Kırsal Kesimde İkinci Ev

Kavram

Kırsal kesimde ikinci ev, boş zamanı dinlenerek, yaratıcı etkinlikler ve açık hava sporları yaparak geçirirken, doğal çevrenin sunduğu manzara, su kaynakları, hava ve ses-görünümden de yararlanmak isteyenlerce, sadece bu amaçlarla kullanılmak üzere kırsal kesimlerde inşa edilmiş, restore edilmiş ya da kiralanmış yapıları ifade etmektedir. Saray mensuplarının av köşkleri, elit tabakanın dağlık bölgelerdeki villa ve kır evleri kırsal kesimdeki ikinci evlerin ilk ve genellikle iyi mimari örnekleriyken, bu evlerin basit ve yaygın çeşidini kulübeler oluşturmaktadır. Ama hobi bahçeleri, kırsal yaşam tarzının bir taklidi olarak ikinci ev kapsamında değerlendirilmemektedir.

İkinci ev turizmi, asalet sahipleri tarafından geliştirilmiştir. Zamanla sanatçılar ve genişleyen burjuva sınıfınca da benimsenen bu hareketin kitlesel ve sınıflar üstü yaygınlaşmasıysa kentleşmenin genişlemesi ve orta sınıfın güçlenmesiyle mümkün olmuştur. Büyük kentlerde yaşayan emekliler ve kırsal kökenli kişiler de bu turizmin ilerlemesinde rol oynamıştır.

Kırsal kesimdeki ikinci evler bazı yönleriyle açık bir biçimde turizm faaliyetiyken, bazı açılardan yaygın turistik eğilimlerden ayrılmaktadırlar. Örneğin yerleşik olunan mekânı bir süreliğine geride bırakarak eğlenip dinlenmek, sıradanlaşmış gündelik yaşam akışının dışında faaliyetler yapmak, rekreasyonel etkinliklerde bulunmak ve boş zamanı değerlendirmek için seyahat etme gibi açılardan kırsalda ikinci ev sahipliği bir turizm faaliyetidir. Ama konaklama talep eden ve bagajla seyahat eden turistlere göre daha yerleşik olunması, sürekli olarak aynı yere gidildiğinden bir çeşit yerli halk niteliğinin kazanılması, ulaşım ve yiyecek tüketimi gibi temel ihtiyaçların bireysel çabalarla karşılanması, gece eğlence organizasyonlarının talep edilmemesi, boş zaman etkinliklerinin her zaman ticari nitelikli olmaması gibi yönlerdense yaygın turistik davranışlardan farklılaşmaktadır. Ayrıca tek bir bireyin ya da bir ailenin herhangi bir turizm işletmesine ihtiyaç duymaksızın kendi imkanlarıyla katılabildiği ikinci eve dayalı turistik harekette, evin bulunduğu kırsal bölge genellikle bir destinasyon olarak işaretlenmemiştir. Ancak doğal çevrenin el değmemiş, gizemli ya da nefes kesici güzellikte olduğu kabul edilen dokusu açısından, bir destinasyon olma potansiyeline sahiptir.

Kırsal kesimde ikinci ev, iç turizmin olduğu kadar, dış turizmin de konusudur. Artan gelir düzeyi, bağımsız hareket etmeyi olanaklı kılan bireysel taşıt sahipliği, ulaşımdaki iyileşmeler, görece sabit çalışma takvimiyle boş zamanın planlanabilmesi, taşınmaz mülklerin ulaşılabilir fiyatlarda olması, yapılaşma izni ve gelişen inşaat teknikleri gibi sosyo-ekonomiye ve altyapıya ilişkin çeşitli konulardaki ilerlemeler, ikinci ev sahipliğinin iç turizm faaliyeti olarak yaygınlaşmasını hızlandırmaktadır. Ayrıca, uluslararası seyahat masraflarının karşılanabilir düzeyde olması, yabancı bir ülkede mülk edinimi ya da kiralama, güvenlik gibi alanlardaki düzenlemeler de ikinci ev sahipliğinin dış turizm faaliyeti olarak deneyim edilmesini mümkün kılmaktadır.

Kırsal kesimde ikinci ev sahibi olma, taşraya ve tabiata ilişkin imgeyle de yakından ilişkidir. Pastoral romantizm, idealleştirilmiş saf ve basit köy yaşamı, vahşi doğa hayranlığı, kent yaşamından uzaklaşma arzusu, zamanın doğal akışını yakalayarak bireysel tempoyu düşürme isteği gibi duygu ve görüşler, bireyleri alışılmışın dışındaki bu turizm faaliyetine itmektedir. Ama bu arzu ve girişim, kırsal arazinin kullanımını ve görünümünü de yeniden biçimlendirmektedir. Örneğin vahşi bölgeler, geniş ekili tarım alanları, bostanlık, harman yeri, atıl tarım aletleri, çiftlik hayvanları gibi unsurlar kırsal yaşam manzarasını oluşmaktadır. Ama bu doku, ikinci ev sahiplerince ses, koku ve görüntü kirliliği ya da evcilleştirilmesi gereken varlıklar olarak yorumlanabildiğinden, çeşitli boyutlarda müdahaleler söz konusu olabilmektedir. Ayrıca kırsal kesimi oluşturan bu unsurların kullanım işlevi de değişebilmektedir. Örneğin tarım arazileri açık hava sporları için, ekinleri sulamada kullanılan kanallarsa su sporları için yeniden düzenlenebilmektedir. Kırsala bakıştaki ve onun kullanımındaki bu farklılaşma, aynı coğrafyayı paylaşan yerel halk ile turistleri tek bir topluluk olmaktan da çıkarmakta, birbirinden ayırmaktadır. Örneğin yaşam alanlarının mimarisi, arazi kullanımı, komşuluk ilişkileri, bir günlük ya da bir yıllık zamanın programlanması, topluluk üyeleriyle birlikte yürütülen etkinliklerin türü ve amacı, ortaklaşa kullanılan mekânların niteliği gibi başlıklarda bu iki topluluk arasındaki farklılıklar kolayca gözlemlenebilmektedir. Özellikle siteler halinde inşa edilmiş ikinci evlerin sakinlerinde, onları taşra yerlilerinden ayıran kapalı toplum özelliği daha da belirginleşmektedir.

Kırsaldaki ikinci evler, doğal çevrenin sunduklarından faydalanabilmek için inşa edilmişlerse de çevreyi olumsuz etkileyebilmektedirler. Örneğin, motorize etkinliklerde artışa bağlı olarak arazi yüzeyinde bozulma, dönemsel olarak ses ve hava kirliliğinde artış, doğal su kaynaklarının artan nüfus, ikinci evlerin çevre düzenlemesi ya da havuz gibi yapılarda kullanılmak üzere tüketilmesi, aşırı yapılaşmayla doğal çevrenin bozulması ve çöp sorunu, ikinci ev sahiplerinin çevreye verdikleri zararlardan bazılarıdır. Buna karşın ikinci ev sahipleri, doğal çevrenin korunması, yerli tohum, sürdürülebilir tarım, su kaynaklarının temizliği, yerel mimari yapıların restorasyonu gibi konularda yerli halk ve daha geniş kitlelerde farkındalık yaratabilecek faaliyetler de yürütebilmektedirler.

Kırsal kesimde ikinci ev konusundaki akademik çalışmalar ağırlıklı olarak ABD, Birleşik Krallık, Norveç, Finlandiya, İsveç ve İspanya gibi ülkelerden araştırmacılarca, 1970’li yıllardan itibaren yapılmaya başlanmıştır. Bu turizme yöneltilen akademik bakış sayesinde, çeşitlenen turizm faaliyetleri kadar, yerleşikliğe dayalı bu turistik insan hareketliliğinin politika, ekonomi, çevre ve yerel kültürel yaşamla etkileşimsel ilişkisi hem betimlenebilmiş hem de değişim süreci içinde saptanabilmiştir. Kırsal kesimde ikinci ev sahipliği alanındaki çalışmalar, bu turizme dayalı yeni girişimcilik faaliyetleri ve düzlenmeler konusunda sektöre önerilerde de bulunarak, sektörün gelişimine katkı da sağlamaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Hall, C. M. (2014). Second Home Tourism: An International Review, Tourism Review International, 18: 115-135, http://dx.doi.org/10.3727/154427214X14101901317039, (Erişim tarihi: 31.12.2019); Hiltunen, M. J. (2007). Environmental Impacts of Rural Second Home Tourism – Case Lake District in Finland, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 7 (3): 243-265, DOI: 10.1080/15022250701312335, Khan, M.J., Misnan, S.H. ve Ismail, H.N. (2019). International Migration, Second Home Programmes Development and Malaysia Experience, International Journal of Built Environment & Sustainability, 6 (1-2): 63–74; Urry, J. (2009). Turist Bakışı. Çev. E. Tataroğlu ve İ. Yıldız. Ankara: BilgeSu Yayıncılık; Vepsalainen, M. ve Pitkanen, K. (2010). Second Home Countryside. Representations of the Rural in Finnish Popular Discourses, Journal of Rural Studies, 26: 194-204.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Müller, D. K. (1999). German Second Home Owners in the Swedish Countryside. Umea: Umea Universitet; Tangeland, T., Birger, V. ve Nybakk, E. (2013). Second-Home Owners’ Intention to Purchase Nature-Based Tourism Activity Products - A Norwegian Case Study, Tourism Management, 36: 364-376.