Volney, Constantin François Chasseboeuf, Comte de (Kont)

Kişi Seyyah

(1757 - 1820)

Fransa’da asil bir ailenin çocuğu olarak Anjou’da dünyaya geldi (1757). Bilgin, tarihçi, yazar, doğubilimci ve filozof. Etats-Généraux’da seçilmiş milletvekili (1789), Ulusal Meclis Sekreteri (1790) ve Senatör; 1808’de Napoléon tarafından Kont yapıldı. Başlıca eseri, Mısır ve Suriye’deki yolculuğunun bir açıklaması olan Voyage en Syrie et en Égypte’dır (1787) . 1820 yılında Paris’te vefat etti.

1783’te kendisine Volney (Voltaire isminin ilk üç harfi ve İsviçre’de bulunan Ferney kasabasının son üç harfi) adını verdi ve yeni bilgiler edinmek ve hayatımın geri kalanını bir saygı ve itibar havasıyla süslemek için Mısır ve Suriye’ye gitti. Üç buçuk yılda Mısır ve Suriye’yi yürüyerek gezdi. Yazdığı, Voyage en Égypte et Syrie (1787), onun en kalıcı prodüksiyonudur. Seyahatnamesi fiziksel, politik ve ahlaki şartların dikkatli ve objektif betimlemesiyle öteki romantik seyyahlarınkinden farklıdır. Seyahatnamesi Fransız orduları tarafından rehber olarak kullanıldı ve Napolyon’un Mısır seferine kültürel bir altyapı oluşturdu. Suriye’yi Mısır’ın ayrılmaz bir parçası görerek bölge halkının sosyal yapısı, gelenekleri, kaynakları ve zenginlikleri hakkında detaylı bilgiler verdi, Fransa’nın dikkatini Suriye üzerine yoğunlaştırmasına katkı sağladı. Seyahatnamesinin tarihsel arka planında güncel gelişmeleri değerlendirmeye yönelik bilgi ve bulguların olması eserini önemli kılmaktadır.

Volney, seyahati bir eğitim olarak algılar, sekiz ay boyunca bir Kıpti manastırında Arapçayı öğrendi ve bu onu dönemin diğer seyyahlarından ayıran bir özellik yaptı. Arapça, Farsça ve Türkçe dillerindeki sözcüklerin Fransızca karşılıklarını yazarak kılavuz kitaplar hazırladı. Volney, Batılı seyyahlara “Doğu’da yerli halkla beraber olmalı, sohbet etmeli, onlar gibi davranmalı, onlarla beraber yemeli ve içmeli, onların güvenlerini kazanarak yakınlaşmalı ve özellikle konuştukları dili çok iyi öğrenmelidir” şeklinde tavsiyeler verdi.

I. Abdülhamid’in (1725-1789) saltanatının 11. yılında (1785) Volney, eski Mısır Krallığı’nın hüküm sürdüğü Mısır ve Suriye’yi karış karış gezdi, dağlık bölgeler, tarım ve edebiyat olmak üzere her şeyi Batılı gözüyle inceledi. Asya ve Avrupa’yı birbirlerinden iki yıldız kadar uzak görerek kendi kültürünün üstün olduğunu Fransız kamuoyuna arz etti.

Volney, Suriye’de halkın örf ve adetlerini, onları yöneten paşaların yönetim biçimini anlamaya ve araştırmaya başladı. Gezdiği her yerde yıkık dökük evleri, bakımsız ve miskin insanları, terk edilmiş ıssız sokakları, viraneleri, tapınak, kale, mabet kalıntılarını, yerlere saçılmış sütunları, mezarları ve çölde bulunan antik Palmira harabelerini batılı oryantalistler gibi doğu imgesiyle karşılaştırdı. Aydınlanma çağının bir filozofu olduğundan seyahat ettiği bölgede yaşanan dramları tarihin panoraması içinde temel kavramlarla ve maddeci bir eğilimle okuyucusuna aktardı. Volney, Palmira kalıntıları üzerine düşünür ve görünüşte sonsuza dek sürecek gibi görünen güçlü imparatorlukların evrensel değişim ve yıkım yasasına nasıl boyun eğdiklerini merak eder.

Volney, seyahatnamesinde Fransız toplumunu uyararak gelenek ve göreneklere mutlakla sahip çıkılmasını aksi halde Suriye benzeri Asyalı toplumlara benzeyebilecekleri ve onlar gibi geri kalabilecekleri ihtimalini unutmamaları gerektiğini ifade etti.

Harabeler veya İmparatorluk Devrimleri Üzerine Düşünüş (1791) eseri İngiltere ve ABD’de yayımlandı.

Yararlanılan Kaynaklar

Uygur, F. (2016) Constanin-François Volney’in Seyahatnamesinde Suriye, DTCF Dergisi 56.2 (2016): 124-141; https://www.britannica.com/biography/Constantin-Francois-de-Chasseboeuf-comte-de-Volney, (Erişim tarihi 13.01.2021).