Bertelé, Tommaso

Seyyah ve Seyahatname Seyyah

(1892 – 1971)

10. 07. 1892 tarihinde Verona’ya bağlı Isolella di Cerea’da dünyaya gelen Tommaso Bertelè, Legnago ve Verona’da klasik eserleri çalıştıktan sonra 1913 yılında Floransa’da; 1497-1522 Yılları Arasında Venedik, Mısır ve Portekiz Diplomasi İlişkileri konulu tez çalısmasıyla sosyal bilimler alanından mezun oldu. 1915 yılında diplomat olmak için girdiği sınavı ikinci olarak kazandı ve hemen Viyana’ya gönderildi. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na savaş ilanını içeren telgrafın şifresini çözdü. Daha sonra Londra’ya giden Bertelè, burada arabuluculuk yaptı. 1919-1922 yılları arasında Paris’te düzenlenen müzakerelere sekreter sıfatıyla katıldı. İleri düzeyde Almanca, Fransızca, İspanyolca ve İngilizce bilen Bertelè, uluslararası ekonominin yeniden ele alınıp tartışıldığı 1922 Ceneviz Konferansı’nda sözlü ve yazılı tercüman biriminin başkanı olarak yer aldı. 1922 yılında köklü bir aristokrat aileye mensup, Veronalı Eleonora Malaspina ile evlendi. 1923 başlarında, elçilik genel sekreter olarak ilk oğlu Giovanni’nin de doğum yeri olan (Şubat 1924) İstanbul’a atandı. Bu zaman zarfında Ankara her ne kadar yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti ilan edildiyse de yabancı diplomatlar, önceleri küçük bir kasabadan ibaret olan yeni başkentteki elçilik binalarının inşaası tamamlanana kadar İstanbul’dan ayrılmadılar. 1922-1926 yılları arasında İstanbul’da geçirdiği süreç, Tommaso Bertelè’nin kültürel araştırmaları için adeta bir dönüm noktası oldu. Bertelè, üniversite yıllarından beri onu cezbeden tarih üzerine araştırmalar yapmaya devam etti. Ağırlıklı olarak Venedik’in İstanbul’daki varlığı üzerine çalıştı; bunun yanı sıra numizmatik ile de ilgilendi. Çesitli para ve sikkeler toplayarak koleksiyonculuğa adım atan Bertelè, Berlin Numizmatik Derneği yöneticisi (1921) ve İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunan para koleksiyonunun oluşmasında önemli rol oynayan Alman araştırmacı Kurt Regling’in (1876-1935) teşvikiyle Bizans dönemi para basımı ve aradan geçen bir yıl içinde de para ekonomisi ile ilgilendi. 1924 yılında ise Osmanlı Devleti ve doğum yeri olan Verona arasındaki ilişkileri konu alan bir tarihsel inceleme yazısı kaleme aldı. Tommaso Bertelè, İstanbul’da yaşadığı yıllar boyunca derlediği 7.000’i aşkın parçadan oluşan çok değerli Bizans sikkeleri koleksiyonunu 1956-1960 yılları arasında Harvard Üniversitesi Dumbarton Oaks Enstitüsü’ne bağışladı. Günümüzde Paleologos Hanedanlığı’na ait paraların bulunduğu kısmın önemli bir parçasını bu koleksiyon oluşturdu.

Tommaso Bertelé İstanbul’da bulunduğu sırada Venedik Sarayı’nın ihtişamı karşısında büyülendi ve binanın tarihinden hareketle başladığı araştırmalar neticesinde Osmanlı-Venedik ilişkilerini ele alan Venedik ve Konstantiniye eserinin ortaya çıkmasına neden oldu. Bertelé, Venedik temsilcilerinin faaliyetlerini incelerken, Osmanlı devlet erkânıyla ilişkilere, tantanalı ve itibarlı günler kadar, ıstırap dolu günlere de yer verdi. Bu ilişkiler arasında tarihte büyük bir iz bırakmamış kişiler yani Galata yöneticileri, kadılar ve hatta yeniçeriler de kendilerine yer bulmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Bertele, T. (2012). Venedik ve Kostantiniyye Tarihte Osmanlı-Venedik İlişkileri. https://www.kitapyurdu.com/kitap/venedik-ve-kostantiniyye-amp-tarihte-osmanlivenedik-iliskileri/271931.html, (Erişim tarihi: 03.12.2019); Pedani, M. (2013). İstanbul’daki Venedik Sarayları ve Eski Yaşayanları, https://edizionicafoscari.unive.it/media/pdf/boxoks/978-88-97735-61-8/978-88-97735-61-8.pdf, (Erişim tarihi: 03.12.2019).