Gordion Örenyeri

Doğal ve Kültürel Miras Örenyeri

Ankara’nın batısında (yaklaşık 100 kilometre), Polatlı ilçesi sınırları içerisinde, Yassıhöyük Köyü yakınlarında, Sakarya Nehri’nin kenarında yer alan, MÖ 3000 ile MS 300 yılları arasında yerleşim alanı olarak kullanılan, Frig döneminin karakteristik yerleşme alanı ve tümülüsler sahasıdır. Batından gelen Posuk Çayı ile güneyden gelen Sakarya Nehri’nin oluşturduğu Taşkın Ovası üzerinde yer alan Gordion yerleşim hüyüğü, 690 metre yükseltiye sahiptir, çevresi tarım alanları ile kaplıdır. Günümüzde höyüğün yer aldığı Yassıhöyük Köyü’nde bir müze de bulunmaktadır. Adını Frig Devleti’nin ilk kralı Gordios’tan alan yer, daha çok Gordion’un oğlu Midas ile anılmaktadır.

1893 yılında Alfred Koerte tarafından keşfedilen Gordion, ilk olarak Alfred ve kardeşi Gustav tarafından açılmış ve mobilya, bronz taşlar ve çanak çömlekler bulunmuştur. Koerte’nin MÖ VIII. yüzyıla tarihlendirdiği Kral Midas dönemine ait bu eserler günümüzde İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Alman Devlet Müzesi’nde sergilenmektedir. Gordion yerleşim höyüğü, 1950’li yıllarda Rodney S. Young tarafından kazılmaya, çıkarılan eserler Gordion Müzesi’nde sergilenmeye başlanmıştır.

Gordion yerleşim höyüğü, en altta Tunç Çağı (MÖ 3000-1100) ve Hitit dönemi yapıları ile başlamış, üste doğru Demir Çağı ve Frig dönemleri (MÖ 1100-300) ile devam etmiş, Helenistik Çağ (MÖ 300-100) ve en üstte ise Roma dönemi (MS I. ve IV. yüzyıl arası) yapılarından oluşmaktadır. Yerleşimciler, önceki döneme ait yapı malzemelerini kendi yapılarında kullandıklarından her dönemde daha eski yapı taşlarına rastlamıştır. MÖ VIII. yüzyıldaki baskı bezemeli kaplarla ayrılan Frig katı, Gordion’un Gordios/Midas´ın kenti olarak da adlandırılmasını sağlamıştır. Merkezde bulunan höyük, Yassıhöyük olarak adlandırılan yerdir ve ova tabanından 16 metre yüksektedir. Höyük 500x350 metre boyutlarındadır. Arkeolojik dolgu, ova tabanının dört metre altındaki bölümü ile birlikte 20 metreyi aşmaktadır. Höyük çevresinde, Küçük Höyük’ten başlayan, Kuş Tepe’den geçen bir duvar kalıntısı bulunmaktadır.

Gordion çevresinde 100 tane gömüt tepesi ya da tümülüs yer almaktadır. Tümülüs tarzı mezarlar, Anadolu’ya Frigler ile girmiştir. Yassıhöyük Köyü yanında yer alan ve en büyük Tümülüs olan Midas Tümülüsü’nün çapı 300, yüksekliği 50 metreyi aşmaktadır. Tümülüs içerisindeki mezar odasına Zonguldaklı madencilerin çalışmalarıyla ulaşılmıştır. Mezar, Midas tarafından babası için yapıldı. Tümülüs karşısında, Gordion Müzesi yer almaktadır. Müze, ana bina sergi sahası, Roma mozaik alanı, Frig mozaik alanı, Galat mezarı ve şimşir-porsuk-çam-kokulu ardıç-sedir, ağaçlarının yetiştirildiği sahalardan meydana gelmektedir. Müzede, kronolojik olarak çanak ve çömlekler, mezar ve iskeletler, sikkeler ve mühürler sergilenmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Kökdemir, G. (2020). Phrygler, https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/93852/mod_resource/content/1/11_PHRYG_Uygarligi.pdf, (Erişim tarihi: 16.02.2020); Umar, B. (2008). Phrygia. Ankara: İnkilap Kitabevi; Wittke, A. (2006). Demir Kayalar: Phrygia ve Lydia: 2006 Arkeoloji Raporu, Arkeo Atlas Yaşayan Geçmişin Dergisi, Haziran (5): 188.