Meydan Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Küçük Minare Mahallesi’nde, Atatürk Bulvarı üzerindedir. Kanuni Sultan Süleyman’ın vezirlerinden Koca Hasan Paşa tarafından 1564 yılında yaptırılmıştır. Bazı belgelerde Hasan Paşa Camii olarak da geçmektedir. Aslen Sivaslı olan Hasan Paşa, kurduğu güçlü vakfa, cami etrafına inşa ettirdiği dükkânları, kuyumcular çarşısını, han ve hamamı bu eserin yaşatılması amacıyla bağışlamıştır. Zamanla etrafı dolaşarak yol seviyesinin altında kalan cami avlusuna, ikisi kuzeyden, biri güneydoğudan olmak üzere üç ayrı merdivenle iniliyor. Bahçe duvarı kesme taştan inşa edilmiş ve üzerine demir parmaklık monte edilmiştir. Caminin kuzeybatı bahçesinde, âlim ve mutasavvıf Şemseddin Sivasî’nin türbesi yer almaktadır. Kuzeyden avluya girişi sağlayan kemerli kapının üzerindeki kitabede, kapı ile parmaklık duvarlarının 1925’te; asıl ibadet alanına girişi sağlayan kapı üzerinde iki kitabede caminin Hasan Paşa tarafından 1564 yılında yaptırıldığı yazılıdır.

Doğu batı istikametinde dikdörtgen planlı ve beden duvarları kesme taştan inşa edilen cami, son cemaat mahalli, asıl ibadet alanı, minare ve üst örtü olmak üzere dört birimden meydana gelmektedir. Son cemaat mahalli kuzey bahçeye bakan sivri kemerli bir giriş kapısı ve dört büyük açıklıktan oluşmaktadır. Kıble duvarındaki sivri kemerli pencerelerin yanında iki küçük mihrap nişi vardır. Bu birimin üzeri binanın ikinci kademe çatısını oluşturacak şekilde yardımcı bir çatı ile örtülüdür. Asıl ibadet alanı; kesme taşlarla örülü dört büyük fil ayağının enlemesine oluşturduğu beş sahından meydana gelmektedir. Fil ayaklarının üzerine sahn istikametinde ve boyları aşağıdan yukarıya doğru her kademede biraz daha uzayan üç ayrı yatay ahşap destek yerleştirilerek tavanı taşıyan ahşap kirişler bu destekler üzerine oturtulmuştur. Kirişlerin uçları ise kıble ve kuzey duvarlarındaki benzer ahşap destekler üzerine yerleştirilerek sahınlar oluşturulmuştur. Ahşap tavan ve çatıyı bu sistem taşıyor. Giriş kapısının karşısında yer alan mihrap nişi mukarnaslıdır. Onun sağında bulunan mermer minber sade bir görünüme sahiptir. Kıble ve kuzey duvarlarına, tabana oldukça yakın dörder pencere açıldı ve bunlar dikdörtgen şeklindedir. Kıble duvarındaki mevcut pencerelerin üzerine yeni bir sıra halinde açılan diğer dört pencere ise kemerlidir. Doğu ve batı duvarlarının üst kısımlarında ebatları diğer pencerelere göre daha küçük olan kemerli üçer pencere mevcuttur. Kuzeyde kalan iki köşede ise iki ayrı fevkani yer almaktadır. Asıl ibadet alanının kuzeybatı yönünde, kuzey duvarının köşeye yakın kısmına ve yapıya girintili şekilde inşa edilen minare tuğladan yapılmıştır ve tek şerefeli ve basık külahlıdır. Cami çatısı çift meyilli olup üzeri saçla kaplanmıştır.

Devrinin önemli isimlerinden Şemseddin Sivasî, caminin yapıldığı 1564 tarihinden başlamak üzere ölüm yılı olan 1597 yılına kadar burada 33 yıl vaaz ve ilim faaliyetlerini sürdürmüştür. Bir yandan sayısı 24’e ulaşan eserler yazarak ilim dünyasının takdirini, diğer yandan sohbet ve nasihatleriyle de halkının gönlünü kazanmıştır. Sonunda bu cami avlusuna defnedilip mezarının üzerine bir türbe yapılması ayrı bir boyut kazandırmıştır. Böylece önemli bir ibadet yeri olan mekân, aynı zamanda önemli bir ziyaret yeri vasfı da kazandı. Uzun yıllar hizmet vermeye devam eden cami XIX. yüzyıl başlarında Köse Mustafa Paşa tarafından tamir ettirilmiştir. Yine aynı yüzyılın son çeyreğinde Said İbrahim Paşa buraya bir abdesthane yaptırdı. Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan yapı 1968 ve 2000 yıllarında restore edilmiştir. 2000 yılında yapılan onarımda çatı örtüsü değiştirilmiştir. Son cemaat yeri kesme taşla ilk dokuya uyumlu olarak yeniden inşa edildi ve avluda çevre düzenlemesi yapılmıştır. Sivas’ta Osmanlı döneminde inşa edilen ilk camilerden olup döneminin mimari özelliklerini yansıtan yapı bu yönüyle kültür turizminde, bahçesindeki Şemseddin Sivasî türbesiyle de inanç turizminde önemli bir yere sahiptir.

Yararlanılan Kaynaklar

Denizli, H. (1998). Sivas Tarihi ve Anıtları. Sivas: Özbelsan Kültür Hizmeti; Pürlü, K. ve Altın, Y. (2011). Sivas Kültür Envanteri -I- Merkez İlçe. Sivas: Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü: Şahin, S. (2013). Mekân ve İnsanıyla Sivas. Sivas: Buruciye Yayınları; Uzunçarşılı, İ. H. ve Edgüer, R. N. (2014). Sivas Şehri (Hazırlayan: R. Toparlı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.