Piri Reis döneminin bütün kartografya bakıyesine hakim olarak vücuda getirdiği haritaları ve kitabı ile dünya denizcilik tarihinde bir dönüm noktası kabul edilen derin izler bırakmış bir Osmanlı Amiralidir. XV. yüzyılın sonunda amcası meşhur Türk amirali Kemal Reis’in vefatı üzerine memleketi Gelibolu'da Kitab-ı Bahriye'nin çalışmalarına başlamıştır. 1517'de I. Selim'in Mısır seferine, Osmanlı donanması amirali olarak iştirak eden Piri Reis, 1513 tarihli dünya haritasını da bu dönemde Yavuz Sultan Selim'e takdim etmiştir (Yılmaz ve Yılmaz 2015). Kanuni Sultan Süleyman'a 1526'da Kitab-ı Bahriye'yi, 1528'de ise Kuzey Amerika haritasını takdim eden Piri Reis'in Osmanlı Donanması’ndaki son görevi 1554’teki idamıyla biten Mısır Kaptanlığı’dır. 

Piri Reis’in 1513 tarihli dünya haritası Topkapı Sarayı’nın Müze haline getirildiği dönemde 1929’da Milli Müzeler Müdürü Halil Ethem tarafından fark edilmiştir. Prof. Kahle ile birlikte yapılan tetkiklerin neticesi, Eylül 1931’de Leiden’de kongrede  Prof. Kahle tarafından bir bildiri olarak sunulmuş, İtalyanca ve ispanyolca basılmıştır (Anonim-1). Türk Tarih Kurumu’nun, ulusal ve uluslararası basının hatalarını tashih amacıyla Londra’da çıkan “The Illustrated London News” adlı dergiye gönderdiği makale; Piri Reis’in haritası ve “Bahriye”sinden fotoğraflarla 23 Temmuz 1932’de yayımlanmıştır. Aynı ay Prof. Kahle “Forschungen und Fortschritte” dergisinde konuyla ilgili bir makale yayımlamıştır. Prof. A. Deissmann’ın 1933’de Berlin’de yayımladığı “Forschungen und Funde im Serai” (Saraydaki tetkik ve keşifler) adlı makalesinin ardından; Profesör Kahle “Die verschollene Columbus – Karte von 1498 in einer türkischen Weltkarte von 1513″(1513 tarihli Türkçe bir dünya haritasında kaybolmuş 1498 tarihli Kolombos haritası) adlı bir kitapçık yayımlamıştır (Anonim-2). Parşömen üzerine, renkli yapılan Piri Reis haritasının doğu yönündeki açıklamaların yarım kalmış olması, onun büyük bir dünya haritasının parşası olduğunu ve tamamının dünyanın o zamanlar bilinen Avrupa, Asya ve Afrika ile Amerikanın keşfedilmiş parçalarını gösterdiğini düşündürmektedir. Böylece Kolomb’un keşifler sonrası yaptığı düşünülen fakat ulaşılamayan haritasından hareketle yapılan ilk dünya haritalarından biri olduğu dünya bilim tarihindeki yerini almıştır (Anonim-3). 

Piri Reis, haritayı telif ederken görmüş ve tetkik etmiş olduğu haritaları Caferiye (İskender zamanı) haritaları, dört Portekiz haritası, Mappamondolar (İspanyolca dünya haritaları) ve sekiz kıt’a müslüman kartografların haritaları olarak bir haşiyesinde sıralamıştır. Bunlarla birlikte Kristof Kolomb’dan istifade ettiğini ifade eden Piri Reis’in bu durumu ile ilgili iki ihtimal düşünülmektedir. Birincisi amcası veya dayısı Kemal Reis’in yanında esir olarak bulunan ve Kristof Kolomb ile üç defa Amerika’ya gittiğini ifade eden bir İspanyol’un sefer hakkındaki rivayetlerinden hareket ettiği şeklindedir. Diğeri ise Türk bahriyelilerinin Akdeniz’de 1501’de bir deniz savaşında ele geçirdikleri İspanyol gemilerinin birinde Amerika’dan getirilmiş eşya, hatta üçüncü seyahatinden 1500’de dönen Kristof Kolomb’un haritasını buldukları şeklindedir. Sebep hangisi olursa olsun, Kolomb’un ilk seferinde Doğu Asya, ikinci seferinde de Çin’e ulaştığını sandığı yolculuklarındaki Karayip Denizi ve adalara ilişkin bilgiler Piri Reis’in haritasıyla birebir örtüşmektedir. Bu da Kristof Kolomb’un dördüncü seferinden 1504 te döndüğü düşünüldüğünde; dünya kıt’alarını bir arada gösteren ilk haritalardan birinin Piri Reis haritası olduğunu göstermektedir. 

Piri Reis’in haritası, portolan geleneğine göre çizilmiş haritalardandır. Akdeniz, Karadeniz, Ege ve Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyılarını gösteren portolanlar; dikdörtgen, kuzey yönlü olup parakete ve manyetik pusula denizciliğine dayanırlar. Coğrafi keşiflerle birlikte tüm dünyayı betimlemeye başlayan portolanların öncüllerinden olan Piri Reis’in 1513 haritası da, bazı grafik simgeler, renk farklılıkları ve resimler içermektedir. Kartografya tekniği açısından incelendiğinde orta zaman deniz haritalarının en gelişmiş örneği olan bu haritada, rüzgar gülleri ve bunlardan geçen istikamet çizgilerinin çok sık olduğu görülmektedir. Ceylan derisi üzerine çizilen 90x60 cm boyutlarındaki küçük parçada; 32 istikamet çizgili, tam pusula kadranlı ve kuzeye yönlendirilmiş dört rüzgar gülü bulunmaktadır. Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim’e sunulacak olması nedeniyle görselliğe çok önem verilerek hazırlandığı anlaşılmaktadır. 

Piri Reis’in bu haritasında, enlem ve boylam çizgileri yerine 32 dilimli pusula, rüzgar gülü ışınsal yönleri ve fersah ölçü birimi kullanılmıştır. Şehirler ve kalelerin kızıl çizgiler, ıssız mahaller, döküntüler ve taşlıkların siyah noktalar, sığlık ve kumluk yerlerin kızıl noktalar, kaya ve resif gibi gemilerin seyrine engel olan yerlerin ise istavroz işaretiyle gösterildiği bu klavuz haritada; Atlantik adaları, Afrika, Avrupa ve Güney Amerika kıyıları ve Hindistan’a doğru seyreden gemiler, keşfedildikten sonra İspanya ve Portekiz arasında 1494 Tordesillas Antlaşması ile paylaşılan yerleri gösteren sınır çizgisi, Azorlar, Yeşil Burun ve Antilya Adaları, Aziz Brendan ve Balina efsaneleri resimleri bulunmaktadır (Tanrıkulu 2017). Dokuz renk çizgi ve noktaların hakim olduğu Piri Reis Haritası’nda Afrika’nın Kızılburun, Kozlukburun, Yeşilburun, Akburun, Babadağı ve Güzel körfez gibi Türkçe isimler dikkat çekmektedir. 

Piri Reis’in 1513 dünya haritasında, Afrika kıtasının Cebelitarık Boğazı’ndan  Liberya ülkesine kadar yer alan kıyı çizgilerini görmek mümkündür. Harita detaylarında yer alan haşiyeler, insan ve hayvan figürlerinden hareketle buradaki kara parçalarının flora ve faunasına ait bazı özelliklere ulaşmak mümkün olmaktadır. Ayrıca bölgenin ekonomisi, siyasal yapısı ve madenciliği bakımından da önemli bilgiler vermektedir. Mesela Gine Sultanı figürü, Mali’nin hükümdarı Mansa Musa’ya (1312-1337) aittir . Zengin altın madeni ve tuz yataklarına sahip bir ülkenin en güçlü hükümdarı olan Mansa Musa’nın dönemin bazı portolanlarında sağ elinde altın külçesiyle resmedildiği bilinmektedir (Yılmaz ve Yılmaz 2015). Dünya haritacılığında döneminin ilklerini gerçekleştiren bir Türk izi bırakan Piri Reis, eserlerindet birçok bilgiyi böyle figürler ve destekleyici yazılar ile kullanıcılara sunmuştur. 

Piri Reis’in dünya haritasının özellikle sahil şeridini oluşturan kısımların doğruluğu hakkında bir fikir edinebilmek amacıyla haritanın koordinatları belirli küçük bir alanında LANDSAT uydu görüntüleri ile çakıştırma yapılmıştır. Jeodezik dönüşümlerin de dikkate alındığı çakıştırma neticesinde, kıyıların ve akarsuların dönemin hava-uydu fotoğrafı vb. günümüz imkanlarından uzak olması ve henüz teknik ölçümleri yapacak bilgi birikiminin bulunmaması gibi şartları da dikkate alındığında büyük ölçüde doğru gösterildiği anlaşılmıştır (Yılmaz ve Yılmaz 2015). Afrika kıtasının batı kıyılarıyla günümüz haritaları karşılaştırıldığında da yine olabildiğince doğru çizildiği anlaşılmıştır. Piri Reis’in çalışmalarının bilgisayar destekli haritacılık çerçevesinde sayısallaştırılıp gerekli dönüşümlerle incelenirse; dönemine ait, tarihi, askeri, coğrafi ve denizcilik gibi farklı konularda günümüze ışık tutacak pek çok bilgiye erişim sağlanabileceği açıktır. 

Nitekim Muazzez İlmiye Çığ Habsgood’un dünya çapında bilinen 18 haritayla matematiksel hesaplamalar dahilinde yaptığı detaylı inceleme ve araştırmalarını içeren kitabı hakkındaki makalesinde; küresel ve yüzeysel trigonometri kullanılmadan bu kadar doğru bir haritanın yapılamayacağı değerlendirmesini özellikle nakletmektedir (Çığ 1992). Fuat Sezgin de Seydi Ali Reis’in Hint Okyanusu haritaları, Akdeniz haritaları ve dünya haritaları olarak üçe ayırarak haritalar hakkında yaptığı açıklamaları dikkate alarak haritanın matematiksel olarak kapsanan yeryüzü resmi olarak anlaşıldığını ve harita, pusula, pergel, usturlap ve quadrant tahtası gibi Astronomi ve denizcilikte kullanılan aletler olmadan bu tür çalışmaların yapılamayacağını ifade etmektedir (Tanrıkulu 2017). Bir kısmı gözleme bir kısmı da geleneksel kaynaklara dayanan bu haritaların kusursuz bir şekilde kağıda aktarılması ile konum ve rota belirlemeye imkan vermeseydi coğrafi keşifler de mümkün olamazdı (Tanrıkulu 2017). 

Habsgood’un Piri Reis’in 1513 tarihli haritasıyla ilgili kitabının kapak yazısı haritanın ilmi değerini gösterme açısından oldukça önemlidir:

"Bu kitabın en büyük özelliği, tarihten çok önceki çağlarda dünyayı kuşatan bir kültürün varlığını, bu kültürün modern çağa kadar yok olmuş bir teknolojiyle dünyanın haritasını yaptığını belirten kanıtları vermesidir. Prof. Dr. Habsgood ve öğrencileri, çok eski kaynak haritalardan birleştirildiği açık olan ortaçağ ve Rönesans haritalannın yapılış metodunun anahtarını kesin olarak keşfetmeyi başarmışlardır. 

Bu unutulmuş kaynaklar, Antarktika sahillerinin buzsuz olduğunu ve Kuzey Avrupa'da buz örtüsünüğn bulunduğunu biliyorlardı. Bizim keşfettiğimiz zamandan binlerce yıl önce enlem ve boylamlan ve küresel trigonometriyi keşfetmişlerdi. Aynı zamanda bu haritalar, yer kabuğunun geçirdiği evrelere ait kanıtlarıda vermektedir ki, bunlar şimdi bilimsel veriler olarak kazanılmış bilgilerdir." (Çığ 1992)