Polonya Mutfağı

Gastronomi Dünya Mutfağı

Hem doğu hem de orta Avrupa ülkeleri grubunda yer alan Baltık havzası ülkeleri ile Karadeniz havzası ülkeleri arasında köprü konumu olan ülkeye ait mutfak kültürüdür. Rusya ve Ukrayna’dan sonra Avrupa’nın en geniş tarım arazilerine sahip ülkesi olan Polonya, hem bitkisel hem de hayvansal ürünler bakımından Avrupa’nın en büyük üreticilerinin başında gelmektedir. Bu ülke, elma üretiminde Avrupa’da birinci sırada yer alırken, üzüm, çavdar, ahududu üretiminde dünyada ve Avrupa’da ikinci sırada yer almaktadır. Polonya’da üretilen diğer tarım ürünleri buğday, arpa, soğan lahana, patates ve havuç olarak sayılmaktadır.

Avrupa ülkeleri arasında çayır ve mera alanı bakımından Polonya üçüncü sırada yer aldığından ülkede büyük baş hayvancılık, at ve domuz besiciliği gelişti. Fiziki koşulların uygun olmaması nedeni ile ülkede koyun ve keçi besiciliği yaygın değildir. Ülkede gelişen büyükbaş ve kümes hayvancılığı ayrıca domuz besiciliğinin yaygın olması et ve et ürünleri sanayisinin gelişmesine neden olmuştur.

Polonya’da soğuk kutup ve okyanus iklimi etkili iken diğer taraftan ılık hava kütlelerinin etkisine açık olduğundan okyanus iklimi ve karasal iklim arasında geçiş niteliği sağlayan bir iklim hüküm sürmektedir. Polonya’da kışlar çok sert geçtiğinden soğuk havanın gerektirdiği kalori et yemekleri tüketilerek karşılanmaktadır. Dolayısıyla, etli yemekler Polonya mutfak kültürünün bir parçası haline gelmektedir.

Tarihsel olarak, Polonya’da öğünler uzun ve yiyecek bakımından bir bolluk bulunmaktadır. Doğu Avrupa bölgesinde bir kişinin yiyebileceğinden daha fazla yiyecek sunmak, misafirperverlik olarak kabul edilen bir kültürdür. Gıda seçerken Polonyalılar için hem duyusal hem de fonksiyonel faktörler önemlidir. Polonyalılar, yiyecek seçerken tazeliğe, tada ve daha az ölçüde sağlığa dikkat etmektedir. Yağ içeriği önemli bir seçim ölçütüdür. Domuz eti popülaritesindeki düşüş, nispeten yüksek yağ içeriğine atfedilmektedir. Ülkede az yağlı süt daha çok tercih edilmektedir.

Geleneksel Polonya yemekleri incelendiğinde; pierogi bir çeşit hamur yemeği olup, çeşitli dolgular ile doldurulmuş ince çekilmiş hamurdan yapılmaktadır. Hamurların içinde genellikle et, lahana turşusu, mantar, mevsim meyveleri (yaban mersini, çilek ve kiraz), karabuğday veya tatlı süzme peynir kullanılmaktadır. Rosół (et suyu/tavuk çorbası) Polonya’da servis edilen en yaygın çorbadır. Genellikle çorbada ev yapımı erişte kullanılır. Çorba için gereken malzemelerin su, tavuğun herhangi bir parçası, küçük pırasa, soğan, yeşil kereviz, maydanoz, lahana, tuz ve karabiber olduğu belirtilmektedir. Gołąbki (lahana sarması), pirinç, soğan, mantar ve kıyılmış domuz etli harç ile beyaz lahana dolması hazırlanmaktadır. Kümes hayvanı eti, koyun etli veya etsiz çeşitleri de hazırlanmaktadır. Polskie naleśniki (Polonya krepleri), çok incedir ve daha önce şeker, reçel, meyve ve pudra şekeri ile karıştırılmış bir çeşit peynir veya et ve sebze ile servis edilir. Łazanki z kapustą i grzybami, lahana, domuz eti, ev yapımı noodles ve sebzelerden (doğranmış soğan ve dilimlenmiş havuç) hazırlanan bir yemektir. Śledź w oleju z cebulą (yağlı soğan ile ringa balığı) Polonya’da ringa balığını servis etmenin iki geleneksel yolu bulunmaktadır. Bunlar; ekşi krema ve salamura soğan veya yağ ve sarımsak ikilisidir.

Yararlanılan Kaynaklar

Atasoy, E., Wendt, J. A., Soykan, A. ve Berdenov, J. G. (2017). Coğrafya Perspektifinden Polonya Cumhuriyeti. İçinde; Emin Atasoy ve Jan A. Wendt (Editörler), Sosyal Bilimler Perspektifinden Polonya (ss. 1-37). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım; Jarosz, E. (2016). Food for Thought: A Comparative Analysis of Eating Behavior in the United States, Poland, and Armenia, Food, Culture & Society, 19(4): 655-679; Sarıkaya, N. ve Korkmaz, N. (2012) Kültürel Farklılıkların Dondurulmuş Gıda Tüketim Kalıplarına Etkisi: Polonya-Türkiye Karşılaştırması, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 4(1): 47-79.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

https://migrationology.com/best-polish-foods/, (Erişim tarihi: 11.03.2020).