Turuş Kaya Mezarları

Doğal ve Kültürel Miras Mezarlık Alanı

Adıyaman merkeze 40 kilometre uzaklıkta olan Kuyulu Köyü’nde yer almaktadır. Kuyulu arkeojik alanında Büyük ve Küçük Turuş höyükleri ile geniş bir nekropolis bulunmaktadır. Büyük Turuş Höyüğü, köyün güneydoğusundadır. Doğal bir kayalık üzerinde bulunan höyükte yapılan araştırmalar, kesintisiz eski bir yerleşim alanın varlığını ortaya koymuştur. Küçük Turuş Höyüğü ise tarımsal faaliyetlerin de olduğu düz bir alanda yer almaktadır. Günümüzde yaklaşık 10 metrelik yüksekliğe sahip olan höyükte MÖ dördüncü bin yıla ait seramik buluntularına rastlanmıştır.

Büyük Turuş Höyüğü’nde Roma dönemine ait yerleşim alanları yer almaktaydı. Höyük üzerinde Bizans dönemine ait seramikler bulunsa da esas yerleşim düzlük alanda olup Bizans ve Roma dönemlerine ait parçalar modern evlerin duvar ve temellerinde, bahçe duvarlarında devşirme olarak rastlamak mümkündür. Roma döneminde yoğun bir yerleşimin olduğunun en önemli göstergesi nekropolis yani mezarlık alanıdır. Kaya mezaları da köyün güneyinde, üç kayalık tepe üzerindedir. Bu tepeler Taş Tepe, Mağara Tepe ve Konçi Ömer Tepesi’dir. Turuş Kaya Mezarları, Mağara Tepe üzerine dağılmış olarak yer almaktadır. Mezarlar daha çok tepenin kuzey ve güney kısımlarında yoğunluktayken, güney kısmında galeriler vardır. Ana kayaya oyularak yapılan kaya mezarları Mağara Tepe’nin eğimine göre yerleştirilmiştir.

Adıyaman Müzesi tarafından yapılan kazılarda 60’a yakın kaya mezarı tespit edilmiştir. Ayrıca Mağara Tepe’nin doğu yamacında iki adet Tümülüs tipi mezar saptanmıştır. Mezar odalarına girişler ise basamakları yardımı ile üstü düz dikdörtgen veya kemerli yapılardır. Bazı mezar odalarının girişinde, ahşaba benzer kapı pervazlarının kullanıldığı ya da kapı lento ve sövelerinin kabartma olarak betimlemeleri dikkate çekicidir. Girişlerin üzerinde veya yan kenarlarında az sayıda yapılmış insan, hayvan, bitkisel kabartmalar bulunmaktadır. 2008 ve 2009 yıllarında yapılan çalışmalarda mezar tiplerinin çeşitlilik gösterdiği saptandı. Ortak olarak kullanılan mezar tiplerinin yanı sıra bağımsız mezar tipleri de bulunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Bilgin Altınöz, A.G. ve Şahin Güçhan, N. (2018). Adıyaman Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri. Ankara: Adıyaman Valiliği, Adıyaman Belediyesi, Kalkınma Bakanlığı GAP İdaresi.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Yelken, M. (2016). Kommagene’nin İzleri. Adıyaman: Adıyaman Tanıtma Vakfı Yayınları.