Mor Petrus Mor Pavlus Kilisesi

Doğal ve Kültürel Miras Kilise

Adıyaman Kalesi’nin güneybatısında, Ziya Gökalp Caddesi’nin güneyinde, Hara Mahallesi Kilise Sokak’ta bulunmaktadır. Kilisenin bulunduğu alan ilk olarak 1701 yılında Metropolitik kurmak amacıyla temelleri atılan Meryemana Kilisesi’ne aittir. Bu tarihten itibaren kilise Adıyaman’da bulunan Süryeniler’e hizmet vermiştir. Kilisenin ilk kurucusu Kadasetli Patrik Petrus’un emriyle, Siverek Metropoliti Mor Atanasiyos Denho’dur. Kiliseye ilk atanan Metropolit, Metropolit Mor Abhay Eyüp’tür ve mezarı halen kilise avlusunda bulunmaktadır. Son metropolit ise, mezarı kilisenin yan sunak bölümünde bulunan Mardinli Mor Kurillos Mansur Rahip Ĥallo’dur.

1883 yılında Meryemana Kilisesi’nin yıkılması sonucunda yeni kilise Mor Petrus Mor Pavlus ismi ile kurulmuştur. Yeni kurulan kiliseyi Şanlıurfa’dan getirilen Süryani taş ustaları inşa etmişlerdir. Kilisenin mimari yapısı Şanlıurfa’da bulunan Adaş Kilisenin mimarisine birebir benzemektedir. Doğu-batı yönünde üç nefli bazilika planlı bir yapı olan kilise, 10x16 metre boyutlarında düz teras çatılı bir yapıdır. Son cemaat mahalli atnalı kemer üzerine oturtulmuştur. Kilisede bulunan Süryanice iki kitabede kilisenin 1905, 1953 ve 2001 yıllarında restorasyon gördüğü belirtilmektedir. 1964 yılında bölgede Süryani nüfusunun azalması ile 2001 yılına kadar kilise işlerliğini kaybetmiştir. 2001 yılına geldiğinde kiliseye yeniden rahip atanması ve Süryani ailelerin teklifi ile rahibin Metropolitliğe terfi etmesi ile kilise, Türkiye’de bulunan dört Metropolitliğin dördüncüsü konumuna gelmiştir. Günümüzde oldukça iyi durumda bulunan kilise hala dini bir merkez olarak kullanılmaktadır. Metropolitliğin merkezi Adıyaman’dır ve Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya, Elazığ, Adana, Mersin ve Antakya illerini kapsamaktadır. Metropolitlikte bir metropolit, iki rahip, bir rahibe bulunmaktadır. Haftanın yedi günü üç vakit ibadet yapılmaktadır. Pazar günleri halkın katılımıyla Kutsal Ayin icra edilmektedir. Kilise pazartesi-cuma günleri arasında belirli saatlerde, yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açıktır.

Yararlanılan Kaynaklar

Adıyaman Metropolitliği (2019). Adıyaman ve Çevre İller Süryani Kadim Metropolitliği, http://www.adiyamanmetropolitligi.org/default.asp?Sayfa=Tarihcemiz, (Erişim tarihi: 16.11.2019); Türkiye Kültür Portalı (2019). Mor Petrus ve Mor Paulus Kilisesi – Adıyaman. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/adiyaman/gezilecekyer/mor-petrus-ve-mor-paulus-klses, (Erişim tarihi: 17.11.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Bilgin Altınöz, A.G. ve Şahin Güçhan, N. (2018). Adıyaman Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri. Ankara: Kalkınma Bakanlığı GAP İdaresi.