Tokat Latifoğlu Konağı Müze Ev

Müze Müze Ev

(Tokat, 1989 - )

Tokat il merkezinde Gazi Osman Paşa Bulvarı üzerinde bulunmaktadır. Latifoğlu Mazhar ya da Fahri Bey Evi adıyla da anılmaktadır. İnşa tarihi bilinmemektedir. Konağın varislerinden Fahri Latifoğlu, binanın H.1160 (M.1746) yılında inşa edildiğini öne sürmektedir. Yapının içinde yer alan ahşap ve kalem işi süslemelerin XVIII. yüzyıl Osmanlı baroğunun özelliklerini yansıtması Fahri Latifoğlu’nun iddiasını desteklemektedir. Bununla birlikte, tapu sicil kayıtlarında 1875, 1895-96 ve 1920-1921 yıllarına ait konak hakkındaki bilgiler yapının XIX. yüzyılın son çeyreğine ait olduğunu ortaya koymaktadır. Konağın inşa tarihini de içeren 1875 yılına ait kayıt konağın Latifzade Musa ve Osman adına tescil edildiğini belirtmektedir. 1895-1896 tarihli kayıt konağı Osman adına tescillemiştir. 1920-21 senesine ait kayıtta ise konak yine Osman adına tescilli görünmekle beraber Osman’ın öldüğü eşi Sadiye Hanım, çocukları Süleyman, Mustafa ve Fahri’nin geride kaldığı yazılıdır.

Uzun yıllar kendi kaderine terk edilen bu yapı 1985 yılında dönemin Tokat Valisi Recep Yazıcıoğlu’nun dikkatini çekti. Onun girişimleriyle Kültür ve Turizm Bakanlığınca aynı yıl satın alınan konak, yapılan restorasyon ve teşhir düzenlemesi sonrasında 1989 yılında, “müze ev” olarak ziyarete açıldı. Daha sonra 2007-2010 yılları arasında bakım ve onarımdan geçen konak, teşhir tanzimi yapılarak 2010 yılında yeniden ziyarete açıldı.

Tokat’ın geçmişinde ve yerel idaresinde önemli bir yere sahip olan Latifoğullarına ait Latifoğlu Konağı, “L” şeklinde plana sahip, zemin ve üst olmak üzere iki katlı bir sivil mimari örneğidir. Konağın giriş kapısının açıldığı taş döşemeli avlusunda, kare planlı bir havuz yer alır. Odaların bir sofanın etrafında “L” şeklinde yerleştirildiği konak, Türk konut mimarisi içerisinde serbest plan anlayışına sahiptir. Ahşap karkas arası kerpiç dolgu malzemeyle inşa edilen iki katlı konak, alaturka kiremit kaplı kırma çatıyla örtülüdür.

Giriş kattaki sofaya günlük işlerin yapıldığı, aynı zamanda mutfak olarak da kullanılan aşevi veya iş evi denilen bölüm ve hamam odası da denilen oturma odası açılmaktadır. Hamam odasından kare planlı, tek kubbeli hamama geçilmektedir. Yapının dışına çıkma yapan hamam, küçük bir soğukluk-soyunmalık kısmı ve su haznesinden oluşmaktadır. Hamama sıcak su, odada bulunan yaşmaklı ocağın ısısıyla sağlanmaktadır. Hamamın sıcaklık bölümüne bitişik su haznesi, odanın yaşmaklı ocak nişinin hemen arkasında yer almaktadır. Odada bulunan ocak, diğer ocaklardan daha derin bir nişe sahiptir. Ocak yakıldıktan sonra kor parçaları geriye doğru, su haznesinin altına itilerek, hamamın su haznesindeki suyun ısıtılması sağlanmaktadır.

İkinci kattaki sofa, konağın haremlik-selamlık bölümünü ortadan ayırmaktadır. Konağın bu katında Paşa Odası denilen selamlık bölümü, Havuzbaşı Odası denilen harem bölümü, bir yatak odası ve küçük bir oda yer almaktadır.

Latifoğlu Konağı oldukça zengin ahşap, alçı ve kalem işi süslemelere sahiptir. Hamam Odasının ahşap tavan, kapı, yüklük ve dolap kapakları, derin oyma bitkisel motiflerle bezelidir. Paşa Odasının barok formlu ahşap tavan göbeği ve dalgalı ahşap saçağı, dolap ve yüklük kapakları, kapısı ahşap işçiliğinin güzel örneklerini yansıtmaktadır. İkinci kattaki Havuzbaşı Odası yaldız boyalı ahşap tavan göbeği yanında duvar yüzeylerinde yer alan vazo içinde çiçekler, meyve tabakları ve İstanbul tasvirleriyle süslenmiş kalem işleriyle dikkat çekmektedir. Alçı işçiliği, Paşa Odası ve Havuzbaşı Odasının alçı kalıp üzerine boya bezemeli ocaklarında ve üst seviye pencerelerin şebekelerinde görülmektedir. Vitraylı alçı pencere şebekelerinde Mühr-i Süleyman veya Davut Yıldızı denilen motif yer alıyor.

Yörenin eşyaları ve kıyafetleriyle donatılıp, Tokat’ın geleneksel ev kültürünün yansıtıldığı Latifoğlu Konağı, halen müze ev olarak hizmet vermektedir. Konağın hamam odası, hamam, mutfak ve yatak odasında günlük yaşama dair anlar, Paşa Odası denilen selamlık bölümünde misafir kabulü ve Havuzbaşı Odası denilen harem bölümünde kına gecesi, mankenlerle canlı ve gerçekçi bir şekilde canlandırılmıştır. Üst kat sofa ise vitrinler içerisinde, Tokat’ın ileri gelen ailelerinin müzeye bağışladığı, Tokat etnografyası ve günlük yaşamına ait eşyaların sergilendiği bir sergileme alanı olarak düzenlenmiştir.

Tokat şehir merkezinde bulunan Latifoğlu Konağı Müze Ev, ilgi çekici ahşap ve kalem işi süslemeleriyle, Anadolu’da bulunan konakların en görkemlilerinden olup hem konağın kendisi hem de sergileme alanları gezilip görülmek üzere ziyarete açıktır.

Yararlanılan Kaynaklar

Akok, M. (1958). Tokat Şehrinin Eski Evleri, AÜ İlâhiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi, 2: 129-131; Çal, H. (1994). Türk Sivil Mimarisinin En Güzel Örnekleri, Tokat Evleri, Kültür ve Sanat, 24: 42-45; https://muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=TLK01&DistId=MRK, (Erişim tarihi: 20. 03. 2021); https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/gezilecekyer/latfoglu-konagi, (Erişim tarihi: 20. 03. 2021); https://tokat.ktb.gov.tr/TR-231696/muze-ve-oren-yerleri.html, (Erişim tarihi: 20. 03. 2021); https://www.muzeasisom/muze/profil/tokat-latifoglu-konagi-muze-ev, (Erişim tarihi: 20. 03. 2021); Özgen, M. (2007). Tokat Latifoğlu Konağı, Vakıflar Dergisi, 30: 485-502; Yavi, E. (1986). Tokat. İstanbul.