İncirhan Kervansarayı

Kervansaray ve Han Kervansaray Han Konaklama Tesisi Doğal ve Kültürel Miras Kervansaray Han Kervansaray Han

Günümüzdeki Burdur’a bağlı Bucak ilçesi sınırlarındaki Antalya-Burdur karayolunun beş kilometre batısındaki İncirdere Köyü’nde konumlanmaktadır. Antalya’yı Isparta’nın Eğirdir ilçesi üzerinden Konya’ya bağlayan yolun dördüncü mevkiinde (menzil) yer almaktadır. Tarihsel olarak İncirhan’ın konumlandığı Antalya-Eğirdir kervan yolu, doğu-batı kavsindeki Anadolu’yu merkezi olarak kat eden kervan yoluna Eğirdir ilçesinde bağlanmaktadır. Bu istikametteki yol, Denizli’nin batısından başlayarak Ağrı’nın Doğubeyazıt ilçesinden Anadolu’yu terk eden ana kervan merkezi yoluna kuzeyden ve güneyden bağlı durumdaki tali yolların en işlek ve önemli bir geçiş noktası idi. Topografik olarak da 1125 metrelik yükseklikteki Kocadağ’ın yamaçlıklarındaki geniş ve düz bir arazi üzerindedir.

Taçkapı ana nişi üzerindeki dört satırlık Arapça kitabede İncirhan Kervansarayı’nın kervanların ticaret yolları merkezindeki bir konaklama yeri olarak 1238-1239 yıllarında Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhusrev (Keykubat Bin) tarafından inşa ettirildiği yazılıdır.

Mimari yapısal özellikleri yüksek ölçüde korunmaktadır. Dikdörtgen planlıdır. 44,05x33,66 metrelik ölçüdedir. Yapıdaki mimari blokların yaklaşık 15 kilometrelik uzaklıktaki antik Kremna kentinden getirilerek kullanıldığı tespit edilmektedir. Yapı, açık (avlu) ve kapalı (kışlık) olmak üzere iki mekandan oluşmaktadır. Avlulu bölüm tam olarak tahriptir. Kışlık bölümü ise çatı aksanlarından yıkık olmasına rağmen korunmuş ve ayaktadır. Bölümünün duvarları dıştan sekiz adet duvar payandasıyla takviye edildi. İçte 24 kalın payeye oturan sivri kemerlerin taşıdığı tonozlarla enine yedi nefli olarak düzenlenmiş olan yapıda, kapı ekseninde yer alan dikey bir nef yan nefieri boydan boya kesmektedir. Aynı planlara sahip olan diğer hanlardakine göre daha yüksek olan bu orta nefin merkezinde bir kubbenin bulunduğu kabul edilmektedir. Beden duvarlarına açılan 15 adet mazgal pencereyle kapalı bölümün hava ve ışık ihtiyacı sağlanmaktadır. Bu yerdeki giriş bölümdeki taçkapı önemli bir yazıtı taşımaktadır. Hacimli düzgün kesilmiş bloklarla yapılan duvarlarından öne doğru çıkıntılı durumdaki anıtsal taç kapının üst kısmında, içe doğru içbükey şekildeki dilimli istiridye kabuğu şeklinde kemerli anıtsal bir kapı nişi bulunmaktadır. Taçkapı üzerinde iki simetrik aslan figürü yer almaktadır. Aslanların sırtında insan başlı güneş rozeti, alt kısmında ise iki yıldız rozeti vardır. Bu tipteki rölyefler, Sultan Keyhusrev’in gümüş sikkelerinde darp edildiği ve yapıda anmalık olarak tasvir edildiği bilinmektedir. Bunlar, yerlerin (aslan) ve göklerin (yıldız) hakim gücünün Sultan olduğunun işaretidir. Bu yerdeki niş dış cepheden korinth başlıklı iki pseudo (yalancı) sütun üzerinde konumlanmaktadır. Girişin iki yanında yer alan nişlerin üzerinde ejder başlarından gelişen rumili bir kompozisyon görülmektedir. Yapının solundaki ilk nefin duvarları içinde dörtgen biçimli sarnıç yer almaktadır.

Kervansaray, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 10.07.1982 tarih ve A-3741 sayılı kararı ile Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı olarak tescil edildi. 1993 ve 2000 yıllarında Burdur Müze Müdürlüğü'nün sorumluluğunda Prof. Dr. Rahmi Hüseyin Ünal tarafından avlu bölümünde kazı çalışması yapılmıştır. 2016 yılına kadar periyodik olarak Burdur Müze Müdürlüğü'nün başkanlığında Hacı Ali Ekinci tarafından kazı ve restorasyon çalışmaları gerçekleştirildi.

Yararlanılan Kaynaklar

Erdmann, K. (1962). Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts. Berlin: Gebr. Mann; Lanckoronski, K. (1892). Stadte Pamphyliens und Pisidiens. Antalya: AKMED; Metin, H. (2012). Kremna, Makü Bülten, Asım’ın Sesi, 1: 45-47; Öney, G. (1970). Anadolu Selçuk Mimarisinde Arslan Figürü, Anadolu (Anatolia), 13: 1-64; Ünal, R. H. (2007). İncir Hanı, Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. İçinde; H. Acun (Editör). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınevi: 305-319.