Muş Kalesi

Doğal ve Kültürel Miras Kale

Muş’un merkezinde yer alıyor. Şehrin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Şehrin merkezini oluşturan kale, güneyinde yer alan dağlık bölgeyi dar bir boğaz halinde yararak ovaya inen Çar Deresi'yle beraber bu dereyle sol taraftan birleşen Karni Çayı arasında kalan ve bu iki vadiye dik bir şekilde inip dışardan gelebilecek saldırılara karşı güvenli bir yer oluşturan sırt üzerine kurulmuştur. Muş şehrinin çekirdeğini oluşturan yerlerden biri olan Muş Kalesi, 1360 metre yüksekliğiyle aynı zamanda şehrin en yüksek yeridir.

Şehrin merkezini oluştan kalenin ilk defa ne zaman kurulduğu ve ilk olarak kimler tarafından kullanıldığı hakkındaki bilgiler yetersizdir. Bu konuda kesin bir kaynak olmamakla birlikte, Moğol istilasının takiben yedinci asrın ortalarında Hz. Osman zamanında şehirle birlikte kale de savaşlara sahne olmuştur. Daha sonra ise Bağdat’taki Abbasi halifesine tabi olan Ermeni Derebeyleri kalenin ve civarının yönetilmesi konusunda memur kılınmışlardır. Hicri 27 (Miladi 647) yılında Muş şehri Hz. Ömer’in yönetimindeki Müslümanların idaresine geçince kale de Müslümanlar tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Ancak daha sonra 657 yılında İslam Devleti’nde bir karışıklık çıkınca Bizans bölgeye tekrar hâkim olmuş ve 661 de ise bölge Emevi hâkimiyetine girmiştir.

Muş Kalesi, şehirde ve kalede meydana gelen uzun süren savaşların sonucunda çok fazla tahribata uğramış ve bu durumun doğal sonucu olarak kale de yer alan tarihi değerler yok olmuş ve zamanla kale formatını yitirerek büyük bir kısmı yıkılmıştır. Kalenin bugünkü haline gelmesinde Timur’un Muş şehrini yağmalarken kaleyi de önemli ölçüde yıkmasının etkisi çoktur. Ancak hala kalenin batı tarafında yer alan ve karışık bir şekilde duran Arap mezarlığı, Selçuklu mezarlığı ve Osmanlı mezarlığı varlıklarını sürdürmektedir.

Muş Kalesi günümüzde belediye tarafından şehir parkı olarak tahsis edilmiş ve şehir halkının piknik ve mesire yeri amacıyla kullandığı bir yer olmuştur ve ismi de Kale Parkı olarak geçmektedir. Ayrıca şehir belediyesi 2018 yılında başlattığı çalışmayla kaleyi daha cazip hâle getirmek için kaleye, şehrin hemen hemen her tarafından görülebilecek şekilde kale görünümlü ihata duvarı örmeye başlamış ve bir de kalenin olduğu parkın üst tarafına Muş’un eski evlerinden esinlenerek yapılan Muş Kültür Evi adıyla bir eser inşa etmiştir.

Muş Kalesi’ne ulaşım sadece karayoluyla sağlanmaktadır. Ancak Muş’a havayolu ile ulaşmak mümkündür. Şehirde 1992 yılından beri faaliyette olan Muş Sultan Alparslan Havalimanı vardır. Havaalanından Muş Kalesi’ne uzaklık 16 kilometredir. Yaklaşık olarak yarım saatte havaalanından Muş Kalesi’ne ulaşılabilir.

Yararlanılan Kaynaklar

http://www.mus.gov.tr/tarihi-eserler-mus, (Erişim tarihi: 20.10.2019); http://mushaberajansi.com/index.php/2018/09/18/kale-parkina-kale-yapim-calismalari-devam-ediyor, (Erişim tarihi: 20.10.2019); Tuncel, M. (2006). Muş. İçinde; İslam Ansiklopedisi (ss. 368-370). İstanbul: TDV Yayınları.