Yeni Kale

Doğal ve Kültürel Miras Kale

Adıyaman ilçe merkezine 60 kilometre, Kahta ilçesine de 26 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Nemrut Dağı yol güzergahında yer alan Cendere Köprüsü’nü geçtikten sonra Kocahisar Köyü’nde bulunan heybetli kale yapısıdır. Ortaçağ ve Osmanlı dönemlerinde Kahta Kalesi olarak bilinen kale günümüzde Yeni Kale olarak adlandırılmıştır. Ortaçağ boyunca önemli bir kale olan Yeni Kale, sırası ile Artuklular, Selçuklular, Ermeni Prensliği, Edasa Kontluğu ve Memlükler tarafından yönetilmiştir. Yeni Kale, Memlükler döneminde önemli bir sınır kalesi olmakla birlikte Osmanlı döneminde idari bir merkez olarak kullanılmıştır.

Ortaçağ dönemini yansıtan kale Nemrut Dağı Milli Parkı sınırları içerisinde olup, Hellenistik dönem Kommagene yerleşkesi olan Arsemia örenyerinin kuzeyinde bulunmaktadır. Ulaşılması zor bir kayalık üzerine inşa edilmiş olan kalenin bazı bölümleri günümüze kadar kısmen korunmuştur. Bu özelliği ile oldukça dikkat çekicidir. Kalenin mevcut durumu dönemin yapım tekniği, mekânsal özellikleri ve mimari yapısı ile ilgili bilgiler sunmaktadır. Yeni Kalenin bulunduğu Kocahisar Köyü’nde ise yerel sosyo-kültürel ve mimari değerlerin devamlılığı günümüzde de gözlenmektedir. Özellikle köydeki geleneksel konutlarda yapıldığı dönemin yaşam biçimine ve barınma gereksinimlerine yönelik izler hala görülmektedir. Bu açıdan köyde sosyo-kültürel değeri yüksek bir çevre mevcuttur.

Yeni Kale iç saray ve dış saray olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Kahta Çayı kenarında bulunan sarp kayalık üzerine kurulan kalenin güney tarafı sarp ve dik kayalık olduğu için sur yapısı yoktur. Kuzey, doğu ve batı cephelerinde surlar bulunmaktadır. Kalenin girişi de kuzey cephesinden sağlanmaktaydı. Kalenin dış mimari yapısı oldukça sağlamken, iç kısımlar kısmen ayakta bazıları ise tamamen yıkılmıştır. Memluk mimari özelliğini taşıyan duvar surları, kireç taşlardan yapılmıştır. Yapının çeşitli yerlerinde Memlüklere ait olduğunu bilinen kitabeler de mevcuttur. Kalenin mimari yapısı büyük oranda Memlüklere ait olmakla birlikte Artuklulular ve Selçuklulara ait olduğu bilinen yapılar da bulunmaktadır. 1960 ve 2013 yıllarında yenileme ve onarım gören kale yapısı; giriş kapısı, mescit, hapishane-zindan, ön savunma hattı, burç, merdivenler, güvercinlik (su kapısı), saray ve sarnıçlardan oluşmaktadır. Kale içinde su depoları, hamam, cami ve Kahta Çayı’na inen gizli bir su yolu da bulunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Adıyaman Valiliği (2019). Eski Kahta Kalesi, http://www.adiyaman.gov.tr/eski-kahta-kalesi, (Erişim tarihi: 09.10.2019); Bilgin Altınöz, A.G. ve Şahin Güçhan, N. (2018). Adıyaman Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri. Ankara: Adıyaman Valiliği, Adıyaman Belediyesi, Kalkınma Bakanlığı GAP İdaresi; Şahin Güçhan, N. (2017). Kommagene Nemrut Yönetim Planı. Ankara: Sonsöz Gazetecilik Matbaacılık.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Yelken, M. (2016). Kommagene’nin İzleri. Adıyaman: Adıyaman Tanıtma Vakfı Yayınları.