Tyna Antik Kenti

Doğal ve Kültürel Miras Antik Kent

Örenyeri, Türk Dil Kurumu’na göre kalıntı anlamına gelmektedir. Genelde eski uygarlıklardan kalan şehir kalıntıları anlamında kullanılabilir. Bu uygarlıkları tarihsel, sanatsal, bilimsel ve sosyal yönden bize tanıtmaktadır. Niğde’nin Bor ilçesinin, Kemerhisar beldesinde bulunan Tyana antik kenti oldukça eski bir tarihe ve medeniyete sahiptir. Niğde merkezine 24 kilometre, Bor ilçe merkezine ise sekiz kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Türkiye’nin birçok bölgesinde olduğu gibi burada da Roma dönemine ait birçok kalıntı yer almaktadır. Antik kentin yer aldığı Kemerhisar beldesi, ismini Tyana şehrine su getiren kemerlerden almıştır. Ortalama dört kilometre uzunluğundaki kemerler, Bahçeli kasabasında bulunan antik Roma havuzuna su taşıması amacıyla yapılmıştır. Havuzdan kasaba içlerine kadar olan kısmı şu anda toprak altında olup yaklaşık bir kilometresi yüzeyde yer almaktadır. Bu kemerler, havuzdan şehre su taşımaktaydı. Su kemerleri MS II. ve III. yüzyıla aittir. Tyana ören yerinin önemli bir kısmı zamanla yer altında kalmıştır. Arkelogların ve bilim adamlarının çeşitli çalışmaları sonucunda çıkarılan eserler Niğde müzesinde sergilenmektedir. Niğde müzesinin dördüncü salonunda Roma dönemine ait heykeltraş ürünleri ve mezar stelleri sergilenmektedir. Özellikle mezar kabartmaları çok yüksek bir sanat seviyesini ve atölyelerini işaret etmektedir. Roma döneminin birçok şehrinde olduğu gibi Tyana antik kentinde de vahşi hayvan kabartmaları görülmektedir. Şehrin muhtelif yerlerindeki kalıntılar, birinci, ikinci ve üçüncü dereceden arkeolojik sit alanı olarak koruma altına alınmıştır ve 2000 yılından beri İtalyan arkeologlar tarafından yapılan kazılar devam etmektedir. En parlak devrini Roma döneminde yaşayan Tyana (Kemerhisar) şehri ayrıca birçok medeniyete de başkentlik ve ev sahipliği yapmıştır. MÖ 6030 yıllarındaki lahitlerden anlaşıldığı üzere şehrin tarihi cilalı taş devrine kadar gitmektedir. Daha sonra Hitit döneminde şehir Tuwanuwa isminde bilinmekte olup, aynı zamanda geç Hitit dönemimin yani II. Hitit imparatorluğunun başkentidir. MÖ I. ve III. yüzyıllar arasında iki kez Güney Kapadokya Krallığı’nın başkentliğini yapmıştır. Şehir Romalılardan sonra sırasıyla; Abbasilere, tekrar Romalılara, Selçuklulara, Osmanlılara geçmiştir. Günümüzde ise Kemerhisar adıyla Niğde’ye bağlı bir beldedir. Şehir MS IX. yüzyılda arap akınlarında büyük ölçüde yıkılmış ve birçok eser tahrip edilmiştir. Bugün önemli bir bölümü ziyarete açık olan antik kent Roma döneminde önemli yapılarla donatılmıştır. Yerleşim birimleri ve yerleşimlere su taşıyan su kemerleri, ibadet mekanları, saraylar bunların başında gelmektedir. Hiç kuşkusuz Roma dönemi şehre altın çağını yaşatmıştır. Tarihi kral yolunun başlangıcı sayılan şehir, dünyanın ilk posta teşkilatının kurulduğu yer olarak bilinmektedir. Efesten, Sinop’a ve Persepolis’e kadar birçok şehir arasında antik kent, köprü vazifesi görmüştür. Şüphesiz bu şehrin gelişmesinde ve her dönem aktif bir şehir olmasında Gülek boğazının büyük bir önemi vardır. Şehrin, Akdeniz ve Çukurova’ya bağlantısı oldukça dik ve sarp Toros Dağları üzerinden sağlanmaktadır. Aynı zamanda İpek yolu ve kral yolunun birleşme noktası olan Tyana antik kenti tarihin birçok döneminde şehri vazgeçilmez kılmıştır.

Yararlanılan Kaynaklar

Kemerhisar Belediyesi, Kemerhisar Tarihi, http://www.kemerhisar.bel.tr/sayfa/48_kemerhisar-tarihi, (Erişim tarihi: 29.11.2019); Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). Müzeler, https://nigde.ktb.gov.tr/TR-74395/muzeler.html, (Erişim tarihi: 29.11.2019); Türkiye Kültür Portalı (2019). Tyana Ören Yeri ve Su Kemerleri, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/nigde/gezilecekyer/tyana-oren-yeri-ve-su-kemerleri, (Erişim tarihi: 29.11.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Niğde Tanıtım Kitapçığı, https://nigde.ktb.gov.tr/Eklenti/6775,nigdepdf.pdf?0, (Erişim tarihi: 29.11.2019).