Eskişehir TÜLOMSAŞ Müzesi

Müze Endüstri Müzesi

(Eskişehir, 2018 - )

Ahmet Kanatlı Caddesi’nde, Porsuk Çayı ve Eskişehir Tren Garı'na oldukça yakın bir konumda bulunuyor. Otomobil ve lokomotifin yanı sıra çeşitli iş makinalarının üretimini de görev edinen Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi (TÜLOMSAŞ), Türkiye’nin ilk yerli otomobili Devrim ve ilk yerli buharlı lokomotifi Karakurt’un üretildiği yer olması bakımından, Türkiye sanayisinde tarihi önem ve sembolik anlam taşıyor. İsmet Paşa anılarında, Sakarya Meydan Muharebesi’nde kullandığı topların kamalarını Eskişehir’deki bu atölyede yaptırdığını aktarıyor. 1922 yılından beri Türklerin kontrolünde bulunan bu atölye, Türkiye’de modern hareketin başlangıcının ve çağdaş teknolojiye geçişin de bir simgesidir.

1894 yılında Almanların Anadolu-Bağdat Demiryolu'nun lokomotif ve vagon tamiri ihtiyaçlarını karşılaması için Eskişehir’de kurduğu küçük atölye, Anadolu Kumpanyası adıyla anıldı. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Eskişehir Cer Atölyesi, 1958 yılında Eskişehir Demiryolu Fabrikası ve 1986’da TÜLOMSAŞ adını aldı. TÜLOMSAŞ günümüzde Türkiye’nin lokomotif, vagon ve motor ihtiyacını karşılayan önemli sanayi kuruluşlarından biridir. Paylarının bir kısmı Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne ait olan TÜLOMSAŞ’ın bünyesinde 2009 yılından itibaren Devrim otomobili sergilendi. 1961 yılında üretilen dört otomobilden günümüze sadece Devrim ulaşabildi. Genç Türk mühendislerin yoğun çabalarla 129 günde ürettiği otomobile ziyaretçilerin yoğun ilgi göstermesi, Türkiye’de hem ulaşım teknolojisinin tarihine hem de TÜLOMSAŞ’ın önemine dikkat çekmek için bir müzenin kurulması fikrini ortaya çıkardı. Bu kapsamda, 3. 03. 2018’de açılışı gerçekleşen TÜLOMSAŞ tesisleri bünyesinde yer alan TÜLOMSAŞ Müzesi kuruldu.

Müze açık ve kapalı olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Açık alanda camekânlı bölümde yer alan Devrim otomobilinin yanı sıra 1958 yılında üretilen ve buharla çalışan ilk yerli lokomotif Karakurt’un bir maketi ve ilk üretilen dizel lokomotif yer alıyor. Müzenin kapalı bölümünde ise otomobillerin üretimi sırasında kullanılan torna tezgâhı, çeşitli motor parçaları, üretim sürecinde kullanılan fotoğraf makinaları ve fotoğraflar sergileniyor. Aynı zamanda geliri Eskişehir Demirspor Kulübü’ndeki sporcuların eğitimine harcanan bir hediyelik eşya dükkânı da mevcuttur.

Yararlanılan Kaynaklar

Konya Sanayi Odası (7. 04. 2016). Devrim Mühendisi Kemalettin Vardar Röportajı, (Yapım ve Yönetim: İbrahim Bozkurt Çağlayan ve Fatih Ulutaş), https://www.youtube.com/watch?v=hmYAkcLJ7hs, (Erişim tarihi: 04.03.2020); Özkut, D. (2017). Eskişehir’de Modern Hafızanın Yerel İzleri, Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi (TÜBA-KED), 16, 35-66; TÜLOMSAŞ (2018), Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş.’nin Tarihçesi, http://www.tulomsas.com.tr/main.php?kid=67, (Erişim tarihi: 04.03.2020); Yılmaz, H. (2014). Eskişehir’in Biricik Destinasyon Önerisi: Endüstriyel Miras, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2): 205-225.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Konya Sanayi Odası (7. 04. 2016). Devrim Mühendisi Kemalettin Vardar Röportajı, (Yapım ve Yönetim: İbrahim Bozkurt Çağlayan ve Fatih Ulutaş), https://www.youtube.com/watch?v=hmYAkcLJ7hs, (Erişim tarihi: 04.03.2020); TÜLOMSAŞ (2018). Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş.’nin Tarihçesi, http://www.tulomsas.com.tr/main.php?kid=67, (Erişim tarihi: 04.03.2020).