Kestane (Castaneasativa), Türkiye’de doğal yetiştiği gibi kültürü yapılan bir bitki özelliği de taşır. Ülkemizde Marmara ve Karadeniz bölgelerinde ormanlar oluşturan kestane, Ege Bölgesi'nde dağların nemli yamaçlarında orman parçaları, küçük veya dağınık topluluklar şeklinde bulunur. Akdeniz Bölgesi'nde birkaç alanda lokal yayılışa sahiptir. Türkiye, dünya kestane üretiminde ilk sıralarda yer alır. Dünya üretiminde Çin Halk Cumhuriyeti, İspanya ve Bolivya’dan sonra gelen Türkiye’de, kestane üretiminde Aydın ili başta gelir. Türkiye kestane üretiminin yüzde 31,9’u Aydın ilinden sağlanır. 

Kestane, 25-30 metreye kadar boylanabilen, geniş ve dağınık tepeli, dolgun gövdeli, 1.5-2 metreye kadar çap yapabilen, uzun yıllar yaşayabilen (500-1000 yıl) bir ağaçtır. Gövde yaşlandıkça çatlaklı bir yapı alır. Dip kısmı kamayı andıran, kenarları kaba dişli, uçları sivri, mızrağı andıran yapraklarının üst kısmı parlak yeşil, alt yüzü beyazımsı tüylerle kaplıdır. Erkek çiçekler uzun tırtıl şeklinde dik başaklar oluşturur. Dişi çiçekler erkek çiçek topluluklarının dibinde kümeler şeklinde bulunur. Üstten basılmış küre şeklinde, 2-3 santimetre boyunda, kızıl kahverengi bir kabukla kaplı meyvelerinin iki-üç tanesi bir aradadır. Meyve kabuğun üzerinde dikenli, yeşil, olgunlaşınca kahverengine dönüşen bir meyve örtüsü vardır. Kabuğun içindeki beyaz veya sarımsı renkteki etli kısım yumuşaktır. Haziran ortalarında çiçeklenen kestanenin meyveleri sonbaharda olgunlaşır. Besleyici ve kalori özelliği yüksek olan kestane, karbonhidrat, şeker, yağ, protein, A, B, C, E vitaminleri ile potasyum, magnezyum, kalsiyum ve demir mineralleri içeren bir meyvedir. 

Sıcaklık ve nem isteği yüksek bir bitki olan kestane, sıcaklık ve nem bakımından elverişli ortamlarda yetişir. Karadeniz ikliminin hâkim olduğu yayılış alanlarında deniz seviyesi ile 1100-1300 metre arasında yetişme ortamı bulan kestane, Ege Bölgesi'nde Akdeniz ikliminin etkili olması dolayısıyla, dağların nemlilik koşulları açısından uygun olan yamaçlarının yüksek seviyelerinde, özellikle kuzey ve kuzeybatıya bakan yamaçlarda yayılış gösterir. Aydın ilinde yer alan Aydın dağları ve Menteşe dağlarının kuzey kesimi bu alanlara en güzel örnektir.

Büyükmenderes vadisinin orta kesiminde yer alan Aydın ili, Türkiye genelinde meyve veren yaşta kestane ağacı sayısı (2023 yılı 738985) ve üretimi (2023 yılı 22715 ton) açısından ilk sırada yer alır. Türkiye’deki toplam meyve veren yaşta kestane ağacının yüzde 29,4’ünün bulunduğu Aydın ilinde, Türkiye kestane üretiminin yüzde 31,9’ u elde edilir. 

Aydın ilinde kestane alanları, yer yer yükseltisi 1700-1800 metreyi geçen Aydın dağlarının (Cevizli Dağ 1820 metre Hacet Dede Tepe 1831 metre, Karlık Tepe 1732 metre) Büyükmenderes ovasına bakan güney yamaçlarının yukarı seviyelerinde, 700-750 /1300-1350 metreler arasında yayılış gösterir. Aydın dağlarının Efeler, Köşk, Sultanhisar, Nazilli ve Kuyucak ilçeleri kuzeyinde yer alan, kuzey-güney yönlü vadilerle yarılmış yamaçlarının nemli yüksek seviyeleri, yaylalar çevresi ve vadi içleri kestane topluluklarının bulunduğu sahalardır. Ayrıca, Büyükmenderes ovasının güneyinde yer alan Çine, Koçarlı, Karpuzlu, Bozdoğan, Karacasu ilçelerinde Gökbel Dağı (1424 metre), Madranbaba dağ (1790 metre), Karıncalı dağ (1740 metre) ve Söke güneybatısında yer alan Samsun Dağı'nın (1237 metre) nemli yamaçlarında kestane toplulukları yetişir. Kestane toplulukları genel olarak kireçsiz kahverengi orman ve kireçsiz kahverengi topraklar üzerinde gelişme gösterirler. 

Aydın ilinde meyve veren ağaç ve üretim açısından Nazilli ilçesi başta gelir (327350 meyve veren yaşta ağaç, 9166 ton üretim). Bunu Sultanhisar (191000 meyve veren yaşta ağaç, 5730 ton üretim) ve Köşk izler (111500 meyve veren yaşta ağaç, 3903 ton üretim). Bu üç ilçe Aydın ili kestane üretiminin yüzde 82,7’sini gerçekleştirir. Diğer ilçelerin üretimleri; Çine 1001 ton, Bozdoğan 988 ton, Efeler 796 ton, Kuyucak 691 ton’dur.

Aydın Ticaret Borsası, Aydın iline özgü yetişme koşullarında yetişen Aydın kestanesinin ulusal ve uluslararası platformda tanınması adına ilk olarak Türk Patent ve Marka Kurumu’na “Aydın Kestanesi” coğrafi işaret menşe adı başvurusunda bulunmuş, 24.11.2011 tarihinde tescili ettirerek “Aydın Kestanesi”ni koruma altına almıştır. Aydın Kestanesi, aynı zamanda 24 Eylül 2020 tarihinde Avrupa Birliği’nden coğrafi işaret tescili alan Türkiye’nin dördüncü üründür. 

Aydın Kestanesinin ayırt edici özellikleri; diğer bölgelerde yetişen kestanelerden farklı olarak, iri meyveli, kabuğunun parlak, tohum zarının kolay soyulabilir ve içindeki etli kısmın oldukça yumuşak olmasıdır. 

Aydın ilinde kestane üretimi iklim koşullarına, ekonomik nedenlere, kestane hastalıkları ve zararlıları gibi nedenlere bağlı olarak yıldan yıla değişir. 700000’nin üzerinde meyve veren yaşta kestane ağacının bulunduğu (2023 yılında 738985) Aydın ilinde, kestane üretimi 20-25 bin ton arasındadır (2016 yılı 25423 ton, 2019 yılı 32232 ton, 2023 yılı 22715 ton ton). 

Sonbaharda olgunlaşan kestane meyveleri, orman alanlarından ve bahçelerden aşılı ya da aşısız ağaçlardan toplanır. Meyvelerin toplanması ağaçların yüksek boylu, geniş ve dağınık tepeli olması, yetişme ortamlarının çoğunlukla eğimli arazide bulunması nedeniyle zor koşullarda olur. İki hafta süren hasat döneminde sırıkçı adı verilen kişilerin ağaçlara çıkıp dalları çırparak düşürdüğü dikenli kestaneler, toprakta açılan kuyulara veya etrafı taşlarla çevrili alanlara konarak bekletilir. Bekleme süresi sonunda depolardan çıkartılan kestaneler temizlenir, iç ve dış pazarlara gönderilir.

Aydın ilinde kestane ürününün önemli bir kısmı taze olarak tüketilirken, bir kısmı şekerleme olarak değer taşır. Aydın ilinde ilk kestane şekeri üretim tesisi Nazilli’nin Aksu Köyü'nde (1200 metre) kurulmuştur. Aksu ve Işıklar yerleşmeleri çevresinde yetiştirilen kaliteli kestanelerden yılda 350-400 ton kestane şekeri elde edilmekte, iç tüketime ve yurt dışına (İtalya, Lübnan) gönderilmektedir. 

2,5 milyon meyve veren yaşta kestane ağacının bulunduğu Türkiye’de yıllık kestane üretimi 70-80 bin ton arasında değişir (2023 yılı üretimi 71156 ton). İç tüketim yanında ihraç edilir. İhracatın yüzde 80-85’i Ege Bölgesi'nden sağlanır. Türkiye’nin kestane ihraç ettiği ülkelerin başında İtalya, Lübnan, Almanya, Hollanda ve İngiltere gelir. 2023 yılı itibarıyla Aydın’dan 2240 ton kestane ihraç edilerek sekiz milyon dolara yakın bir kazanç elde edilmiştir.

Kestanenin çerez olarak tüketilen, şekerleme (şeker içinde saklanarak, şeker veya çikolata kaplanarak) yapılan, pasta ve unlu mamuller sektöründe kullanılan meyveleri, çiçeklerinden elde edilen kestane balı yanı sıra dayanıklı kerestesi kaplama olarak değer taşır. Ev ve gemi inşaatlarında, mobilya üretiminde yararlanılır, kabuğundan tanen elde edilir.