Duty Free

Kavram Ekonomi

Gümrüksüz satış mağazaları olarak Türkçe diline geçmiş olan bu perakendecilik türü ilk kez transatlantik yolcularına uçağın yakıt ikmali sırasında satılan gümrük vergisiz likör ve tütün satışları ile İrlanda, Shannon’da başladı (1947). Türkiye’de gümrüksüz satış mağazaları; Türkiye’ye gelen veya Türkiye’den giden yolcular ile transit yolculara, diplomatik muafiyetten yararlananlara, yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı’ndan transit geçen gemilere ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek diğer kişilere satış yapmak üzere kurulur. Gümrüksüz satış mağazalarının ve bu mağazalara ait depoların kuruluşu, işleyişi ve buralardan hangi eşyaların ne miktarlarda satılacağına ilişkin düzenlemeler, Gümrük Kanunu ve Gümrüksüz Satış Mağazaları Yönetmeliği ile belirlendi. Türkiye’de 18’i depo olmak üzere, 2017 yılı itibariyle toplam 181 gümrüksüz satış mağazası faaliyet göstermektedir.

Türkiye’de ve dünyada gümrüksüz satış mağazalarının pazar paylarının gittikçe arttığı görülmektedir. Bunun yanında dünya çapında gümrüksüz satış mağazalarından elde edilen gelirin çok büyük bir çoğunluğunun havaalanlarının elinde olduğu görülmektedir. Gümrüksüz satış mağazaları yurtiçinde bulunmayan ürünlerin satılması, bazı vergilerden muaf olduğu için daha uygun fiyata ürün satın alınabilmesi, ürün satın alımında miktar sınırlandırmalarının bulunması, ürünlerden yalnızca ülke dışına çıkacak ya da ülkeye girecek yolcuların yararlanabilmesi açısından diğer perakendecilerden ayrılmaktadır. Gümrüksüz satış mağazaları genel olarak pahalı ve lüks ürünler sunan perakendecilerdir ve bu ürünler genel olarak beş kategoriye ayrılmaktadır: Parfüm ve kozmetik, alkollü içkiler, tütün ürünleri, tekstil ürünleri ve şeker/şekerleme/çikolata. Ancak günümüzde elektronik eşya, saat, gözlük ve mücevher gibi ürünlerin de gümrüksüz satış mağazalarında yüksek miktarlarda satıldığı görülmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Crawford, G. ve Melewar, T. (2003). The Importance of Impulse Purchasing Behaviour in the International Airport Environment, Journal of Consumer Behaviour, 3(1): 85-98; Gümrüksüz Satış Mağazaları Yönetmeliği Başlık (2017, 8 Ağustos). Resmî Gazete (Sayı: 30148). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170808-2.htm, (Erişim tarihi: 07.06.2020); Öç, M. ve Dökmen, T. (2000). Havaalanları Için Ticari Yönetim Modeli. Kayseri III. Havacılık Sempozyumu. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu, ss. 274-271; Park, J-W.; Choi, Y-J. ve Moon, W-C. (2013). Investigating the effects of Sales Promotions on Customer Behavioral Intentions At Duty-Free Shops: An Incheon International Airport Case Study, Journal of Airline and Airport Management, 3 (1): 18-30; Transportation Research Board (2011). Resource Manual for Airport In-Terminal Concessions. Federal Aviation Administration. Washington: Airport Cooperative Research Program.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Ünder, Ü. ve Atalık, Ö. (2016). An Importance-Performance Analysis for Airport Duty Free Shops: A Crosscultural Comparison of Airport Shoppers, Journal of Management Marketing and Logistics, 3 (4): 318-328.