Lady Dorina Neave

Sultan II. Abdülhamid döneminde 1880 ya da 1881 yılında İstanbul’da doğdu. Kızlık adı Dorina Lockhart Clifton olan Lady Neave, hem anne hem baba tarafından İngiliz kökenlidir. Annesi, Ellen Camilla Cumberbatch’in (1845-1914) babası da tıpkı Dorina Neave’in babası George Henry Clifton (1826-1897) gibi Osmanlı’da yaşamış bir konsolosluk görevlisidir. İstanbul’da Edip Efendi Yalısı’nda 26 yaşına kadar yaşayan Lady Neave’in; George Montague, Ellen Claude Zoe, Ada Mildred ve Ernest Hamilton isminde dört kardeşi vardı.

1907 yılında İngiltere’ye geri döndü ve 1908 tarihinde anne tarafından da akrabası olan Sir Thomas Neave (1874-1940) ile evlendi ve Neave Ailesinin yaklaşık 200 yıllık ikametgâhı olan Essex Harold Hill’daki Dagnam Parkı içerisindeki malikaneye yerleşti. Havuzları, Kral George dönemi eski tuğla kargir duvarları, sedir ve karaağaç ile örtülü park alanı ile Dagnam Malikanesi, Lady Neave için güzel anıları olan bir yerdir. Neave çiftinin; Dorina Mary Eileen, Renee Arundell, Arundell Thomas ve Kenelm Digby adında dört çocukları oldu.

1940 yılında eşini kaybeden Lady Neave’nin, Dagnam Park’taki evine ve diğer gayrimenkullerine İkinci Dünya Savaşı'nın esnasında ordu tarafından el konuldu. 1946’da ise Dagnam Park’taki tüm mülkiyeti satıldı ve Lady Neave Londra Piccadilly’de bir apartman dairesine taşındı.

Londra günlerinde, Anthony Eden’ın açtığı ve Wyndham Deedes’in idareciliğini yaptığı Türk Halkevi’nde çeşitli organizatörlük görevleri üstlendi. Bu organizasyonlar içerisinde gerek Türkler ve gerekse çoğunluğunu yabancı kadın katılımcıların oluşturduğu toplantı, gezi ve eğlence organizasyonları düzenledi. Bu bağlamda Londra’daki Türk-İngiliz ilişkilerinin gelişmesinde katkıları oldu.

26 Aralık 1955’te Berkshire’ın Maidenhead bölgesinde 75 yaşında vefat eden Lady Neave Londra-Noak Hill’deki Aziz Thomas Kilisesi mezarlığındaki eşinin mezarı yanına gömüldü.

Twenty-six years on the Bosporus / Boğaziçi’nde 26 Yıl, Remembering Kut: We Will Not Forget / Kut’u Hatırlarken: Unutmayacağız ve Romance of the Bosporus: Memories of Life in Turkey / Boğaziçi’nin Romansı: Türkiye’de Hayattan Anılar isimli üç roman yazdı. Özellikle ilk iki eseri, II. Abdülhamid dönemi İstanbul’u hakkında bilgiler içerir. Diğer bir eseri olan Remembering the Kut / Kut’u Hatırlarken adlı eseri, Osmanlı Devleti’nin Kût’ül-Amâre Kuşatması’nı anlatmaktadır.

Twenty-six Years on the Bosphorus adlı eserinin Türkçe çevirisi Eski İstanbul’da Hayat adıyla 1978 yılında yayınlanırken diğer eserleri bir seri halinde 2008 tarihinde Batı’nın Gözlerinden Türkler ve Sultan Abdülhamid Döneminde İstanbul’da Gördüklerim adı ile yayımlandı.

Lady Dorina Neave eserlerinde, Osmanlı dönemi İstanbul manzaralarına karşı hayranlığını dile getirirken, öte yandan İstanbul halkına eleştirel yaklaşmaktadır. Eserlerinde, Türk kadınının toplum içerisindeki konumundan harem hayatına, II. Abdülhamid’in kişiliğinden Osmanlı siyasal yaşamına kadar oldukça geniş yelpazede bilgi veren Lady Neave’in değerlendirmelerinde tenkitçi Batılı tespitleri söz konusudur. Diğer taraftan Lady Neave’nin İstanbul manzaraları karşısındaki hayranlığı da kitaplarındaki tasvirlerine yansımıştır.

Dagnam Park’a yerleştikten sonra, bahçecilik ve çiçek yetiştiriciliği ile ilgilenen Lady Neave’in adının verildiği bir gül türü bulunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Celkan, G. (1989). 19. Yüzyılda Osman Topraklarında Dolaşan Kadın Seyyahlar ve Eserlerinde Türklerle İlgili İntibalar, Erdem, 5(15): 825-846; http://www.friendsofdagnampark.org.uk/Bosphorus.htm, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); http://www.friendsofdagnampark.org.uk/Neave%20Baronetcy.htm, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); http://www.thepeerage.com/p8249.htm#i82483, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://amp.blog.shops-net.com/24888455/1/dorina-neave.html, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://amp.en.google-info.cn/24888455/1/dorina-neave.html, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://cumberbatch.one-name.net/getperson.php?personID=I519&tree=001, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://cumberbatch.one-name.net/showmedia.php?mediaID=22688, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://tr.wikipedia.org/wiki/Dorina_Neave, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://tr.wikipedia.org/wiki/Dorina_Neave, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://web.archive.org/web/20160606062515/http://www.friendsofdagnampark.org.uk/Dorina%20Neave.htm, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://web.archive.org/web/20200218044308/https://www.geni.com/people/Lady-Dorina-Neave/6000000019418303647, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://wikivisually.com/wiki/Dorina_Neave, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); https://www.npg.org.uk/collections/search/person/mp60966/dorina-lockhart-nee-clifton-lady-neave, (Erişim tarihi: 11. 04. 2021); Kaya, P. (2011). Istanbul in the era of Sultan Abdulhamid as Viewed by Dorina L. Neave, the Queen of the Bosporus. İçinde; E. Ülgen, E. Özbaş ve M. Metin Karaörs (Editörler), Through Foreign Eyes: Istanbul in World Literature (ss. 251-262). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; Neave, D. L. (1978). Eski İstanbul’da Hayat. (O. Öndeş, Çev.), İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser, No. 128; Şahin, G. (2020). XIX. Yüzyılda İngiliz Gezginlerin Kaleminden Osmanlı Yöneticileri ve Yönetim Sistemi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22: 69-91; Yücedağ, S. (2016). La Femme Turque Chez Pierre Loti (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.