’ı kuran isimdir.

Bazı değişiklikler yapılmış olmakla birlikte, Rejans’ın geçmişine dair izler hala varlığını korumaktadır Norman ve Khan, yüksek tavanlar, aydınlatmalar ve dönemin mobilyaları gibi ayrıntılarla 1920’li yılların atmosferini; 1924 İstanbul’da yeniden canlandırmak için çalıştılar. Özenle sergilenen mutfak ekipmanları ve sanatsal objeler, restoranın atmosferini adeta dönemi ve Rus kültürünü yansıtarak yaşayan bir müzeye dönüştürüldü. Restoranın logosu, 1914 tarihli bir Rus banknotundan uyarlandı. Banknot üzerinde kraliçenin elinde duran kılıç ve kalkanın yerini ise logoda çatal ve bıçak aldı. Norman ve 1924 İstanbul’un Ukraynalı şefinin, modern ve klasik mutfak üzerine şekillendirdiği restoran menüsü, Rus Mutfağına ek olarak Orta ve Doğu Avrupa, Fransız ve Türk mutfak kültürleri ile zenginleştirildi. Rejans’ın klasiklerine ek olarak et ve balık türlerini, Pelmeni ve Khinkale (Gürcü Mantısı) gibi mantı türlerini, Çerkez Tavuğu ve Özbek Pilavı gibi farklı çeşitleri de menüde görmek mümkündür. Fransız tatlısı Crep Suzette, Rus mutfağından Medovic ve krem karamel gibi çeşitli lezzetler de tatlı menüsünde sunulmaktadır. Birçok içecek alternatifleri bulunmakla birlikte; Rejans döneminin de gözde içkilerinden olan; Deleon’un 1988 yılında kaleme aldığı yazıda göz kadehlerde ikram edildiğini aktardığı limon aromalı Sarı Vodka, 1924 İstanbul’un vodka menüsünde de ilk sırada yerini almaktadır. Yeni restoranın menüsünde yer alan Tarihin Tadı, Şerefe Hemingway, Agatha Cristi’nin Hatıraları gibi yiyecek-içecek isimleri, Rejans’a dair alıntılar taşımaktadır. Tarihi mekânın müdavimlerinden olduğu söylenilen Atatürk’ün her ziyaretinde oturduğu masa ise sonsuza kadar rezerve yazılı bir şekilde, diğer anılarla birlikte restoranda sergilenmektedir. Restoran, menüde göze çarpan Bir Zaman Yolculuğu ve Bir Çeşit Gastronomi Müzesi ve 96 Yıllık Kültürel Miras ifadeleri ile kendini misafirlerine tanıtmaktadır. Bu kültürel mirasa sahip çıkmak adına açılan 1924 İstanbul, Rejans’ın tarihine tanıklık etmeye devam etmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Armutçu, E. (2001). Rejans Lokantası: 70 yıldır borç kaşıklanıp sarı votka tokuşturuluyor, Hürriyet, http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/handle/11498/3650, (Erişim tarihi: 22.05.2020); Başlangıç, C. (2004). 70 yıllık Rejans’ın 35 yıllık tanığı, Radikal, s. 7. http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/3765/001503231006.pdf?sequence=3, (Erişim tarihi: 22. 05. 2020); Belge, M. (2016). Tarih Boyunca Yemek Kültürü. İstanbul: İletişim Yayınevi; Deleon, J. (1988). Eski İstanbul’un yaşayan tadı, Hürriyet, http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/3625/001502921006.pdf?sequence=3, (Erişim tarihi: 22. 05. 2020); Deleon, J. (1990). Zaman tüneline bir dalalım, Milliyet, http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/3255/001502458006.pdf?sequence=3, (Erişim tarihi: 22.05.2020); Kardüz, A. R. (2001). Rejans (Regence), Milliyet, http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/3660/001502871006.pdf?sequence=3, (Erişim tarihi: 22.05.2020); Khan, Sasha Anton ile 16. 06. 2020 tarihli yazılı görüşme. (Görüşen: N. Okuyan); Özdemir, F. (2011). İstanbul’dan İnsan Manzaraları: Türk Romanı’nda Beyaz Ruslar, Çankaya University Journal of Humanities and Social Sciences, 8(2): 215-262; Ünsal, A. (2010). Geçmişten Günümüze İstanbul’un Lokantaları. İçinde; A. E. Bilgili (Editör), Şehir ve Kültür: İstanbul (ss. 385-429). İstanbul: Ebru Matbaacılık; http://www.1924istanbul.com/tr/, (Erişim tarihi: 22.05.2020).