Turist Eğilim Anketi

(Ankara, 1974)

Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Planlama Dairesi Başkanlığı Araştırma Grup Müdürlüğü İstatistik Dairesi tarafından yapıldı.

275 sayfadan oluşan anket, turistlere yöneltilen çeşitli sorular ışığında oluşturulan çok sayıda tablo ve harita içeriyordu. Anketin amacı girişte şu şekilde ifade edildi; “Turizm hareketlerinin planlaması sürecinde turistik talebin özelliklerini belirleyebilmek yönünden turist eğilimlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç, özellikle turistik taleple, turistik arz arasında bir denge sağlamak, bir başka deyimle turizm politikasının mevcut sosyo-ekonomik koşullara göre arz ve talep yönünden tesbiti ya da yenilenmesi yönünden önem taşımaktadır.”. Anket, belirtilen ihtiyacın mevcut koşullar altında, istatistiksel bilgi niteliğinde ve belirli ölçülerde karşılanabilmesi amacıyla ülke çapında gerçekleştirilmeye çalışıldı.

Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin eğilimlerini yansıtacağı düşünülen kapsamı, ziyaretçinin milliyeti, yaşı, cinsiyeti ve mesleği gibi pasaport bilgilerinin yanı sıra günlük harcaması, kalış süresi, Türkiye’ye gelmeden önce ziyaret ettiği ülkeler, Türkiye’yi tercih nedeni, Türkiye’ye gelme biçimi, kullandığı nakil vasıtaları, izlenimleri, ziyaret ettiği yöreler ve en çok beğendiği yöre şeklindeki bilgilerden oluştu. Uygulama aşamasında turistlerin soruları kolaylıkla yanıtlayabilmeleri için anket formları İngilizce, Fransızca ve Almanca olarak hazırlandı, sorular mümkün olabildiği ölçüde kısa hazırlandı ve hem tanıtıcı olması hem de ziyaret edilen yerlerin kolayca işaretlenebilmesi için anketin sonuna Türkiye haritası eklendi. Ayrıca uygulama zamanı olarak turizmin mevcut yapısı nedeniyle haziran, temmuz ve ağustos ayları tercih edildi. Anket formları 950 turiste uygulandı ancak bunların 882’si değerlendirmeye alındı.

Değerlendirme aşamasında verilerin sayısal olarak elde edilmesinin yanında kapsamdaki değişkenlerin birbiriyle olan ikili ilişkileri yönündeki ayrıntılarının da elde edilmesine çalışıldı. Buradaki amaç, genel bilgileri ayrıntılarıyla birlikte vererek çalışmayı bütünleştirmek ve bilgilerin kullanılabilir olmasını kolaylaştırmaktı. Ayrıca turist eğilimleri kapsamında ele alınan değişkenlerin brüt değerleri ile değişkenler arasındaki ikili ilişkileri sayısal ve oransal olarak somutlaştıran tabloların güvenilir bir şekilde elde edilebilmesi için bilgisayar kullanıldı.

Türkiye’yi 1973 yılında ziyaret eden turistlerin yaş grubu, cinsiyetleri, meslek grupları, günlük harcamaları, kalış süreleri, Türkiye’ye gelmeden önce ziyaret ettikleri ülkeler, Türkiye’yi tercih nedenleri ve ziyaret ettikleri yöreler ile ilgili elde edilen anket sonuçlarına göre; yaş grupları 20’den küçük, 20-29 arası, 30-39 arası, 40-49 arası, 50-59 arası ve 60’tan büyük olmak üzere altı grupta incelendi. Bunun sonucunda Türkiye’yi büyük oranda gençlerin tercih ettiği tespit edildi. Ankete katılanların yüzde 68’i erkek, yüzde 32’si ise kadındı. Buna bağlı olarak Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin çoğunlukla genç ve erkek olduğu sonucuna varıldı. Meslek grupları ise dokuz grupta toplandı. Buna göre ankete katılanların yüzde 52’sini öğrenci ve öğretmenler oluşturdu. Ankete katılan teknik, teknik olmayan, büro memuru, yönetici, sanatkâr, serbest ve diğer bilinmeyen gruplar yüzde 48’lik oranı oluşturdu.

Günlük harcama miktarını tespit etmek amacıyla belirlenen altı grubun neticesinde ankete katılanların yüzde 75’inin günlük 20 ABD Doları'ndan az harcama yaptığı belirlendi. Turistlerin ortalama kalış süresi 15 gün olarak tespit edildi. Ziyaretçilerin Türkiye’ye gelmeden önce ziyaret ettiği ülkeler kategorisinde ise ankete katılanların yüzde 67’sinin Türkiye’ye gelmeden önce başka bir ülkeyi ziyaret ettiği belirlendi. Yunanistan, Bulgaristan ve Yugoslavya’nın bu ziyaretlerde ağırlıkta olduğu da yapılan diğer bir tespit olarak öne çıktı. Turistlerin Türkiye’yi tercih nedenleri arasında tarihi değerler ve doğal güzellikler ile iklim, deniz ve folklor gibi etkenler ön planda yer aldı.

Ziyaret edilen yerler ile ilgili oluşturulan tabloda, belirlenen 32 yöre arasında İstanbul yüzde 93’lük oranla birinci sırada yer aldı. Diğer yörelerin oranları ise bu oranın oldukça altında kaldı. Sonucun bu şekilde ortaya çıkmasının nedeni, turistlerin hemen hepsinin Trakya kapılarından giriş ve çıkış yapmasıdır. Diğer yöreler arasında yer alan İzmir ise ikinci sırada yer aldı; bunun temel nedeni Efes-Bergama’dır.

Yararlanılan Kaynaklar

Erim, N. (2007). 12. 03. Anıları (R. Çavaş, Hazırlayan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; Kültür ve Turizm Bakanlığı (1973). Turist Eğilim Anketi 1973. Ankara: Turizm ve Tanıtma Bakanlığı Yayınları: 74/16; Öztürk, K. (1998). Türk Parlamento Tarihi 1966-1980 (Cilt II). Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.