Cendere Köprüsü

Doğal ve Kültürel Miras Tarihi Köprü

Adıyaman kent merkezinden 55 kilometre uzaklıkta yer alan Cendere Köprüsü, Cendere Suyu’nun üzerindedir. Türkiye’de yer alan 82 Roma dönemi köprüsünden biridir. Kahta ilçesinden Nemrut Dağı’na doğru giderken Karakuş Tümülüsü’nü geçtikten yaklaşık 10 kilometre sonra Sincik- Kocahisar yol ayrımında bulunmaktadır. Cendere Köprüsü, Roma Köprüsü veya Septimus Severus Köprüsü olarak da bilinmektedir. Kanyondan akan çayın iki tarafını birleştirdiği için bu isim verilmiştir. 120 metre uzunluğu ve yedi metre genişliği ile Kommagene’nin en iyi korunan köprüsü olarak karşımıza çıkmaktadır. 32,20 metre ölçülerindeki kemeri ile Türkiye’deki Roma dönemi yapıları arasında en sağlam köprüdür.

Adıyaman’ın Samsat ilçesinde karargah kuran XVI. Roma Lejyonu tarafından MS II. yüzyılda inşa edilen köprünün giriş ve çıkışlarında sütunlar bulunmaktadır. Köprü ve yapımı hakkında bilgiler içeren kitabelerden, köprünün Roma hükümdarı Septimus Severes ve Romalılar tarafından askerlerin anası olarak anılan eşi Julia Domna adına yaptırıldığı anlaşılmaktadır.

Biri ana kemer ve biri tahliye kemer olmak üzere iki kemerden oluşan köprü her biri tonlarca ağırlıkta olan düzgün kesme taşlardandır. Köprünün her iki girişinde de, korinth başlıkları taşıyan 9-10 metre yüksekliğinde sütunlar yer almaktadır. Yapıldığı ilk dönemde dört sütunlu olan köprü, Septimus Severus karısı Julia Domna ve oğulları olan Geta ve Caracalla adına dikilmiştir. Caracalla babasından sonra imparator olunca kardeşi Geta’yı öldürerek kardeşi adına herşeyin ismiyle birlikte silinmesini emretmiştir. Hâlihazırda yerinde olmayan dördüncü sütun Geta onuruna dikilen sütundur.

Köprünün en ilginç mimari özelliği ise harç kullanılmadan yapılmasıdır. 1800 yıllık uzun bir ömre sahip olan köprü, 1997-1998 yılları arasında Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. Bu tarihe kadar araç trafiğine açık olan köprünün doğu tarafında Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yeni karayolu köprüsü yapılarak, geçişler bu yeni köprüden verilmeye başlanmıştır. 2007 yılından bu yana Cendere Köprüsü’ndeki trafik akışı, köprünün doğusundaki yeni köprüden sağlanarak araç trafiğine kapatılmıştır.

Yararlanılan Kaynaklar

Coutignies, S. K. ve Öztepe, E. (2017). İmparator Septimus Severus’un Eseri: Cendere Köprüsü. İçinde; N. Ş. Güçhan (Editör), Kommagene Nemrut Yönetim Planı (ss. 148-170), Ankara: Sonsöz Gazetecilik Matbaacılık; Çorbacı, H. (2015). Adıyaman’ın Arkeolojik Değerleri. İçinde; R. Y. Yıldırım (Editör), Fırat’tan Volga’ya Medeniyetler Köprüsü (ss. 21-44). Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi Yayınları; Özer, A., Karaca, M. N. ve Erarslan, F. (2014). Adıyaman Kültür Envanteri. Adıyaman: Adıyaman Tanıtma Vakfı ve İpekyolu Kalkınma Ajansı; Tekin, H. M. (2016). Cendere Köprüsü. İçinde; M. Yelken (Editör), Kommagene’nin İzleri (ss. 183-187), Adıyaman: Adıyaman Tanıtma Vakfı Yayınları.