Kurşunlu Camii (Kütahya)

Doğal ve Kültürel Miras Cami

1377 yılında Şeyh Mehmed ibn Şeyh Alâüddin tarafından yaptırılmıştır. Kitabesinden Şeyh Mehmed tarafından yaptırıldığı öğrenilen caminin, kim tarafından yapıldığı ise bilinmemektedir. Kurşunlu Camii’nin Arapça kitabesi çeşmenin sağında ve cami duvarında yer almaktadır. Kitabe üç satır olup girift sülüs yazısıyla yazılmıştır. Kitabedeki sâhibü’l-fütüvveti vel-mürüvve ifadesinden Şeyh Mehmed’in Ahi reislerinden (şeyhlerinden) olduğu anlaşılmaktadır. Anadolu Beylikler dönemi camileri içinde tek kubbeli ve üç bölümlü son cemaat yerine sahip plan şemasının gelişmeye başladığı örneklerden biri olarak gösterilmektedir. Kurşunlu Camii, XVI. yüzyıl, 1950, 1970 sonrası ve 1990 yıllarında onarımlar geçirmiştir. Germiyanoğulları döneminde yapılan cami, XVI. yüzyıl evkaf kayıtlarında Paşam Mahallesi mescidi adıyla geçmektedir. Kurşunlu Camii, XVI yüzyılda (1520) geçirdiği tamiri yaptıran Anadolu Beylerbeyi Kasım Paşa’dan dolayı Kasım Paşa Camii olarak da bilinmekte ancak ne zamandan itibaren Kurşunlu Camii adını aldığı tespit edilememektedir. Kasım Paşa tarafından yaptırıldığı belirtilen onarımda bünyesinde bir değişiklik yapılmadığı görülmekle birlikte, 1950’li yıllardaki onarımı esnasında doğu cephesindeki pencerelerin düşey dikdörtgen çerçeveli hâle getirildiği, 1975 yılından sonra batı cephesindeki kaba taşla onarım yapıldığı ifade edilmektedir. Kurşunlu Camii’nin son yenileme sürecini 2013 yılından itibaren geçirdiği görülmektedir.

Caminin fiziksel görünümü şu şekildedir; batı cephesinin üst tarafının ortasında sivri kemerli şebekeli bir pencere, doğu cephesinde düşey dikdörtgen çerçeveli iki pencere, cephenin yukarısında ise sivri kemerli şebekeli bir penceresi vardır. Caminin kuzey kenarındaki üç bölmeli son cemaat yerinin cephesi, ayaklara binen sivri kemerlerle çözüldü ve ön tarafında abdest almak için mekân oluşturulmuştur. Buradaki musluklardan akan suya Germiyan Suyu denilmektedir. Son cemaat yerinin içinde kalan kuzey cephesinin ortasında basık kemerli bir kapı bulunmaktadır. Caminin mihrabı güney duvarının ortasında kalmakta ve nişi, yarı dairesel ve yuvarlak kemerlidir. Ahşap minberi ise orijinal değildir. Caminin doğu cephesinin kuzey ucuna bitişik minare, kare prizma kaideli, silindirik gövdeli ve tek şerefelidir. Caminin batı duvarı kaba taşla onarılmıştır. Güney cephesi ise sıvalı olmasından dolayı malzemesi anlaşılmamaktadır. Doğu cephesi sıvalarının dökülmesinden dolayı duvarlarının bir sıra kesme taş, iki sıra tuğla olmak üzere inşa edildiği görülmektedir. Son cemaat yerinde ise sadece kesme taş kullanılmıştır. Mihrabın dış çevresi taş iken minberi ahşaptır. Kurşunlu Camii günümüzde bakımlı yapısını korumaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Altun, A. (1982). Kütahya’nın Türk Devri Mimarisi. İstanbul: Kütahya İli 100. Yıl Kutlama Komitesi; Güner, H. (1964). Kütahya Camileri. Kütahya; Uysal, A. O. (2006). Germiyanoğulları Beyliğinin Mimarî Eserleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları; Uzunçarşılı, İ. H. (1932). Bizans ve Selçukiylerle Germiyan ve Osman Oğulları Zamanında Kütahya Şehri. İstanbul: Devlet Matbaası; Varlık, M. Ç. (1988). XVI. Yüzyılda Kütahya Şehri ve Eserleri, Türklük Araştırmaları Dergisi, 3: 189-271; Varlık, M. Ç. (2002). Kütahya. İçinde; Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (ss. 580-584). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.