Diaspora Turizmi

Kavram Turizm Çeşitleri Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Diaspora kelimesi Yunanca kökenlidir ve “serpmek” ya da “saçmak” anlamındaki “speiro” fiili ile “üzerine” anlamındaki “dia” edatının birleşiminden türetilmiştir. İlk olarak, Yahudilerin İsrail toprakları dışına sürgün edilmesi ve dağılmalarını ifade etmek için kullanılmıştır. Zaman içinde bu kavram, daha geniş bir anlam kazanarak, farklı etnik ve kültürel grupların kendi anavatanlarından ayrılıp dünyanın başka bölgelerinde yaşamlarını sürdürmelerini ifade eden bir terim haline gelmiştir. Günümüzde diaspora; köken ülkelerinden uzakta yaşayan, ancak kültürel, tarihsel ve duygusal bağlarını koruyan mülteciler, göçmenler, sürgün edilenler ve azınlık gruplarını kapsayan bir terim olarak kullanılmaktadır.

Diaspora terimi, modern toplumların karşılaştığı birçok göç olayına işaret eder ve sadece coğrafi bir dağılımı değil, kültürel, tarihi ve duygusal bir bağlantıyı da içerir. Diaspora halen ev sahibi ülkede yaşar aynı zamanda aidiyet eksikliğine sahiptir.  Bu durum onun kökenlere dönme arzusunu canlı tutar. Diğer bir ifade ile kökenlerine olan güçlü bağlarını koruyarak ev sahibi ülkelerde yaşamlarını sürdüren etnik azınlık topluluklarıdır. Bir diasporanın, dört temel unsura sahip olduğu söylenebilir; zorunlu göç, bu göçün topluluğun kolektif hafızasında yaşatılması, kültürel bir mirası sürdürme arzusu ve topluluğun uzun vadeli varlığını sürdürebilme yeteneği. Diaspora ev sahibi ülkede yaşanan yabancılaşma hissi ve kökenlerine geri dönme isteğiyle de tanımlanır. Bu tanımlamaların ortak yönleri şunlardır: bir dağılma olayı yaşanması, kökenlere dair duyulan özlem ve hatıralar, ev sahibi toplumda hissedilen yabancılaşma, anavatana geri dönme isteği, köken ülkeye devam eden destek ve bu unsurların etrafında şekillenen bir toplumsal kimlik duygusu.

Turizm bağlamında ele alındığında, diaspora turizmi; Avrupa Birliği'nin doğuya doğru genişlemesiyle artan göç hareketleri sonucu, bireylerin atalarının yaşadığı toprakları ziyaret etme, kültürel bağlarını güçlendirme ve çalıştıkları ülkelerde biriktirdikleri sermayeyi kendi ülkelerine yatırım amaçlı değerlendirme güdüsüyle gerçekleştirdikleri seyahatlerden oluşan modern bir turizm türüdür. 

Diaspora turizmi, bireylerin anavatanlarına gerçekleştirdikleri seyahatler yoluyla hem kökenlerine duydukları özlemi gidermeyi hem de toplumsal ve kültürel bağlarını güçlendirmeyi hedefleyen bir turizm türüdür. Bu turizm türü, diasporaların aidiyet eksikliği ve kökenlerine duydukları özlemle motive olurken, göç ettikleri yerlerde yaşadıkları yabancılaşmayı telafi etme çabalarını da içerir. Diaspora turizmi, anavatanlarını ziyaret eden bireylerin, geçmişlerine dair kişisel ve toplumsal hafızayı yeniden canlandırmasına olanak tanır. Zorunlu göç, anavatana duyulan özlem ve kültürel mirası sürdürme arzusu, bu turizmin temel dinamiklerindendir. Zorunlu göçün yarattığı kopukluk, diaspora üyelerinde bir aidiyet eksikliği ve yabancılaşma hissi oluştururken, anavatana yapılan ziyaretler, bu hissiyatı telafi etmeye ve geçmişe dair kökleri yeniden keşfetmeye olanak tanır, bireylerin kişisel hikâyelerinin bir parçasını tamamlamasını sağlar ve bu toplulukların kültürel kimliklerini ve tarihsel belleğini güçlendirmeye katkıda bulunur. Diaspora turizmi, köken ülkeye yapılan ziyaretlerle bireylerin geçmişlerini ve atalarının yaşam tarzlarını daha iyi anlamalarını mümkün kılarak, kültürel mirası canlı tutmayı amaçlar. Bir yandan anavatana duyulan duygusal özlemi karşılamaya, diğer yandan ekonomik ve toplumsal bağların yeniden kurulmasına hizmet eder. Diğer bir ifade ile zorunlu göçle yerlerinden edilen toplulukların üyeleri için, diaspora turizmi anavatanla duygusal bir bağ kurmanın yanı sıra, bu bağın sürdürülebilir şekilde aktarılmasını da destekleyen bir araçtır. Böylece diaspora turizmi, yalnızca bir ziyaret değil, aynı zamanda kültürel, ekonomik ve tarihi bağların yeniden inşa edildiği çok katmanlı bir süreçtir.

Referanslar

Alkin, K. ve Saldamlı, A. (2007). Dünya genelinde uluslararası turizm coğrafyası ve faaliyetleri. İçinde; M. Bulu ve İ. H. Eraslan (Editörler), Sürdürülebilir rekabet avantajı elde etmede turizm sektörü: Sektörel stratejiler ve uygulamalar (ss. 581–595). İstanbul: Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu Derneği (URAK) Yayınları; Chaliand, G. L. ve Rageau, J.-P. (1991). Atlas des diasporas. Paris: Odile Jacob.; Dede, M. E. (2016). Müzeler, diasporalar ve somut olmayan kültürel mirasın sürdürülebilirliği: Eskişehir’de Kırım Tatarları. İç. Diaspora, kültürel miras ve kimlik (ss. 95-133). Eskişehir: Tepebaşı Belediyesi Kültür Yayınları.; Esman, M. J. (1986). Diasporas and international relations. Içinde; G. Sheffer (Editör), Modern diasporas in international politics (ss. 333–350). Londra and Sydney: Croom Helm.; Safran, W. (2015). Diasporaların karşılaştırılması ve yapısal çözümlemesi. İçinde; M. A. Yolcu (Editör), Diaspora ve kimlik (M. E. Dede, Çev.). Konya: Kömen Yayınları.; Shuval, J. T. (2000). Diaspora migration: Definitional ambiguities and a theoretical paradigm. International Migration, 38(5): 41–57.