Avrupa Akıllı Turizm Başkenti (European Capital of Smart Tourism).  Akıllı turizm alanında üstün başarı gösteren şehirleri ödüllendirmek için Avrupa Komisyonu tarafından verilen unvan. 

Avrupa Komisyonu akıllı turizm başkentini, yenilikçi ve akıllı çözümler uygulayan; girişimci işletmelerin gelişimini ve bunların birbirine bağlılığını teşvik eden; bilgi iletişim teknolojileri aracılığıyla turizm ve konaklama ürünlerine, hizmetlerine, alanlarına ve deneyimlerine erişimi kolaylaştıran bir destinasyon olarak tanımlamaktadır. Komisyon akıllı turizm çatısı altında, Avrupa Birliği’nde akıllı ve sürdürülebilir turizmi teşvik etmek, destinasyonlar için ağ oluşturmak ve güçlendirmek, yanı sıra en iyi uygulamaların değişimini kolaylaştırmak için 2019 yılında Avrupa Akıllı Turizm Başkenti Yarışması’nı başlatmıştır. Bu yarışma ile, Avrupa Komisyonu turizm kaynaklı yenilikçi gelişmeyi güçlendirmek, ekonomik büyüme ve istihdamı teşvik etmek, işbirliği ve yeni ortaklıklar için fırsatlar oluşturmak için akıllı turizmde büyük başarılar ortaya koyan şehirleri “Avrupa Akıllı Turizm Başkenti” unvanı ile ödüllendirmektedir. Akıllı turizm başkentinin kapsayıcı tanımına uygun olarak, yenilikçi ve akıllı çözümlerin uygulanmasında rol model olan turizm destinasyonları erişilebilirlik, sürdürülebilirlik, dijitalleşme ve kültürel miras olmak üzere dört kategoride seçilmektedir.  

Avrupa Akıllı Turizm Başkenti Yarışması, Avrupa Birliği Üye Devletleri ve Ortak Pazar programına katılan Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerdeki (Arnavutluk, Bosna Hersek, İzlanda, Karadağ, Kosova, Kuzey Makedonya, Lihtenştayn, Moldova, Norveç, Sırbistan, Türkiye, Ukrayna) nüfusu 100.000’den fazla olan şehirlere açıktır. Yarışma çerçevesinde, Avrupa Akıllı Turizm Başkenti unvanına aday olan şehirlerin, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik, dijitalleşme ve kültürel miras kategorilerinde uyguladıkları önlemleri ve bunların somut örneklerini ortaya koyması gerekmektedir. Aday kentler iki aşamalı bir süreçte değerlendirilmektedir. Birinci aşamada, bağımsız uzmanlardan oluşan bir panel tarafından, bütün aday kentler dört kategoride ne kadar iyi performans gösterdiği, önlemlerin ne kadar akıllı ve uygulanabilir olduğu, sürdürülebilir eylemler açısından stratejik yaklaşımın ne kadar ikna edici olduğu, farklı sosyal gruplar için önlemlerin ne kadar kapsayıcı ve etkin olduğu dikkate alınarak değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme ile her bir kategoride hangi şehirlerin en iyi performans gösterdiği belirlenmekte ve sonraki aşama için bir kısa liste oluşturulmaktadır. İkinci aşamada, kısa listeye kalan şehirler Avrupa Jürisi önünde sunum yapmakta, bu sunumların ardından, jüri tüm alanlarda en akıllı, yenilikçi ve kapsayıcı çözümleri sergileyen şehri Avrupa Akıllı Turizm Başkenti seçmektedir.

Prestijli bir unvan ve marka olarak, Avrupa Akıllı Turizm Başkenti ödülü kazanan şehirlere çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Örneğin, destinasyonun medyada ve çevrimiçi olarak tanıtımı için uzman iletişim ve markalaşma desteğinin sağlanması; destinasyonu ve akıllı turizm uygulamalarını tanıtan bir videonun sunulması; şehrin profilinin yükseltilmesi ve ziyaretçi sayısının artırılması için Avrupa Birliği tarafından  tasarlanan tanıtım eylemleri ve ağ oluşturma fırsatları (diğer şehirler, politika yapıcılar ve endüstri liderleriyle) ödülün sunduğu avantajlardan bazılarıdır. Bu avantajlardan faydalanmak üzere, Avrupa Akıllı Turizm Başkenti ödülünü kazanmak için günümüze değin pek çok şehir yarışmaya başvurmuştur. Ödül, ilk olarak, 2019 yılında Finlandiya’nın başkenti Helsinki’ye ve Fransa’nın gastronomi başkenti Lyon’a verilmiştir. 2020 yılında Göteborg (İsveç) ve Málaga (İspanya), 2022’de Bordeaux (Fransa) ve València (İspanya), 2023’de Baf (Kıbrıs) ve Sevilla (İspanya), 2024’de Dublin (İrlanda) ve son olarak 2025’de Torino (İtalya) Avrupa Akıllı Turizm Başkenti ödülünü almaya hak kazanmıştır. 

Avrupa Akıllı Turizm Başkenti Yarışması’na, Türkiye’den Antalya (2023), Efeler (2023), Eskişehir (2023, 2024), Gaziantep (2022, 2023, 2024), İstanbul (2024), İzmir (2022, 2023, 2024) ve Konya (2025) belediyeleri başvurmuştur. İnovasyonu köklü mirasıyla harmanlayarak akıllı turizm çalışmalarında hızla ilerleyen Konya, 2025 yılı için Avrupa Akıllı Turizm Başkenti Yarışması’nda finale kalmıştır. Avrupa Akıllı Turizm Başkenti ödülü seçici jürisine göre, Konya, hem şehir yaşamını hem de turizmi geliştiren ileri dijital çözümleri kapsamlı bir şekilde uygulaması nedeniyle diğer aday kentlerden pozitif yönde farklılaşmıştır. Akıllı Şehir Takip Platformu, Akıllı Toplu Taşıma Sistemi, Merkezi Trafik İşletim Sistemi, canlı trafik güncellemeleri, 360 derecelik sanal turlar, gerçek zamanlı gürültü kontrol sistemleri, dijital deneyim müzeleri, sanal sergiler şehrin dijitalleşme alanında öne çıkan yönleridir. Ayrıca, Konya’nın sürdürülebilirlik vizyonu çerçevesinde Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı, akıllı atık toplama sistemleri, dünyanın en uzun ikinci bisiklet yolu ağı, yılda iki milyon kişiye elektrik sağlayan Karapınar Güneş Enerji Santrali, akıllı kavşak sistemleri ve diğer dijital çözümler şehrin kaynak kullanımını optimize etmesine, yanı sıra hem sakinler hem de ziyaretçiler için yaşam kalitesini iyileştirmesine yardımcı olmaktadır. Konya, otobüs istasyonlarında Hat Anons Sistemi, özel bisiklet şeritleri ve erişilebilir kiosklar gibi çözümlerle herkes için erişilebilirliği artırmaya çalışmaktadır. Konya Kültür Yolu Festivali ve Uluslararası Mistik Müzik Festivali şehirde turizm sezonunun uzamasına ve yerel ekonominin canlanmasına katkı sağlamaktadır. Konya’daki restorasyon çalışmalarında ileri bilimsel yöntemlerin kullanılması hem kültürel mirasın korunmasını hem de ziyaretçiler için daha erişilebilir ve etkileşimli deneyimlerin oluşturulmasını sağlamaktadır. 2025 Avrupa Akıllı Turizm Başkenti ödülü için finale kalan Konya, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik, dijitalleşme ve kültürel miras kategorilerindeki uygulamalarıyla akıllı turizm alanında ilerlemeye devam etmektedir.